پرده: آخرین پرونده ی هرکول پوآرو

کتاب «پرده: آخرین پرونده‌ی هرکول پوآرو» اثر آگاتا کریستی
هرکول پوآرو برای علاقمندان داستان‌های کارآگاهی و جنایی – معمایی، به‌ویژه علاقمندان آثار آگاتا کریستی، نیازی به معرفی ندارد. کتاب «پرده: آخرین پرونده‌ی هرکول پوآرو»، با عنوان اصلی Curtain: Poirots Last Case، رمانی‌ست که آگاتا کریستی در آن آخرین برگِ زرین کارنامۀ حرفه‌ای این کارآگاه باهوش مخلوق خود را رو می‌کند.
آگاتا کریستی در کتاب «پرده»، ضمن طرح معمایی جنایی، وداعی دراماتیک را با هرکول پوآرو تدارک می‌بیند. در کتاب «پرده» پوآرو به مکانی برمی‌گردد که ماجرای اولین رمان جنایی‌ای که کریستی در آن هرکول پوآرو را خلق و وارد میدان کرد، در آن اتفاق افتاده بود.
مکان رویدادهای رمان «پرده» عمارت استایلز است، یعنی همان عمارت رمان «ماجرای اسرارآمیز در استایلز» آگاتا کریستی که مخاطبان آثار او پوآرو را اولین بار در آنجا ملاقات کرده بودند.
آگاتا کریستی در کتاب «پرده» مخاطبان خود را دوباره به عمارت استایلز می‌برد تا با چرخشی دراماتیک، وداع با کارآگاه پوآروی محبوب و مشهور را در همان جایی تدارک ببیند که او اولین بار در آنجا ظهور کرده بود.
در رمان «پرده» آرتور هیستینگز، دوست هرکول پوآرو که در کشف معماهای پرونده‌های پوآرو یاری‌گرِ اوست و در کنار پوآرو نقشی شبیه دکتر واتسون در کنار شرلوک هولمز را ایفا می‌کند، نیز حضور دارد و مثل دیگر رمان‌هایی که او در آن‌ها حُکمِ وَردستِ پوآرو را دارد، خودش نقش راوی رمان را هم ایفا می‌کند و ماجراها از دید و زبان او روایت می‌شود.
متن اصلی رمان «پرده» اولین بار در سال 1975، حدود یک سال پیش از مرگ آگاتا کریستی، منتشر شد. این رمان، به اعتقاد بسیاری از منتقدان، شاهکار آگاتا کریستی و یکی از برجسته‌ترین آثار جنایی قرن بیستم است.

مروری بر کتاب «پرده»
رمان «پرده» هرکول پوآرو را پیر و فرتوت و ناتوان از راه رفتن اما همچنان باهوش می‌یابیم. پوآرو در رمان «پرده» نمی‌تواند راه برود اما «سلول‌های خاکستری مغز» او (اصطلاحی که خود پوآرو همیشه به‌کار می‌برد) همچنان خوب کار می‌کنند.
معمولاً در آن دسته از آثار آگاتا کریستی که پوآرو و هیستینگز هر دو در آن‌ها حضور دارند رسم بر این است که هیستینگز تلاش کند مثل پوآرو از خود هوشمندی به خرج دهد و دست آخر با نشان دادن ناتوانی خود در کشف معما هوش پوآرو را هرچه‌بیشتر به رخ بکشد. این در مورد دکتر واتسونِ ماجراهای شرلوک هولمز هم البته مصداق دارد.
در رمان «پرده» نیز از این قاعده رایج در ماجراهای جنایی – معماییِ آگاتا کریستی با محوریت پوآرو و هیستینگز عدول نشده است. پوآرو در این رمان بار دیگر به عمارت استایلز، که حالا دیگر شبیه عمارت استایلزی که پوآرو را اولین بار در آن ملاقات کرده‌ بودیم نیست، رفته و به هیستینگز نیز نامه‌ای نوشته و او را به آنجا فرا خوانده است. پای چندین قتل در میان است که یا خودکُشی اعلام شده و یا قاتلینشان دستگیر شده‌اند. پوآرو اما معتقد است که نه خودکُشی‌ای در کار بوده و نه قاتلینی که دستگیر شده‌اند قاتلین اصلی هستند.
پوآرو می‌داند که قاتل اصلی کیست و فقط باید مدرکی برای اثبات مجرم‌بودن کسی که به او مشکوک است پیدا کند. او برای همین به کمک هیستینگز احتیاج دارد چون خودش توان حرکت ندارد و هیستینگز باید در جمع‌آوری مدرک به او کمک کند. البته پوآرو هیستینگز را در جریان جزئیات ماجرا نمی‌گذارد. هیستینگز به عمارت استایلز، که حالا به مهمانخانه تبدیل شده است، می‌آید. دختر هیستینگز نیز در این مهمانخانه است. جستجو برای کشف معما آغاز می‌شود و این در حالی است که احتمال وقوع قتلی دیگر نیز در عمارت استایلز وجود دارد چرا که پوآرو می‌داند قاتل در همین عمارت است و برای همین است که پوآرو به استایلز آمده است.
کتاب «پرده» رمانی‌ست با طرح‌وتوطئه‌ای پیچیده و ماهرانه که در آن تعلیق و معما و رمز و راز به‌نحوی استادانه طراحی شده‌اند. این رمان کسانی را که به قواعد رایج و کلیشه‌ای و کلاسیک رمان‌های کارآگاهی – معمایی عادت کرده‌اند غافلگیر می‌کند.

درباره آگاتا کریستی، نویسنده رمان «پرده»
آگاتا مری کلاریسا میلر (Agatha Mary Clarissa Miller)، معروف به آگاتا کریستی (Agatha Christie)، متولد 1890 و درگذشته به سال 1976، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و شاعر انگلیسی و از بزرگترین نویسندگان ادبیات جنایی – معمایی جهان است.
کریستی را «ملکۀ جنایت» لقب داده‌اند و آثار او امروزه جزو کلاسیک‌های ادبیات جنایی – معمایی به حساب می‌آیند و براساس آن‌ها فیلم و سریال و بازی‌های کامپیوتری ساخته شده است.
از جمله اقتباس‌های مطرح از آثار او می‌توان به فیلم‌های «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» به‌کارگردانی سیدنی لومت و «و سپس هیچ‌کس نبود» به‌کارگردانی رنه کلر اشاره کرد. از دیگر اقتباس‌ها از آثار او سریالی تلویزیونی است که در آن دیوید ساچت نقش هرکول پوآرو را بازی کرده است. این سریال از تلویزیون ایران هم پخش شده است.
کریستی، به‌جز پوآرو، خالق شخصیتی دیگر در ادبیات جنایی – معمایی هم هست؛ شخصیتی به نام خانم مارپل که پیرزنی‌ست باهوش و در تعدادی از رمان‌های جنایی – معمایی آگاتا کریستی همچون کارآگاهی زبردست معما را حل می‌کند. براساس ماجراهای خانم مارپل نیز سریال ساخته شده و این سریال را هم تلویزیون ایران پخش کرده است.
آگاتا کریستی در فهرست رکوردهای گینس به‌عنوان پرفروش‌ترین نویسنده کتاب در همۀ دوران‌ها مقام اول و به‌عنوان پرفروش‌ترین نویسنده در هر زمینه‌ای مقام دوم را، بعد از ویلیام شکسپیر، دارد.
نمایشنامۀ «تله‌موش» آگاتا کریستی برای مدتی طولانی، از سال 1952 تا 2020 در لندن اجرا می‌شد و چه بسا اگر همه‌گیری کرونا نبود و باعث تعطیلی تئاترها نمی‌شد بعد از آن نیز همچنان روی صحنه می‌رفت.
کریستی به همراه شوهر دومش، که باستان‌شناس بود، به ایران هم سفر کرد و محمدعلی سپانلو، شاعر و منتقد ادبی و مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی، با او مصاحبه‌ای هم انجام داده است.
از مهمترین آثار آگاتا کریستی می‌توان به رمان‌های «ده بچه‌زنگی» (که به نام «و سپس هیچ‌کس نبود» هم منتشر شده)، «قتل راجر آکروید» و «قتل در قطار سریع‌السیر شرق» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «پرده»
کتاب «پرده: آخرین پرونده‌ی هرکول پوآرو» با ترجمه و پس‌گفتارِ فرشته شایان در نشر ماهی منتشر شده است. از دیگر ترجمه‌های فرشته شایان می‌توان به کتاب‌های «پنجمین زن» و «خالکوب آشویتس» اشاره کرد.
رمان «پرده» توسط مترجمان دیگری هم به فارسی ترجمه و منتشر شده که از آن میان می‌توان به ترجمۀ رؤیا سعیدی، منتشرشده در انتشارات هرمس، اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «پرده» در گودریدز: 4.08 از 5.