دیالکتیک تاریخ

کتاب «دیالکتیک تاریخ» نوشته لویی آلتوسر
Politics and history: Montesquieu, Rousseau, Hegel and Marx
کتاب «دیالکتیک تاریخ» نوشته لویی آلتوسر یکی از کتاب‌های کم‌حجم آلتوسر فیلسوف مارکسیست فرانسوی است. در «دیالکتیک تاریخ» آلتوسر با دیدگاهش فیلسوفان پس از مارکس را به سخره می‌گیرد. همچنین نویسنده می‌کوشد با بحث نظری درباره‌ی دیالکتیک تاریخ خواننده را ترغیب به بازخوانی و فهم از مارکس دعوت کند.
درباره کتاب «دیالکتیک تاریخ»
فهرست مندرج در کتاب عبارت است از: درباره‌ی کتاب‌های کوچکِ «سیاست تفکر»، 1. چرا کتاب کوچک؟ 2. فعلیت فلسفه 3. سیاست تفکر. دیالکتیک تاریخ، فلسفه به مثابه‌ی یک اسلحه‌ی انقلابی.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
از طبیعت یک حکومت چه چیز می‌توان فهمید؟ طبیعتِ حکومت به این پرسش پاسخ می‌دهد که: چه کسی قدرت را تصرف می‌کند؟ چگونه دارنده‌ی قدرت، آن را اِعمال می‌کند؟ بدین ترتیب، طبیعتِ حکومت جمهوری اشاره دارد بر اینکه پیکره‌ی ملت (یا بخشی از ملت) اقتدار فرمانروایی داشته باشد. طبیعتِ حکومتِ سلطنتی ناظر بر این است که در آن یک نفر به تنهایی حکم براند، منتها با قوانینی تثبیت شده و استقرار یافته. طبیعت استبداد نیز این است که در آن یک نفر به تنهایی حکم می‌‌راند، بدون هیچ قاعده و قانونی. حفظ قدرت و شیوه‌ی اعمالِ آن ـ تمام این‌ها گفته و انجام شد، صوری می‌مانند.
اصل ما را به سمت زندگی هدایت می‌کند. چرا که حکومت یک صورتِ محض نیست. شکلی انضمامی از یک جامعه‌ی انسانی است. برای آن که انسان‌هایی که سوژه‌ی نوع خاصی از حکومت هستند به طور دقیق و پایدار تابع (subject) آن باشند، تحمیلِ یک شکل سیاسی (طبیعت) به خودی خود کفایت نمی‌کند. علاوه بر این، آن‌ها باید آرایش و گرایشی نسبت به آن شکل داشته باشند، شیوه‌ی معینی از کنش و واکنش که آن شکل را پشتیبانی نماید. همان طور که منتسکیو خاطر نشان می‌کند، آنجا باید یک تمایل خاص در میان باشد. هر شکلی از حکومت ضرورتا به تمایل خودش گرایش دارد. جمهوری به دنبال فضیلت است، سلطنت شرافت می‌خواهد و استبداد ترس.
درباره نویسنده کتاب «دیالکتیک تاریخ»
لوئی پیر آلتوسر به فرانسوی: Louis Pierre Althusser فیلسوف مارکسیست فرانسوی بود. آلتوسر سال 1918 در الجزایر متولد شد. او سال 1930 همراه خانواده‌ به سبب شغل پدرش به مارسی فرانسه مهاجرت کرد و سپس آنها به شهر لیون رفتند. او توانست با موفقیت دوران دبیرستانش را در «لیسه دوپارک» بگذراند و در «اکول نرمال سوپریور» که نام دانشگاهی در ناحیه شمالی پاریس بود برود. آلتوسر با شروع جنگ جهانی عضو ارتش فرانسه شد و با شکست فرانسه به اسارت آلمان‌ها درآمد. در این مدت به او ناراحتی‌های روانی و جسمی زیادی وارد آمد. او پس از اسارتش به گرایش مارکسیست متمایل شد. سال 1948 همزمان با پیوستش به حزب کمونیست فرانسه، به تدریس فلسفه در دانشگاه مشغول شد. آلتوسر بالاترین مقامات آکادمیک حزب کمونیست فرانسه را داشت. نظریه‌های آلتوسر بیشتر در پاسخ به خطراتی بودند که اساس بنیان‌های نظری مارکسیسم را تهدید می‌کردند خطراتی مانند مارکسیسم انسان‌گرایانه مکتب فرانکفورت.
لوئی آلتوسر را مارکسیست ساختارگرا می‌شناسند. او مفهوم ایدئولوژی در اندیشۀ مارکس را گسترش داد. آلتوسر با پیروی از مارکس معتقد است: هر نظام اجتماعی برای بقا و ماندگاری‌اش، ناگزیر از بازتولید شرایط و روابط تولید است. به بیانی دیگر، نیروهای تولید و روابط تولیدی موجود را بازتولید کند. آلتوسر با نگرشی ضد اومانیستی بر این باور بود که انسان‌ها عاملانی صاحب اختیار و آزادی کامل نیستند، بلکه آن‌ها موجوداتی وابسته به نیروهای تاریخی و غیر شخصی در مبارزه طبقاتی هستند. آلتوسر نماینده ساختارگرایی (اصالت ساخت) در مارکسیسم معاصر شناخته شده است. نماینده‌ای از مارکسیست که در مقابل مارکسیسم ارتدوکس، مارکسیسم رسمی عصر استالین و مارکسیسم هگلی و فلسفی مارکسیست‌های غرب قرار گرفت.
آثار نوشته شده لوئی آلتوسر عبارتند از: «برای مارکس»، «خوانش سرمایه»، «سیاست و تاریخ»، «موضع‌گیری‌ها» و «لنین و فلسفه»
لوئی آلتوسر سال 1990 بر اثر حملۀ قلبی از دنیا رفت.
درباره ترجمه فارسی کتاب «دیالکتیک تاریخ»
کتاب «دیالکتیک تاریخ» به همراه یک مصاحبه با لویی آلتوسر را بابک سلیمی‌زاده و هامان نویدپور به فارسی ترجمه کرده‌اند. نشر ژرف چاپ و نشر کتاب حاضر را به عهده داشته است.
رتبه کتاب دیالکتیک تاریخ در گودریدز: 3.5 از 5