خرد و حکمت زندگی 9: دیدار دوباره در کافه اروپا

کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» نوشتۀ اسلاونکا دراکولیچ
سفری به اروپای پساکمونیسم و بررسی رابطۀ اروپای شرقی و غربی و اوضاع اروپا در عصر حاضر. اسلاونکا دراکولیچ در کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» مسائل و بحران‌های اروپا در دوران بعد از فروپاشی کمونیسم را از چشم روزنامه‌نگاری اهل اروپای شرقی زیر ذره‌بین گذاشته است تا ببیند حالا که دیگر کمونیسمی وجود ندارد که اروپای شرقی را از اروپای غربی جدا کند، این دو اروپا چه رابطه‌ای باهم دارند و رؤیای اتحاد اروپای شرقی و غربی به کجا انجامیده است.
کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا: چطور در زمانه‌ی پساکمونیسم بمانیم و حتی بخندیم»، با عنوان اصلی Café Europa Revisited: How to Survive Post-Communism، مکمل کتابی دیگر از دراکولیچ با عنوان «کافه اروپا» است که او آن را حدود بیست و سه سال قبل از این کتاب تازه‌اش و تقریباً هفت سال بعد از فروپاشی کمونیسم، یعنی در سال 1996، نوشت. دراکولیچ، که در کتاب «کافه اروپا» حال‌وهوای کشورهای بلوک شرق را وقتی تازه از سیطره کمونیسم رهیده بودند و انتظارات مردم این کشورها از آینده را ترسیم کرده بود، حالا با مرور گذشته و بررسی اکنونِ اروپای شرقی و غربی دنبال این است که دریابد آن انتظارات چقدر تحقق یافته و کشورهای اروپای شرقی امروز و بعد از پشتِ سر گذاشتن کمونیسم و از سر گذراندن دورانی متفاوت به کجا رسیده‌اند و در چه وضعیتی قرار دارند و آیا شکاف میان آن‌ها و اروپای غربی به‌راستی پر شده است یا همچنان سرِ جای خود باقی‌ست و اگر این شکاف هنوز پر نشده دلیل آن چیست.
از جمله مسائلی که دراکولیچ در کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» به آن پرداخته مسئلۀ پیدایش دولت‌های راست‌گرا در اروپا و امریکا و رواج ناسیونالیسم و گفتمان مبتنی بر هویت ملی و تأثیر آن بر رابطۀ اروپای شرقی و غربی است. او در این کتاب همچنین از تأثیر گفتمان ملی‌گرایی بر مسئلۀ پناهندگان و پناهجویان سخن گفته است.
متن اصلی کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا»
اسلاونکا دراکولیچ در کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا»، با تمرکز بر جزئیاتی نظیر سبک زندگی مردم و محصولات مصرفی و نظایر این‌ها، تصویری از تاریخ اروپا و بحران‌ها و مسائل آن در دوران پساکمونیسم ارائه داده است. او در این کتاب به اروپای شرقی دوران کمونیسم نیز گریز می‌زند و ضمن مقایسۀ آن دوران با عصر حاضر، برای ارائۀ درک روشن‌تری از تفاوت‌ها، با نگاهی انتقادی نشان می‌دهد که اروپای شرقی هنوز به‌صورت بنیادین تغییر نکرده و گرفتار فسادی سیستماتیک است و از همین رو شکاف بین اروپای شرقی و غربی، به‌رغم آنچه شاید ظاهر قضیه نشان دهد، هنوز پر نشده است. از جمله نمودهایی که دراکولیچ برای نشان دادن این شکاف به آن می‌پردازد تفاوت کیفیت محصولاتی با برند مشابه اما با کیفیتی متفاوت در اروپای شرقی و غربی است. دراکولیچ با استناد به شواهد موجود نشان می‌دهد که کشورهای اروپای شرقی بعد از رهایی از سیطره کمونیسم و پیوستن به اتحادیۀ اروپا تا سال‌ها نوع درجه دوم محصولات اروپای غربی را مصرف می‌کردند و با آن‌ها به‌مثابه شهروند درجه دو اروپا برخورد می‌شده است. او در صحبت از این نابرابری از این جملۀ معروف «مزرعۀ حیوانات» جورج اورول وام می‌گیرد که: «همۀ حیوانات باهم برابرند اما بعضی برابرترند.» دراکولیچ می‌گوید که بخشی از اروپا همچنان از بخشی دیگر که همان اروپای شرقی است برابرتر است. این اما تمام ماجرا نیست. دراکولیچ همچنین از فساد داخلی کشورهای اروپای شرقی سخن می‌گوید و از اینکه خود این کشورها نیز محصولاتی بی‌کیفیت تولید می‌کنند و این‌ها همه در حالی‌ست که ظاهر همه‌چیز نو و پُرزرق‌وبرق می‌نماید و درهای این کشورها بعد از فروپاشی کمونیسم به روی بازار جهانی و محصولات متنوع باز شده است. موضوع دیگری که در کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» از آن سخن رفته است سیاست‌های ناسیونالیستی‌ای است که در اروپا و نیز امریکای دوران ترامپ رواج یافت و این سیاست‌ها هم بر نوع مواجهه با پناهجویان تأثیر منفی گذاشت و هم بر رابطۀ اروپای شرقی و غربی.
کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» از مقدمه‌ای با عنوان «هیچ تغییری از قبل پیش‌بینی نشده بود» و سیزده جستار تشکیل شده که عبارتند از: «روزی روزگاری در 1989»، «آپارتاید غذا به سبک اروپایی: مگر همه‌ی شکم‌ها شبیه هم نیستند؟»، «دختر اخمو در اوکراین: آنچه مردم می‌بینند یا نمی‌بینند»، «ملاقات خاله آنگلا با ترامپ: آنگلا مرکل و ویکتور اوربن، دو سرِ یک الاکلنگ»، «پراگِ 1968: چرا کمونیسم شبیه یک ژاکت پشمی است؟... و چرا احتمالاً به‌یادآوردن قربانیان ناخوشایند است»، «دامن‌زدن به ترس: چرا باید با ناسیونالیسم مقابله کرد؟»، «جمهوری مقدونیه‌ی شمالی: چگونه گذشته‌ی بهتری دست‌وپا کنیم؟»، «طوطی‌ای در سوئد و دیگر مصائب مهاجران: در باب مهاجران قدیمی و پناهجویان نو رسیده»، «کارت محبوب من: تَرک‌های روی تکه پلاستیک جادویی»، «گمشده در مسیر انتقال: راه طولانی مالکیت اجتماعی به مالکیت خصوصی»، «ایالات متحده‌ی اروپا؟: تب مهاجرت اروپای شرقی»، «نغمه‌ی آینده: ایتالیای 1102: اروپای قدیم، اروپای جدید، اروپای در حال تغییر» و «برگزیتِ من».
کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» با ترجمۀ سحر مرعشی در نشر گمان منتشر شده است.

درباره اسلاونکا دراکولیچ، نویسنده کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا»
اسلاونکا دراکولیچ (Slavenka Drakulić)، متولد 1949، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس و جستارنویس اهل کرواسی است. دراکولیچ تحصیلکرده ادبیات تطبیقی و جامعه‌شناسی در دانشگاه زاگرب است. او از سال 1982 تا 1992 عضو هیئت تحریریۀ نشریات «استارت» و «داناس»، دو نشریۀ چاپ زاگرب، بود و بیشتر درباره فمینیسم می‌نوشت. دراکولیچ در اوایل دهۀ 90 میلادی کرواسی را به دلایل سیاسی ترک کرد و به سوئد رفت. او اکنون در سوئد و کرواسی زندگی می‌کند. نوشته‌های دراکولیچ بیشتر درباره فمینیسم و کمونیسم‌اند. جنگ‌های یوگسلاوی و جنایتکاران این جنگ‌ها از دیگر موضوعات نوشته‌های اوست. از آثار داستانی دراکولیچ می‌توان به رمان‌های «هولوگرام‌های هراس»، «اس، یک رمان درباره بالکان (انگار آن‌جا نیستم)» و «تختخواب فریدا» و از آثار غیرداستانی او می‌توان به کتاب‌ «کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم» و «آزارشان به مورچه هم نمی‌رسید» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «دیدار دوباره در کافه اروپا» در گودریدز: 4.06 از 5.