گزين? اشعار محمدعلي بهمني
کتابي باب طبع علاقمندان غزل معاصر فارسي. کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» منتخبي است از اشعار و دفترهاي شعر گوناگون محمدعلي بهمني از آغاز کارِ شاعري تا دوران متأخر.
انتشار گزين? اشعار شاعران مطرح معاصر ايران فرصتي است مغتنم براي مخاطباني که ميخواهند منتخبي جمعوجور از بهترين و مهمترين اشعار شاعران محبوب خود را کنار دست داشته باشند. اين گزينهها همچنين امکاني براي پژوهشگران و منتقدان شعر معاصر ايران فراهم ميکند براي مرور سير تحول شعر شاعران معاصر ايران و دنبال کردن خط فکري و ويژگيهاي سبکي و زيباييشناختي کارشان و بررسي و ارزيابي اينکه شعرهاي يک شاعر در طول سالها شاعري چقدر تحول پيدا کرده و اين تحول چقدر در مسيرِ تکامل بوده است و دنياي اين شاعران در سيرِ ساليان چقدر از جنبههاي گوناگون وسعت يافته است.
کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» نيز منتخبي است از همين نوع. اين کتاب هم علاقمندان اشعار محمدعلي بهمني را به کار ميآيد و هم پژوهشگران شعر معاصر ايران و کساني را که در عرص? نقد شعر فعاليت ميکنند.
مروري بر کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني»
در کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» جهان شاعران? محمدعلي بهمني را، از قديميترين دفتر شعر او تا شعرهاي سالهاي اخيرش، دنبال ميکنيم.
در صحبت از غزل معاصر ايران و شاعراني که جاني تازه به قالب قديمي و سنتي غزل دميدهاند، يکي از نامهايي که در کنار چند نام مطرح ديگر به ياد ميآيد محمدعلي بهمني است. بهمني اگرچه هم غزل ميسرايد و هم شعر آزاد، اما بيشتر با غزلهايش معروف است و همچنين با ترانههايي که بعضي خوانندگان مشهور ايراني آنها را خواندهاند. بهمني در غزلهايش از عشق و تنهايي و اندوه و دلتنگي و بيخويشتني و زمان? ناساز ميگويد و در زبان غزل تعابيري نو ميآفريند. شعر او داراي زباني ساده و تعابيري بديع و دلنشين است و با مخاطب به راحتي ارتباط برقرار ميکند. بهمني در اشعار خود، به جز مضامين عاشقانه، به مضامين اجتماعي نيز پرداخته است.
کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» شامل مقدمهاي از شاعر و منتخبي از اشعار اوست. بهمني در مقدم? اين کتاب، که عنوان «بيمقدمه» بر آن نهاده است، از زندگياش گفته و از اينکه چگونه شاعر و ترانهسرا شده است. چيستي شعر، غزل معاصر و غزل از نگاه محمدعلي بهمني از ديگر موضوعاتياند که در اين مقدمه به آنها پرداخته شده است. بخش زيادي از اين مقدمه برگرفته از يادداشتي که بهمني به درخواست قيصر امينپور براي صفح? «چگونه شاعر شدم» هفتهنام? «سروش جوان» نوشته بوده و نيز مصاحب? سيدعباس سجادي با محمدعلي بهمني است.
کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني»، بعد از مقدمه، با شعرهايي از دفتر شعر «باغ لال» که در سال 1350 منتشر شده، آغاز و به شعرهاي سالهاي اخير محمدعلي بهمني ختم ميشود. اين کتاب هم اشعار سپيد و نيمايي و هم اشعار کلاسيک بهمني را شامل ميشود. «باغ لال»، «گاهي دلم براي خودم تنگ ميشود» و «اين خانه واژههاي نسوزي دارد» از جمله دفتر شعرهاي بهمنياند که شعرهايي از آنها در کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» آمده است.
بعضي شعرهايي که در اين کتاب ميخوانيد عبارتند از: «فتح طلسمها»، «صبح»، «کودکيها»، «کليد»، «در فصل عطسههاي پياپي»، «کمالِ دار برايِ منِ کمالپرست»، «هي مَتَرسک! کلاه را بَردار»، «زخمي که حيله بر جگرِ اعتماد زد»، «اين شرمساريِ گُل يا شرمساريِ من؟»، «نيستي شاعر که تا معنايِ حافظ را بداني»، «او سَرسپرده ميخواست من دلسپرده بودم»، «از هر طرف نرفته به بُنبست ميرسيم»، «پُر نقشتر از فرشِ دلم بافتهاي نيست»، «غزلي چون خودِ شما زيبا»، «مثنوييِ پدر...»، «اخوان رفت»، «نگاه ميکني و من ز شوق ميميرم»، «عريانترم ز شيشه و مطلوب سنگسار»، «تمام هُرم گناهت به جان من، - بنشين»، «کاسه آب ديوژن»، «اين خانه واژههاي نسوزي دارد»، «ققنوسِ نوزاد»، «تا مرگ رسيديم و به سويي نرسيديم»، »، «چه فرق دارد شيطان وَ يا فرشته شدن»، «اي هرچه صدا، هرچه صدا، هرچه صدا – تو»، «دريا سکوت کرده و من حرف ميزنم»، «دستي که هرچه قلم را از هرچه جوهر تهي کرد»، «بنشين که تازهاي بِسُرايم شنيدني»، «چرا من حرفِ سياسانِ عالم را نميفهمم»، «از کودکي مرامِ بزرگانه داشتي»، «چقدر بيکَسم اي سرشناسهاي هميشه!»، «اين شصتساله»، «گَپ»، «بازجويي»، «تَب»، «هنوز هستي!»، «باز آمدم که از تو بگيرم سراغ خويش»، «از هوايت قفسم را پُر کن» و «در اين زمانهي کر، شعر بيصدا بسرايم».
کتاب «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» در انتشارات مُرواريد منتشر شده است.
درباره محمدعلي بهمني
محمدعلي بهمني، زاده 1321 در دزفول، شاعر و ترانهسراي ايراني است. بهمني اصالتاً تهراني و بزرگشده تهران است، اما مدتي طولاني در بندرعباس زندگي کرده است. بيماري برادرش در دزفول، درست زماني که دو ماه تا به دنيا آمدن او باقي بوده، باعث ميشود که خانواده براي عيادت برادر به دزفول بروند. محمدعلي بهمني در قطار متولد ميشود و شناسنامهاش را از دزفول ميگيرند. مادر بهمني زني مکتبخانهدار و باسواد بود و زبانهاي فرانسه و عربي را تا حدودي ميدانست. پدرش سوزنبان راهآهن بود. کار سوزنباني کفاف مخارج خانه و خانواده را نميداد. مخصوصاً که درِ مکتبخان? مادر نيز به دست پدر تخته شده بود. خانواده سخت در فشار مالي قرار گرفت. محمدعلي که هفتساله بود و بايد به مدرسه ميرفت از جانب پدر به جاي مدرسه به کارگري چاپخانه فرستاده شد و در چاپخان? «تابان» در خيابان ناصرخسرو مشغول به کار شد. چاپخانه، چنانکه بهمني خود گفته است، «بهترين و بزرگترين مدرسهاي بود» که او «با توفيق اجباري» در آن راه يافت. مجل? «روشنفکر» نيز در چاپخان? «تابان» چاپ ميشد. در آن مجله فريدون مشيري صفح? شعري به نام «هفت تار چنگ» درميآورد و بهمني در همان کودکي مشتري پروپاقرصِ اين صفحه بود. روزي در چاپخانه به شعري حروفچينيشده و آماده براي غلطگيري و چاپ برخورد که وزنش در جايي ميلنگيد. به صفحهبند گفت و صفحهبند اولش اعتنايي نکرد و او را از از حروفچيني بيرون کرد. کمي بعد اما همراه مردي ديگر به سراغش آمد. آن مرد فريدون مشيري بود و به او گفت که تشخيصاش درست بوده و قسمتي از شعر اشتباه حروفچيني شده و وزنش ميلنگد. آشنايي با فريدون مشيري و تشويقهاي او محمدعلي بهمني را در همان سالهاي کودکي بهطور جدي به وادي شعر و شاعري کشاند. اولين دفتر شعرش، به نام «باغ لال»، در سال 1350 منتشر شد. علاوه بر شعر و براي معاش به ترانهسرايي نيز پرداخت. خود او ماجراي رو آوردنش به ترانهسرايي را اينگونه نقل ميکند که روزي پسرش، بهمن، از او سيب درختي خواسته بود و شاعر، که به دليل پرداختن به کار شاعري چندان فرصت کسبوکار نمييافت و دستش تنگ بود، نتوانسته بود سيب براي پسرش بخرد. همين موقعيت تلخ جرق? شعري را در اين باب زد و در ضمن شاعر را، به اميد درآوردن پولي از راه شاعري، به وادي ترانه کشاند. از سال 1345 شروع به همکاري با راديو کرد. سال 1353 به بندرعباس رفت و تا زمان انقلاب ساکن آنجا بود. بعد به تهران آمد و چند سالي در تهران بود و دوباره در سال 1363 به بندرعباس رفت و ساکن آنجا شد. همکاري با هفتهنام? «نداي هرمزگان»، همکاري با شبک? استاني خليج فارس در برنامهاي به نام «صفح? شعر» و مسئوليت چاپخان? «دنياي چاپ» بندرعباس از جمله فعاليتهاي محمدعلي بهمني است. همسر او، صديقه نير قرهگوزلو، مدير انتشارات «چيچيکا» در بندرعباس و ناشر بيشتر آثار محمدعلي بهمني است. بهمني گفته است هم? شعرهايش را براي همسرش ميگويد، چه جايي که به او اشاره کرده و چه جايي که اشاره نکرده است.
بهمني مدتي نيز رياست شوراي شعر و تران? دفتر موسيقي وزارت ارشاد را برعهده داشت اما در سال 1397 از اين سِمَت استعفا کرد و دليل استعفاي خود را اين اعلام کرد که نميخواهد مزاحم ترانههاي ضعيف باشد. از دفترهاي شعر او ميتوان به «گاهي دلم براي خودم تنگ ميشود»، «شاعر شنيدنيست» و «من زندهام هنوز و غزل فکر ميکنم» اشاره کرد.
بهمني برگزيده اولين دوره جشنواره بينالمللي شعر فجر در بخش شعر کلاسيک است. او همچنين در سال 1378 تنديس «خورشيد مهر» را به عنوان برترين غزلسراي ايران دريافت کرد. از بهمني در کنگره سراسري شعر دفاع مقدس نيز تقدير شده است.
رتب? «گزين? اشعار محمدعلي بهمني» در گودريدز: 3.84 از 5.
