دفترهای زندان: دفتر اول (چرخ چشمه)

کتاب «دفترهای زندان» نوشتۀ آنتونیو گرامشی
Prison notebooks
کتاب «دفترهای زندان» نوشتۀ آنتونیو گرامشی در خلال سالیان حبس او در زندان رژیم فاشیست ایتالیا نوشته شده است. کتاب «دفترهای زندان» یادداشت‌های بی‌نظیری از گرامشی است که او سال 1929 در زندان شروع کرد و تا قبل از مرگش نوشتن یادداشت‌ها را ادامه داد. این مجموعه شامل کتاب دفترهای اول و دوم از دفترهای زندان در یک جلد است.
گرامشی در این نامه‌هایی که نوشته به موضوعات متفاوتی می‌پردازد. همچنین نامه‌ها، درونمایه‌هایی از هژمونی، جامعه‌مدنی، جنگ موضعی، انقلاب منفعل و اردوگاه تاریخی را در بر دارند که برای دوستداران مطالعه دارای اهمیت است.
«نامه‌های زندان» آنتونیو گرامشی توسط خواهر زنش که «تانیا شوخت» نام داشت در محل امنی محافظت شد و پس از مدتی به مسکو فرستاده شد. پس از پایان جنگ نامه‌ها به پالمیرو تولیاتی دوست گرامشی که رهبر بعدی حزب کمونیست شد؛ سپرده شد. سپس به صورت کتاب منتشر و در اختیار عموم قرار گرفت.

درباره کتاب «دفترهای زندان»
موضوع‌های اصلی که در دفتر نخست به آن پرداخته شده است عبارت است از: نظریه‌ی تاریخ و تاریخ نگاری، توسعه‌ی بورژوازی ایتالیا تا 1870، تشکیل گروه‌های روشنفکری ایتالیا؛ توسعه، نگرش‌ها، ادبیات عامه‌ی «داستان‌های دنباله‌دار» و دلایل موفقیت مستمر آن، کاوالکانته کاوالکانتی: جایگاه او در ساختار و هنر کمدی الاهی، خاستگاه‌ها و رشد آکسیون کاتولیکی در ایتالیا و اروپا، مفهوم فولکور، تجربه‌های زندگی در زندان، «مسئله‌ی جنوب» و مسئله‌ی جزایر، ملاحظاتی درباره‌ی جمعیت ایتالیا: ترکیب آن کارکرد مهاجرت، امریکاگرایی و فوردیسم، مسئله‌ی زبان در ایتالیا: ماتزونیو جی. آی. آسکولی، شعور متعارف، اوان گاهنامه: نظری و انتقادی ـ تاریخی، نو دستورزبان‌نویس‌ها و نوزیان‌شناسان «این میزگرد چهارگوش است» و اختلاف پدر برشانی.
در بخشی از دفتر نخست می‌خوانیم:
«ملاک عام‌تری بدل به بخشی از همان توالی مشاهدات می‌شود: تغییر در شیوه‌های اندیشیدن، در باورها، در عقاید از طریق “انفجارها”ی سریع و عمومیت‌یافته رخ نمی‌دهد؛ این تغییرات عمدتا از طریق “ترکیب‌های متوالی” در انطباق با “فرمول‌ها”‌ی ناهمگون رخ می‌دهند. توهم “انفجار” از فقدان حسی انتقادی ناشی می‌شود. همان‌طور که روش‌های حمل‌ونقل مستقیما از دلیجان‌هایی که حیوان‌ آن‌ها را می‌کشید به قطارهای تندروِ مدرن برقی نینجامید، بلکه این روش‌ها دستخوش رشته‌ای از “ترکیب‌های بینابینی” شدند که هنوز وجود دارند (مانند کشش حیوانی بر ریل‌ها و غیره غیره)؛ و در حالی که ماشین‌های ریلی در ایالات متحد منسوخ شده‌اند، سال‌های متمادی است که در چین استفاده می‌شوند و نمودار پیشرفت فنی‌اند، در قلمرو فرهنگی نیز لایه‌های ایدئولوژیک متنوعی به شکل‌های گوناگون ترکیب می‌شوند و آن چه در شهر “آهن قراضه” است در شهرستان‌ها هنوز “ابزارکار” محسوب می‌شود. در حقیقت در سپهر انفجار “شوروشوق‌ها”ی سیاسی که در یک دوره‌ی دگرگونی‌های فنی انباشته شده‌اند و با شکل‌های جدید سازمان حقوقی مناسب دنبال نمی‌شوند با جایگزین‌هایی از شکل های فرهنگی برای امر کهنه اشتباه گرفته می‌شود.»
درباره نویسنده کتاب «دفترهای زندان»
آنتونیو فرانچسکو گرامشی فیلسوف انقلابی و نظریه‌پرداز مارکسیست ایتالیایی بود. او سال 1891در جزیره ساردینیا به دنیا آمد. همچنین گرامشی از رهبران و بنیانگذاران حزب کمونیست ایتالیا به شمار می‌رود.
زندگی کودکی گرامشی در انزوا بود. او به دلیل قوزی که بر پشت داشت از طرف دوستان و همسالانش آزاز و اذیت می‌شد و همین موضوع او را به انزوا کشاند. در تنهایی او به مطالعه تاریخ و فلسفه پرداخت. به دلیل شرایط مالی خانواده او حتی از مدرسه فرار می‌کرد تا بتواند خرج خانواده‌اش را تأمین کند و از نه سالگی هم دبستان را ترک کرد و مشغول کار شد.
پس از مدت‌ها او در رشته زبان‌شناسی به تحصیل پرداخت و با محافل سوسیالیست‌ها رفت‌و‌آمد کرد. آنتونیو گرامشی سال 1916 در روزنامۀ اوانتی شروع به کار کرد در همان سال پس از پیروزی انقلاب روسیه، ایتالیا هم ناآرام شد و شورش مشهور شهر تورین با خواست «صلح و نان» اتفاق افتاد. گرامشی سال 1919 در کنگرۀ بولونیا خواست که حزب سوسیالیست ایتالیا به انترناسیونال سوم که لنین پایه‌گذاری کرده بود بپیوندد. با اعتراضات و اعتصاباتی که شدت می‌یافت انتقاد گرامشی به حزب سوسیالیست نیز بیشتر می‌شد تا اینکه سال 1921 حزب کمونیست ایتالیا تشکیل شد. او سال 1923 به عنوان نمایندۀ حزب کمونیست به روسیه رفت و با دختری روس ازدواج کرد. گرامشی سال 1924 نماینده پارلمان ایتالیا شد و دوباره به ایتالیا بازگشت و در همان سال دبیر حزب کمونیست ایتالیا شد. او از خط مشی بلوک ضد فاشیست حمایت می‌کرد و نامه‌ای یه رهبر حزب کمونیست اتحاد شوروی نوشت و خواست تا اختلافات درون حزبی را آرام کند. سال 1926 به دلیل فعالیت‌های انقلابی زندانی شد و دادگاه حکومت فاشیست او را به بیست سال و چهار ماه زندان محکوم کرد. او در زندان ابزاری برای نوشتن به دست آورد و شروع به نوشتن کرد. نوشته‌های او بعدها با عنوان دفترها و نامه‌های زندان گرامشی شهرت گرفت.
سال 1937 گرامشی به طور رسمی از زندان آزاد شد و یک هفته پس از آن آنتونیو گرامشی در سن 46 سالگی از دنیا رفت.

درباره ترجمه فارسی کتاب «دفترهای زندان»
پس از مدت‌ها انتظار کتاب «دفترهای زندان» مجموعه اول و دوم با تحقیق حسن مرتضوی به فارسی برگردانده شده است. انتشارات چشمه چاپ و نشر کتاب را برای علاقه‌مندان به عهده داشته است.

رتبه کتاب «دفترهای زندان» در گودریدز: 4.2 از 5.