رمان «پاپ سبز» اثر ميگل انخل استورياس
يک رمان بزرگ از امريکاي لاتين. رمان «پاپ سبز»، با عنوان اصلي El Papa Verde، از آثار برجسته و مهم ميگل انخل استورياس، نويسنده بزرگ گواتمالايي و برنده جايزه نوبل ادبيات، است. رمان «پاپ سبز» بخش دوم از سهگانهاي است معروف به «سهگان? موز». رمان اول اين سهگانه «تندباد»، رمان دوم «پاپ سبز» و رمان سوم «چشمان بازمانده در گور» است که سومي را سروش حبيبي با همين عنوان و نيز با عنوانهاي «چشمان نخفته در گور» و «چشمِ انتظارِ درخاکرفتگان» و اولي را حميد يزدانپناه با عنوان «باد سهمگين» به فارسي ترجمه کرده است.
استورياس در رمان «پاپ سبز» در لفاف افسانه و واقعيت و با تلفيق اين دو با يکديگر داستان استعمار و داستان سرمايه و تملک و جاهطلبي و بيرحمي و داستان تصاحب زمين بوميان امريکاي لاتين از جانب غارتگرانِ آمده از غرب را ميگويد و داستان تقابل استعمارگران با بوميان سرخپوست را. «پاپ سبز» يکي از آثار مهم عصر طلايي ادبيات امريکاي لاتين است؛ اين رمان تلفيقيست از سنتهاي بومي سرخپوستان امريکاي لاتين و ادبيات غرب؛ تلفيقي شاعرانه که واقعيت و افسانه را بههم ميآميزد و حاصل آن سبکيست که آن را به نام «رئاليسم جادويي» ميشناسيم.
رمان «پاپ سبز» قص? استعمارگر و استعمارشده است و قص? مبارزه با استعمار و استعمارگران.
مترجم فرانسوي رمان «پاپ سبز» در توضيح خود درباره اين رمان، که ترجمهاش در ابتداي ترجم? فارسي کتاب آمده، آن را چنين وصف ميکند: «هرگز کشمکش و تضاد ميان ساختمان فکري نژاد انگلوساکسون و ساختمان روحي و افسانهاي نژاد بومي امريکا با قدرت و عمقي که در اين رمان وصف شده، در جاي ديگر ديده نشده است. رماني که شايد بتوان گفت شاهکار ميگل انخل استورياس است.»
متن اصلي رمان «پاپ سبز» اولين بار در سال 1954 منتشر شده است.
مروري بر رمان «پاپ سبز»
داستانِ رمانِ «پاپ سبز» درباره يک قاچاقچي جاهطلب امريکايي به نام جو ميکر تامپسن است که براي رسيدن به پول و قدرت از هيچ جنايت و بيرحمي و شرارتي رويگردان نيست. جو ميکر تامپسن از امريکا به ميان بوميان سرخپوست ميآيد و زمينهاي آنها را تصاحب ميکند و با کشتوکارِ موز در اين زمينها به يک تاجر بزرگ ميوه بدل ميشود. اما بهموازات برنامههاي استعمارگرانه و سودجويان? تامپسن و قضي? کمپاني موز و جلال و جبروتِ آن، ماجرايي عاشقانه نيز براي تامپسن اتفاق ميافتد و نيز پاي دسيسهاي جنايتکارانه به ميان ميآيد و همچنين پاي رويدادهايي تلخ و تراژيک. اينها درهمتنيده با يکديگر رماني پديد ميآورند که آميزهاي از عشق و تغزل و درد و وحشت و جنايت و ظلم و سياست و افسانه و خيال و واقعيت است. استورياس در اين رمان همچنين از تقابل فرودستان و فرادستان و جدال ميان بهرهکشان و آنها که سرزمينشان تصاحب شده سخن ميگويد و اينگونه بخشي از تاريخ امريکاي لاتين را به زبان تخيل و افسانه روايت ميکند.
درباره ميگل انخل استورياس، نويسنده رمان «پاپ سبز»
ميگل انخل استورياس، متولد 1899 و درگذشته به سال 1974، داستاننويس، شاعر، روزنامهنگار، جستارنويس، نمايشنامهنويس، ديپلمات و سياستمدار گواتمالايي و برنده جايزه نوبل ادبيات سال 1967 است. استورياس از کودکي، از طريق قصههايي که دايهاش برايش تعريف ميکرد، با افسانههاي سرخپوستان آشنا شد. اولين اثر داستاني او «افسانههاي گواتمالا» بود که استورياس آن را وقتي در پاريس بود و با مقدمهاي از پل والري منتشر کرد. استورياس داراي دکتراي حقوق و نيز تحصيلکرده رشت? مردمشناسي در دانشگاه سوربن فرانسه بود. او مطالعات فراواني در متون مذهبي قوم مايا و فرهنگ اين قوم داشت و در اين زمينه متخصص بود و متون مذهبي ماياها را از زبان بومي به اسپانيايي ترجمه کرد. او روزنامهنگاري هم کرده بود و مدتي طولاني سردبير نشريهاي ادبي بود. استورياس همچنين مدتي نماينده مجلس بود و نيز در طول زندگي خود به مشاغل ديپلماتيک مختلفي گماشته شد که از آن جمله ميتوان به انتصابش به عنوان سفير گواتمالا در پاريس اشاره کرد.
استورياس يکي از سرآمدان دوران شکوفايي ادبيات امريکاي لاتين و يکي از نويسندگان مطرح سبک رئاليسم جادويي است. از آثار داستاني او ميتوان به «آقاي رئيس جمهور» و «چشمان بازمانده در گور» اشاره کرد.
درباره ترجم? فارسي رمان «پاپ سبز»
رمان «پاپ سبز» با ترجمه و مقدم? زهرا خانلري (کيا) و همراه با توضيح مترجم فرانسوي کتاب درباره آن، در انتشارات خوارزمي منتشر شده است.
زهرا خانلري (کيا)، مترجم رمان «پاپ سبز»، متولد 1291 در تهران و درگذشته به سال 1369، نويسنده و پژوهشگر و فعال اجتماعي و فرهنگنويس و مترجم ايراني است. اجداد پدرياش اهل نور مازندران بودند و پدرش فرزند شيخ فضلالله نوري بود.
زهرا کيا اولين زن ايراني بود که از دانشگاه تهران دکتراي ادبيات فارسي گرفت. رسال? دکترياش سبک ادبي کتابهاي تاريخي ايران بود که او آن را زير نظر ملکالشعراي بهار نوشت. در همان دوره تحصيل در دانشگاه تهران بود که با پرويز ناتل خانلري آشنا شد و اين آشنايي به ازدواج انجاميد و نيز به همکاري در انتشار مجل? «سخن» که از اولين مجلات ادبي پيشرو ايران بود.
زهرا خانلري (کيا) بعد از اتمام تحصيلات مدتي به تدريس ادبيات در دبيرستان دختران? نوربخش پرداخت و مدتي هم رئيس اين دبيرستان شد. بعد از قبولي در امتحانِ دانشياري به تدريس در دانشگاه مشغول شد و پس از چندي از دانشياري به استادي رسيد.
او همچنين از فعالان در زمين? حقوق زنان بود و به همراه فاطمه سياح و گروهي ديگر از فعالان اين عرصه عضو شوراي زنان بود و مدتي هم منشي هيئت مديره اين شورا شد. در زمين? تغيير و تحول کتابهاي درسي در ايران نيز در سازمان کتابهاي درسي و در کنار گروهي ديگر از همکاران خود فعاليتهاي ارزندهاي انجام داد که اين ماحصل سفري بود که بهمنظور مطالع? کتابهاي درسي به فرانسه و انگلستان داشت.
در سال 1344 درخواست بازنشستگي از تدريس در دانشگاه تهران کرد، چون تدريسِ تماموقت در دانشگاه مجالي براي نوشتن و ترجمه نميگذاشت و او ميخواست وقت اصلياش را به نوشتن و ترجمه اختصاص دهد. از آثار تأليفي او ميتوان به «فرهنگ ادبيات جهان» و «فرهنگ ادبيات فارسي» و از ترجمههايش ميتوان به «بيست داستان» و «آقاي رئيس جمهور» اشاره کرد.
رتب? رمان «پاپ سبز» در گودريدز: 3.46 از 5.
