تبصرهي 22
از مهمترين رمانهاي امريکاييِ ضد جنگ. جوزف هِلِر در رمان کُميکِ «تبصرهي 22» با طنزي سياه ياوگي جنگ را به نمايش گذاشته است. هِلِر که خود تجربه حضور در جنگ جهاني دوم را داشت ماحصل اين تجربه را به اثري در هجو جنگ بدل کرد؛ اثري که خشونت جنگ را با طنزي گزنده به تصوير ميکشد. در اين رمان با آدمي مواجهيم که ميخواهد خود را از جنگ معاف کند اما در هزارتوي مضحک و مخوف بوروکراسي گرفتار ميشود. بر اساس رمان «تبصرهي 22» فيلمي هم به کارگرداني مايک نيکولز ساخته شده است. در بخشي از اين رمان ميخوانيد: «داخل بيمارستان ميزان مرگومير خيلي کمتر از بيرون بيمارستان بود، و اين مرگوميرها خيلي هم تروتميزتر بود. بهندرت کسي بدون لزوم ميمُرد. داخل بيمارستان افراد خيلي بيشتر در مورد مرگ ميدانستند و کارشان را خيلي تروتميزتر و منظمتر انجام ميدادند. نميتوانستند داخل بيمارستان بر مرگ غلبه کنند، اما بيشک سربهراهش کرده بودند. به مرگ آدابمعاشرت آموخته بودند. نميتوانستند مرگ را راه ندهند، ولي وقتي ميآمد داخل مجبور بود محترمانه رفتار کند. داخل بيمارستان آدمها با ظرافت و سليقه جان ميدادند. از آن خودنمايي نخراشيده و زشت مرگ که بيرون بيمارستان معمول بود خبري نبود. آدمها مثل کرافت يا مرد مُردهي داخل چادر يوساريان ميان زمين و آسمان منفجر نميشدند، يا مثل اسنودن که رازش را پشت هواپيما با يوساريان در ميان گذاشت در تابستان تفتيده از فرط سرما جان نميکندند.»
«تبصرهي 22» با ترجمه احسان نوروزي و مقدمه نيما ملکمحمدي در نشر چشمه منتشر شده است.
درباره نويسنده: جوزف هِلِر (1999 – 1923)، داستاننويس، نمايشنامهنويس و فيلمنامهنويس امريکايي.
