در جست و جوی آزادی: درباره ی گروه آزاد نقاشان و مجسمه سازان

کتاب «در جست‌وجوی آزادی» نوشتۀ آرمان خلعتبری
درباره‌ی گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان
گروهی هفت نفره از هنرمندان نوگرای ایران گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان را در دهۀ پنجاه تشکیل دادند تا محفلی باشد برای رسیدگی به معضل کپی و تقلب در آثار هنری ایران. کتاب «در جست‌وجوی آزادی» می‌کوشد اثرگذاری این گروه را به مخاطب نشان دهد.کپی آثار و تقلب در هنرهای تجسمی توسط شبه هنرمندان از قدیم تا به امروز موضوعی قابل بحث در این حوزه بوده است. ماجرای کپی‌کاری و آثار مبتذل چنان در گالری‌های هنری ادامه‌دار شد که در واکنش به این موضوع هنرمندان نوگرای ایرانی گروه تشکیل دادند. گروه هنرمندان نوگرای ایرانی با نمایش آثارشان و کارگاه‌های متعدد و نوشتن مانیفست تاریخ‌ساز شدند. مارکو گریگوریان، مرتضی ممیز، غلامحسین نامی، سیراک ملکنیان، مسعود عربشاهی، میرعبدالرضا دریابیگی و فرامرز پیلارام اعضای این گروه بودند. آرمان خلعتبری همچنین در کتابش به نقش کلیدی گروه آزاد مجسمه‌سازان و نقاشان در برابر دو گرایش ضد مدرنیستی و شبه مدرنیستی ایران می‌پردازد. کتاب «در جست‌وجوی آزادی» با ریشه‌یابی تقلب، کپی‌کاری و ابتذال در حوزه هنرهای تجسمی این موضوع مهم که چرا هنر حقیقی ناکام می‌ماند؛ را بررسی می‌کند.
در مقدمه آمده است: «در کتاب حاضر، که با کوشش مصرانه‌ی آرمان خلعتبری و با تحقیق دقیق او شکل گرفته، تصویری از تلاش‌های نخستین هنرمندان ایرانی برای یافتن زبانی جهانی نشان داده شده است. در این نوشته، بی‌آنکه نویسنده‌اش ادعای نگاهی تحلیلی بر کل جریان مدرنیستی هنر داشته باشد، تکه‌ی ناشناخته‌ای از تاریخ گروه آزاد ترسیم شده است: ضرورتی که دیگر تکه‌های تاریخ هنر سده‌ی اخیر ایران نیز همواره نیازمند آن است.»
کتاب «در جست‌وجوی آزادی» برای علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی و دوستداران هنر مناسب است.

درباره کتاب «در جست‌وجوی آزادی»
کتاب به معرفی کوتاهی از هنرمندان نوگرا در دهه‌ی پنجاه خورشیدی پرداخته و وضعیت حرفه‌ای و همکاری آنها با یکدیگر را به طور اجمالی بررسی می‌کند. همچنین نویسنده نگاهی به ریشه‌های دزدی و کپی‌کاری و ناکامی هنر انداخته است. کتاب سه فصل دارد. فصل اول نگاهی اجمالی به تحرکات جمعی و گروه‌های نوگرای هنری در صحنه‌ی تجسمی ایران نام دارد. عنوان فصل دوم عبارت است از: نگاهی اجمالی به وضعیت صحنه‌ی تجسمی کشور در آغاز دهه‌ی پنجاه خورشیدی، نخستین نمایشگاه هنری بین‌الملل. و در فصل پایانی و سوم، کتاب به معرفی و فعالیت‌های هنرمندان این حوزه پرداخته است. گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان، فرامرز پیلارم، میر عبدالرضا دریابیگی، مسعود عربشاهی، مارکو گریگوریان، سیراک ملکنیان، مرتضی ممیز، غلامحسین نامی، نمایشگاه در گالری مس، نمایشگاه آبی؛ استهلال رویکرد معنایی، نمایشگاه گنج و گستره1، نمایشگاه بال سوییس، نمایشگاه گنج و گستره2، واش‌آرت؛ برخورد با واقعیت عناوین فصل پایانی کتاب هستند.
در دیباچه کتاب می‌خوانیم:
«برگزاری نخستین نمایشگاه “هنر مفهومی” در سال 1380 خورشیدی نقطه‌ی عطفی نمادین و رویدادی مهم در جریان شناسی هنر بعد از انقلاب اسلامی به شمار می‌رود. تخصیص فضای موزه‌ی هنرهای معاصر تهران به این امر گواهی است بر پذیرش نگاه‌های جدید در چشم طیفی از مسئولان دولتی در این برهه‌ی زمانی. اهمیت این نمایشگاه، فارغ از سیاست‌های بعدی مسئولان با کیفیت یکایک آثار حاضر در آن، از جهات گوناگون قابل بحث و بررسی است. بسیاری از هنرمندان شرکت کننده در این رویداد در سرآغاز فعالیت حرفه‌ای خود بودند و برخی از آن‌ها در ادامه به شاخص‌ترین چهره‌های نسل خود تبدیل شدند. این نمایشگاه بر گروهی از هنرمندان نسل بعد نیز تأثیر داشت و تعدادی از اینان در خاطرات خویش از آن در جای واقعه‌ای مهم یاد کرده‌اند.
در میان کارهای این نمایشگاه، چیدمانی از چاقوهای آویخته از سقف و تعدادی چاقوی روییده از گلدان‌هایی سیاه‌رنگ هم وجود داشت. این اثر از مرتضی ممیز، گرافیست شهیر و متعلق به نسل پیشین هنرمندان ایرانی، با توضیحی مبنی بر بازاجرای آن بر اساس چیدمانی از او در دهه‌ی پنجاه خورشیدی، بسیاری از مخاطبان جوان را با شگفتی روبه‌رو ساخت. این احساس بیش از هر چیز ناشی از مغایرت این کار با تصور اینان از جریان مدرنیسم ایرانی، با شاخصه‌های معروفی همچون تولیدات هنرمندان سقاخانه یا دیگر شخصیت‌های معروف آن دوران بود.»

درباره نویسنده کتاب «در جست‌وجوی آزادی»
آرمان خلعتبری نویسنده و پژوهشگر ایرانی است. او در زمینۀ هنرهای تجسمی ایران تحقیق و پژوهش می‌کند.

درباره چاپ و نشر کتاب «در جست‌وجوی آزادی»
کتاب «در جست‌وجوی آزادی» با عنوان فرعی «درباره‌ی گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان» را نشر نظر برای دوستداران و علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی منتشر کرده است.