پیامبران بومی گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام شورش‌های دهقانی و زردشتیگری محلی

کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» نوشتۀ پاتریشیا کرون
برگی از تاریخ ایران بعد از اسلام. کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام: شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گریِ محلی»، با عنوان اصلی The Nativist Prophets of Early Islamic Iran: Rural Revolt and Local Zoroastrianism، پژوهشی‌ست دربارۀ اوایل ورود اسلام به ایران و نوع مواجهۀ پیروان ادیان بومی و محلی ایران با حملۀ اعراب به این کشور و ریشه‌ و ماهیت ادیان به‌جا مانده از دوران ایران باستان و نقش و تأثیر این ادیان در فرهنگ و جامعه و سیاست و مذهب در دوران پس از ورود اسلام به ایران.
کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» از شورش‌های بومی و محلی‌ای در ایران سخن می‌گوید که در قرون اول ورود اسلام به ایران پا گرفتند و به‌لحاظ عقیدتی ریشه در ادیان پیش از اسلام داشتند؛ شورش‌هایی نظیر شورش خرم‌دینان و سپیدجامگان و... .
کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» کتابی‌ست مرجع و مفید و کارآمد برای ایرانشناسان و اسلام‌پژوهان. این کتاب همچنین اطلاعاتی مفید در اختیار کسانی قرار می‌دهد که در موضوعاتی چون طریقت گنوسی و تاریخ جنسیت و کمونیسم پیشامدرن تحقیق می‌کنند.
متن اصلی کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» اولین بار در سال 2012 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام»
پس از حملۀ اعراب به ایران و ورود اسلام به این کشور، اگرچه دین اسلام به دین رسمی ایرانیان بدل شد و حکومتهای اسلامی در ایران بر سر کار آمدند، اما ادیان بومی و محلیِ ریشه‌دار در ایران باستان یکسره از بین نرفتند و به انحای مختلف به حیات خود در جامعۀ ایران ادامه دادند و در مواردی نقشی فعال و تأثیرگذار در سیاست ایران ایفا کردند. کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» دربارۀ همین ادیان به‌جا مانده از ایران پیش از اسلام در اوایل دوران اسلامی و شورش‌هایی است که پیروان این ادیان سردمدارشان بودند.
پاتریشیا کرون در کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» به نوع مواجهۀ پیروان ادیان به‌جا مانده از ایران پیش از اسلام با حملۀ اعراب مسلمان به این کشور می‌پردازد و واکنش ایرانیان به حملۀ اعراب را، از منظر شورش‌های دینی دوران پس از ورود اسلام به ایران، مورد بررسی قرار می‌دهد و از ماهیت این شورش‌ها، ریشه و پیشینۀ باورهای دینیِ پشت آن‌ها و نسبت و ربط این باورها با دین زردشتی و نیز از تأثیر این باورها بر جامعه و سیاست و فرهنگ ایران بحث می‌کند.
در کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» نشان داده شده که چگونه برخی ادیان بومی ایرانی که در نواحی کوهستانی ایران رواج داشته‌اند در دوره‌هایی از تاریخ ایران گستره‌ای وسیع از این کشور را در بر گرفته‌اند و تأثیراتی بنیادین بر سیاست و حکومت در ایران پس از اسلام گذاشته‌اند.
در کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» هم از وجه سیاسی ادیان بومی ریشه‌دار در ایران باستان سخن رفته و هم از وجوه اجتماعی و فرهنگی این ادیان.
کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» از مقدمه، نوزده فصل و دو پیوست به نام‌های «شارون و خِداشیه» و «ویدنگرِن دربارۀ مراسمِ ازدواج میتراییِ بابک» تشکیل شده است.
فصل اول کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام» درآمدی‌ست که در آن به موضوعاتی چون ایران در عصر اموی، انقلاب هاشمی و خرم‌دینی پرداخته شده است.
فصل‌های دوم تا نوزدهم کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام»، که در چهار بخش به نام‌های «قیام‌ها»، «دین»، «زنان و اموال» و «فرجام» تنظیم شده‌اند، عبارتند از: «جبال: سُنباذ، مسلمیه»، «آذربایجان: بابک»، «خراسان: محمّره، خِداشیه، راوندیه، حارثیه»، «سُغد و ترکستان: اسحاق»، «سُغد: مقنّع و سپیدجامگان»، «جنوب شرقی ایران: به‌آفرید، اُستاذسیس، و یوسفِ بَرم»، «ماهیت قیام‌ها»، «پیامد»، «خدا، هستی‌شناسی، باورهای رستاخیزی»، «حلول»، «تناسخ»، «خوی، سازمان و سرشتِ کلی»، «اندیشه‌های خرم‌دینی در منابع پیش از اسلام»، «زردشتی‌گری محلی و رسمی: آموزه‌ها»، «زردشتی‌گری محلی و رسمی در میان عوام»، «مشارکت در زوجه»، «آرمان‌‌شهر و آخرتِ مزدکی» و «دین ایرانی در برابر اسلام و در درونِ آن».

دربارۀ پاتریشیا کرون، نویسندۀ کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام»
پاتریشیا کرون (Patricia Crone)، متولد 1945 و درگذشته به سال 2015، استاد دانشگاه و مورخ دانمارکی بود. کرون متخصص تاریخ دوره‌های آغازین اسلام و از اعضای مکتب رویزیونیست مطالعات اسلامی بود. او تدریس در دانشگاه‌های آکسفورد، کیمبریج و پرینستون را در کارنامۀ کاری خود داشت.
از آثار پاتریشیا کرون می‌توان به کتاب‌های «تاریخ اندیشۀ سیاسی در اسلام»، «جامعه‌های ماقبل‌صنعتی: کالبدشکافی جهان پیشامدرن» و «مقنع و سپیدجامگان» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام»
کتاب «پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام: شورش‌های دهقانی و زردشتی‌گریِ محلی» با ترجمۀ کاظم فیروزمند در نشر نامک منتشر شده است.
کاظم فیروزمند، متولد 1325 در تبریز و درگذشته به سال 1402، مترجم، نویسنده و ویراستارِ ایرانی بود. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «فرانکنشتاین یا پرومته‌ی نوین»، «وهم و واقعیت: پژوهش در خاستگاه‌های شعر»، «کریم‌خان زند»، «دیوان و قشون در عصر صفوی»، «آشنایی با برتراند راسل»، «آشنایی با مارکس»، «گزیدۀ مقالات اساسی کایه دو سینما»، «برآمدن اسلام»، «سلجوقیان»، «ایران در نخستین سده‌های اسلامی»، «پارتیان»، «بنیادهای اندیشه‌ی سیاسی مدرن»، «فرهنگ ادبیات و نقد» و «بریتانیا و انقلاب مشروطۀ ایران» اشاره کرد.
کاظم فیروزمند همکاری با نشریاتی چون «رودکی»، «فردوسی»، «مهرنامه» و «بخارا» را هم، به‌عنوان مترجم، در کارنامۀ کاری خود داشت. از او همچنین مقالاتی تألیفی در مجلاتی چون «نگاه نو» و «تجربه» منتشر شده است.
فیروزمند دستی هم در داستان‌نویسی داشت و در سال 1356 مجموعه‌داستانی با عنوان «زمین می‌لرزد» منتشر کرد.