پیامبر و دیوانه - جیبی (شومیز-کارنامه)

کتاب «پیامبر و دیوانه»، اثر جبران خلیل جبران
کتاب «پیامبر و دیوانه» شامل دو کتاب شعر از جبران خلیل جبران است که هر دو در قالب یک کتاب به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند. «پیامبر و دیوانه» از کتاب‌های محبوب مخاطبان فارسی زبان است و تاکنون بیش از هفتاد بار در ایران تجدید چاپ شده است.
بخش نخست کتاب پیامبر و دیوانه شامل کتاب «پیامبر» است. «پیامبر»، با عنوان اصلی The Prophet، مشهورترین کتاب جبران خلیل جبران و یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین آثار او در جهان است. متن اصلی این کتاب نخستین بار در سال 1923 به زبان انگلیسی و در امریکا منتشر شد. جبران خلیل جبران در این کتاب شعر و قصه را به هم آمیخته و به زبانی شاعرانه و از زبان انسانی فرزانه از موضوعاتی سخن گفته که هر مخاطبی در هر کجای جهان به آن‌ها می‌اندیشد. در کتاب «پیامبر» با رویکردی عارفانه از احساسات گوناگون و از زندگی و مرگ سخن رفته و از چیزهایی که زندگی انسان به نحوی با آن‌ها گره خورده است.
گفته شده که در عالم هنر گروه بیتلز و در عالم سیاست ایندیرا گاندی و جان اف. کندی از این کتاب تأثیر گرفته‌اند.
بر اساس کتاب «پیامبر» در سال 2014 فیلمی انیمیشن هم ساخته شده است.
بخش دوم کتاب، با عنوان «دیوانه» و عنوان اصلی The Madman، اثری شاعرانه – داستانی است که بخش‌هایی از آن رنگی از تمثیل‌پردازی دارد. متن اصلی «دیوانه» نخستین بار در سال 1918 به زبان انگلیسی در امریکا منتشر شده است.

مروری بر کتاب «پیامبر و دیوانه»
بخش نخست کتاب «پیامبر و دیوانه»، که همان کتاب «پیامبر» است، از بیست و شش شعر منثور تشکیل شده است. جبران خلیل جبران در این بیست و شش شعر خواننده‌اش را با خود به سفر و سیر و سلوکی عارفانه می‌برد و با او از مفاهیم و مضامینی چون عرفان، دین، فلسفه، اخلاق، عشق، شناخت خود و رسیدن به کمال مطلوب سخن می‌گوید. پیامبر سفری است به درون و جست‌وجویی برای دستیابی به کمال مطلوب به یاری فرزانه‌ای خردمند که در این سفر راهنمای مسافران است.
شخصیت اصلی کتاب «پیامبر» مردی خردمند به نام المصطفی است. او دوازده سال است که در جزیره‌ای خیالی در تبعید به سر می‌برد و منتظر است کشتی‌ای بیاید و او را به میهنش بازگرداند. المصطفی برخوردار از حکمتی است و مردم جزیره از او می‌خواهند این حکمت را با آنها در میان بگذارد. شعرهای منثور کتاب «پیامبر» شرح این حکمت از زبان او هستند. این شعرها عبارتند از: «درباره مهر»، «درباره زناشویی»، «درباره فرزندان»، «دربارة دَهش»، «درباره خوردن و نوشیدن»، «درباره کار»، «درباره شادی و اندوه»، «درباره خانه»، «درباره پوشاک»، «درباره داد و ستد»، «درباره جرم و جزا»، «درباره قانون»، «درباره آزادی»، «درباره خرد و شور»، «درباره درد»، «درباره شناختِ خویشتن»، «درباره آموزش»، «درباره دوستی»، «درباره سخن‌گفتن»، «درباره زمان»، «درباره خوبی و بدی»، «درباره دعا»، «درباره لذت»، «درباره زیبایی»، «درباره دیانت» و «درباره مرگ».
کتاب «دیوانه» نیز شامل قطعاتی است شاعرانه و منثور و آمیخته با حکایت‌هایی تمثیلی. مضمون این کتاب نیز عارفانه است. «دیوانه» از سی و پنج قطعه تشکیل شده که بعضی از آن‌ها عبارتند از: «چگونه دیوانه شدم»، «خدا»، «دوستِ من»، «مترسک»، «خوابگردها»، «روباه»، «دو زاویه‌نشین»، «درباره دادن و گرفتن»، «هفت خویشتن»، «جنگ»، «سگِ دانا»، «پادشاهِ دانا»، «آرزو»، «تفریحِ تازه»، «زبانِ دیگر»، «انار»، «ستاره‌شناس»، «سه مورچه»، «گورکن»، «چشم»، «شهرِ مبارک»، «مصلوب»، «هنگامی که اندوهِ من به دنیا آمد» و «هنگامی که شادی من به دنیا آمد».

درباره جبران خلیل جبران، نویسنده کتاب «پیامبر و دیوانه»
جبران خلیل جبران (Gibran Khalil Gibran)، متولد 1883 در لبنان و درگذشته به سال 1931 در امریکا، نویسنده، شاعر، نقاش و فیلسوف لبنانی - امریکایی است. او در خانواده‌ای مسیحی در شمال لبنان متولد شد. پدر خانواده مردی بی‌مسئولیت بود و آن‌ها را به حال خود و در فقر رها کرد. جبران کودکی محقر و فقیرانه‌ای را از سر گذراند. در سال 1895 مادرش تصمیم به مهاجرت به امریکا گرفت. جبران به همراه مادر و برادر و خواهرهایش به امریکا رفت و ساکن آنجا شد. مادرش در امریکا با دستفروشی و دوره‌گردی و دکان‌داری شکم خود و بچه‌هایش را سیر می‌کرد. جبران در امریکا به مدرسه رفت. مدتی به لبنان بازگشت تا زبان و ادبیات عربی و فرانسه را بیاموزد. در لبنان کم‌کم استعداد ادبی و هنری‌اش شکوفا شد و با یکی از دوستانش مجله‌ای به نام «المناره» راه انداخت و اولین نوشته‌های عربی و طرح‌های سیاه‌قلم خود را در آن منتشر کرد. از لبنان دوباره به امریکا و نزد خانواده‌اش رفت. مرگ خواهر بر اثر بیماری سل و مرگ‌های پیاپی دیگر در خانواده بر جبران تأثیری جدی گذاشت و او را، که پیش از آن نیز حالی آشفته داشت، آشفته‌تر از قبل کرد.
مرگ جبران در سال 1931 و بر اثر سیروز کبدی اتفاق افتاد.
دو زن، که هر دو از جبران بزرگ‌تر بودند، بر زندگی هنری او تأثیر بسیار گذاشتند: یکی جوزیفین پیبادی و دیگری مِری هَسکل. جبران از دوره‌ای به بعد آثارش را به زبان انگلیسی نوشت و با انتشار کتاب «پیامبر» به چنان شهرتی رسید که سرانجام از فقری که رنجش می‌داد نجات یافت. او در پی دنیایی نو بود و در پی اینکه هم ادبیات عرب و هم سرزمینی را که در آن متولد شده بود از قیود کهن و نیز از قید بندگی امپراتوری عثمانی، که لبنان در آن زمان تحت سیطره آن بود، خلاص کند. از همین رو هوادار جنبش استقلال‌خواهی در لبنان و خاور میانه بود و به پیروزی آن امید داشت. اشعار او نیز در زمان خود پیام‌آور حال و هوایی تازه در شعر عربی بوده‌اند. ادونیس، شاعر بزرگ جهان عرب، درباره آثار جبران معتقد است که در آثار او «حال و هوایی انقلابی، اخلاقی، عرفانی هست که شعر را به عملِ زیستن و ایمان‌آوردن بدل می‌کند». به اعتقاد ادونیس شعر جبران خلیل جبران «با لرزشی غنایی درآمیخته است، لرزشی سرشار از شعله‌های عصیان در برابرِ واقعیت موجود و آرزویِ رسیدن به واقعیّتی والاتر و شکوهمندتر.»

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «پیامبر و دیوانه»
کتاب «پیامبر و دیوانه» با ترجمۀ نجف دریابندری در نشر کارنامه منتشر شده است. نجف دریابندری، متولد 1308 در آبادان و درگذشته به سال 1399، از سرآمدان ترجمه در ایران است. از دریابندری آثار متنوعی در زمینۀ ادبیات و فلسفه و هنر به فارسی ترجمه شده. او همچنین مقاله‌نویسی است آگاه به چم‌وخم نثر و زبان فارسی. ترجمه‌ها و نوشته‌های او نمونه‌های درخشان از نثر معاصر فارسی‌اند. دریابندری در سال‌های پیش از انقلاب مدتی به عنوان سردبیر در مؤسسۀ انتشارات فرانکلین مشغول به کار بود و مدتی هم برای تلویزیون ملی ایران متن فیلم‌های خارجی را ترجمه می‌کرد. بعد از انقلاب اما به‌طور تمام‌وقت به ترجمه و نوشتن پرداخت. او به مناسبت ترجمه آثار ادبی امریکایی به زبان فارسی جایزه تورنتون وایلدر را از دانشگاه کلمبیا گرفته است. دریابندری همسر فهیمه راستکار، دوبلور چیره‌دست و مشهور ایرانی و بازیگر سینما و تلویزیون، بود.
از ترجمه‌های دریابندری می‌توان به کتاب‌های «سرگذشت هکلبری فین»، «بازمانده روز»، «پیرمرد و دریا»، «گور به گور»، «وداع با اسلحه»، «رگتایم»، «متفکّران روس»، «معنی هنر» و «تاریخ فلسفۀ غرب» و از تألیفات او می‌توان به «درد بی‌خویشتنی» و «کتاب مستطاب آشپزی» (نوشته‌شده با همکاری فهیمه راستکار)، اشاره کرد.
کتاب «پیامبر و دیوانه» با ترجمه‌هایی دیگر و به صورت کتاب‌هایی جداگانه نیز منتشر شده است. از جمله این ترجمه‌ها می‌توان به ترجمۀ حسین الهی قمشه‌ای از کتاب «پیامبر» (منتشرشده در انتشارات روزنه) و ترجمۀ موسی بیدج از کتاب «دیوانه» (منتشرشده در نشر افق) اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «پیامبر و دیوانه» در گودریدز: 45/3 از 5.