راهنمای راتلج بر دراماتورژی

مفهوم دراماتورژی را نمی¬توان به یک واژه یا جمله تقلیل داد. چه، بسیاری از مابه¬ازاهای موجود برای واژه در زبان فارسی نه تنها نابسنده که غلطند، از این رو که معنی این واژه در ریشه، ناظر بر مفهومی ساده است که راه را بر برداشتی کج، هموار می¬کند. همچنین مفهوم دراماتورژی از زبانی به زبان دیگر و از سنت تئاتری به سنتی دیگر، متفاوت است: درحالی¬که معنی آن در زبان آلمانی به نقش نمایشنامه‌نویس نزدیک است، در زبان فرانسوی بیشتر به زمینه¬ی کارگردانی رو سو می¬کند. سرعت بالای گونه‌به‌گونه شدن دراماتورژی در مفهوم و جایگاه در سده¬های اخیر نیز بسیار نادر است: اگر از پیشینیان صرف¬نظر کرده و لسینگ یا به زعم مارمونتل، شکسپیر را نقطه¬ی آغاز دراماتورژی بدانیم، زاویه¬ی نگاه رویکرد¬های دراماتورژیک امروز به پدیده¬های پیرامون بسیار متنوع‌تر و مورب شده¬است. همین تنوع موجب سرایت¬پذیری بالای دراماتورژی به دیگر عرصه¬های تئوری و عملی شده و تنوعی از سوگیری در خوانش¬ و دریافت آن را به دنبال داشته¬است: دراماتورژی امروز ضرورتاً نه برای تئاتر دراماتیک و پست¬دراماتیک که برای بداهه، رقص، بازی¬های کامپیوتری، پورنوگرافی، جامعه¬شناسی، علم رباتیک، و از نظر گافمن و مطالعات اجرا در زندگی روزمره کارکرد دارد. به همین شکل ماهیت چندوجهی و بینابینی آن نیز تصویرِ معنایی آن را پرروزن می¬کند. کتاب حاضر دراماتورژی را در نزدیک به یک¬صد زمینه، نقطه¬ی جغرافیایی، کارکرد و انگاره از بیش از یک¬صد صدای صاحب¬نظر از بیش از پنجاه ملیت مختلف گرد هم آورده و گزاف نیست اگر بگوییم برای پنداشت صحیح مفهومی از این دست، راهی جز اعمال نگاهی چنین جامع نیست.