پرواز در ظلمت زندگی سیاسی شاپور بختیار

کتاب «پرواز در ظلمت: زندگی سیاسی شاپور بختیار» اثر حمید شوکت
شاپور بختیار که بود و از چه خاندان و خانواده‌ای برآمد و چطور وارد سیاست شد و در عالم سیاست چه کرد؟ کتاب «پرواز در ظلمت: زندگی سیاسی شاپور بختیار» یک تحقیق و گزارش تاریخی ا‌ست در این باب.
حمید شوکت در کتاب «پرواز در ظلمت»، با استناد به منابع گوناگون و گفته‌های افراد مختلف و نیز گفته‌های خود شاپور بختیار، روایتی از زندگی سیاسی او، هم در دوران پیش از نخست‌وزیری کوتاه‌مدت‌اش در روزهای منتهی به سقوط سلطنت پهلوی و پیروزی انقلاب ایران و هم در این دوره کوتاه، به دست می‌دهد و قدری هم به سال‌های سکونت بختیار در خارج از ایران، بعد از پیروزی انقلاب، و فعالیت‌های سیاسی‌اش در آن دوران می‌پردازد.
کتاب «پرواز در ظلمت» کتابی‌ست باب طبع علاقمندان مطالعه در زمینۀ تاریخ معاصر ایران و به‌ویژه تاریخ انقلاب و بخشی از آنچه در روزهای منتهی به انقلاب گذشت.
حمید شوکت در کتاب «پرواز در ظلمت» همچنین تاریخچه‌ای از طایفه و سرزمین بختیاری، که شاپور بختیار از آن برآمده بود، و نقش و جایگاه این طایفه در بخشی از تاریخ معاصر ایران به دست می‌دهد.
در کتاب «پرواز در ظلمت»، از خلال زندگی سیاسی شاپور بختیار، تصویری از تاریخ زمانه‌ای به دست می‌آوریم که بختیار با بخشی از رویدادهای حساس آن پیوند خورده است.
چنانکه حمید شوکت در پیشگفتارش بر کتاب «پرواز در ظلمت» اشاره می‌کند بختیار «زاده عصر و پرورده روزگار خویش است. از این‌رو، پرداختن به زندگی او در مقام شخصیتی تاریخی، خود پرداختن و فهم‌پذیرتر کردن رویدادهای عصری است که بختیار در آن می‌زیسته است.»

مروری بر کتاب «پرواز در ظلمت»
کتاب «پرواز در ظلمت» از پیشگفتار و هشت فصل تشکیل شده است. حمید شوکت در بخشی از پیشگفتار کتاب «پرواز در ظلمت» توضیح می‌دهد که به دلیل دسترسی نداشتن به بسیاری از اسناد مربوط به دوران زندگی بختیار در سال‌های بعد از انقلاب در خارج از کشور و فعالیت‌های سیاسی او در این دوران، به این دوره متأخر از زندگی سیاسی بختیار کمتر پرداخته است.
بخش عمده کتاب «پرواز در ظلمت» به زندگی و شخصیت و فعالیت‌های سیاسی بختیار در سال‌های پیش از انقلاب و دوران نخست‌وزیری او در آخرین روزهای سلطنت پهلوی می‌پردازد و به دیدگاه‌ها و رویکرد او در سیاست.
فصل اول کتاب «پرواز در ظلمت» به ترور نافرجام بختیار در اوایل انقلاب و نیز ماجرای قتل او اختصاص دارد.
در فصل دوم، به موضوعاتی چون سرزمین بختیاری در گذار تاریخ و رویارویی بختیاری‌ها با قاجاریه و نقش آن‌ها در نهضت مشروطه پرداخته می‌شود و همچنین به رابطۀ آن‌ها با بریتانیا، بعد از صدور فرمان اجازه کشتیرانی در کارون و احداث جاده بختیاری.
بخشی از فصل دوم کتاب «پرواز در ظلمت» نیز درباره سردار فاتح بختیاری، پدر شاپور بختیار که در دوران حکومت رضاشاه به زندان افتاد و تیرباران شد، است. نویسنده در این فصل، بعد از ارائۀ چشم‌اندازی از تاریخچۀ ایل و سرزمین بختیاری‌ و حضور آن‌ها در تاریخ معاصر ایران و بحثی درباره سردار فاتح بختیاری و خان‌های جوان، به کودکی و تحصیل شاپور بختیار در شهرکرد و اصفهان و نیز سال‌های اقامت و تحصیل او در بیروت می‌پردازد.
فصل سوم کتاب «پرواز در ظلمت» درباره موضوعاتی چون دوره دبیرستان بختیار در پاریس، شیفتگی او به پل والری و رسالۀ دکترای بختیار درباره دین و دولت در عصر باستان است.
در فصل چهارم کتاب «پرواز در ظلمت» به موضوعاتی چون مناصب اداری و مشاغل شاپور بختیار در ایران و نامزدی او در انتخابات دور شانزدهم مجلس شورای ملی و معاونت او در وزارت کار پرداخته می‌شود.
فصل پنجم درباره حزب ایران و فعالیت‌های بختیار در این حزب است و فصل ششم درباره موضوعاتی چون بختیار و نهضت مقاومت ملی و شکست این نهضت است.
در فصل هفتم کتاب «پرواز در ظلمت» به فعالیت بختیار در جبهۀ ملی دوم و نقش او در ماجراهای مربوط به آن پرداخته می‌شود. بختیار در سنگر دانشگاه، بختیار و میتینگ جبهه ملی در میدان جلالیه، جبهه ملی و رویداد اول بهمن 1341 دانشگاه تهران، بختیار و مذاکره جبهه ملی با قدرت حاکم، نخستین کنگره جبهه ملی و مسئله زنان، جبهه ملی و مسائل تشکیلاتی و انقلاب سفید، بختیار و کشاکش رهبری جبهه ملی با مصدق و جبهه ملی و رخداد پانزدهم خرداد 1342 موضوعاتی‌اند که در این فصل از کتاب «پرواز در ظلمت» به آن‌ها پرداخته شده است.
در فصل هشتم و پایانی کتاب «پرواز در ظلمت»، که از مهمترین فصول این کتاب است، به موضوعاتی چون ماجراهای منتج به نخست‌وزیری بختیار در روزهای پایانی سلطنت پهلوی و دوران نخست‌وزیری او و عملکردش در این دوران و تشکیل کابینه و برنامۀ دولت او، سقوط کابینۀ بختیار و دوران زندگی مخفی‌اش و مختصری هم به سال‌های زندگی او در خارج از ایران پرداخته شده است.
کتاب «پرواز در ظلمت: زندگی سیاسی شاپور بختیار»، با یادداشتی کوتاه از ناشر، در نشر اختران منتشر شده است.

درباره حمید شوکت، نویسنده کتاب «پرواز در ظلمت»
حمید شوکت، متولد 1327 در تهران، تاریخ‌نگار ایرانی است. او عمدتاً به پژوهش در زمینۀ تاریخ سیاسی ایران معاصر می‌پردازد و کتاب‌هایش اغلب درباره جنبش چپ در ایران و نیز زندگی سیاسی برخی چهره‌های مشهور تاریخ سیاسی ایران است.
از آثار حمید شوکت می‌توان به مجموعه کتاب‌های «نگاهی از درون به جنبش چپ ایران»، که گفتگوهای او با تعدادی از رهبران جنبش چپ در ایران است، کتاب «در تیررس حادثه: زندگی سیاسی قوام‌السلطنه» و «میعاد در دوزخ: زندگی سیاسی خلیل ملکی» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «پرواز در ظلمت» در گودریدز: 4 از 5.