کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر (دفتر سوم)» به کوشش محمدجعفر اميرمحلاتي و به قلم جمعي از نويسندگان
واقع? عاشورا چه درس و پيام و معنايي براي جهان امروز دارد؟ اين پرسشيست که در مقالاتِ دفتر سومِ کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» به آن پاسخ داده شده است. در کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» نويسندگان مختلفِ متخصص در اسلام شناسي و تاريخ اسلام و تشيّع و واقع? عاشورا، از منظر اخلاقي، فرهنگي، فلسف? سياسي و روششناسي به قيام امام حسين و واقع? عاشورا پرداختهاند.
رويکرد اصلي نويسندگان در مقالات کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» مبتني بر معناهاي واقع? عاشورا در جهان امروز و پيام امام حسين به انسان معاصر است. در اين مقالات هم به پيام سياسي و اخلاقي عاشورا و کاربردِ امروزي اين پيام در ترويج آزادگي و ظلمستيزي و تلاش براي رفع بحرانهاي گوناگونِ جهان معاصر و برقراري صلح به جاي جنگ پرداخته شده، هم از شيوههاي امام حسين پژوهي و امکان تفسيرهاي گوناگون از واقع? عاشورا و انعکاس اين واقعه در فرهنگ عامّ? تشيّع سخن رفته است و هم به نقدي درباره واقع? عاشورا پاسخ داده شده است.
مروري بر کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر»
کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» کتابيست در تقبيحِ خشونت و ظلم در دنياي امروز. در اين کتاب، با يادآوري خشونتي که عُمّالِ حکومت يزيد در مقابله با امام حسين و يارانش به آن متوسل شدند و رويکرد ضدّ خشونتِ امام حسين و تلاش او براي پرهيز از جنگ و خشونت، از ضرورت تلاش براي برقراري صلح و عدالت و رفع تبعيض در جهان امروز سخن رفته و از اينکه سيره امام حسين چه الگويي براي صلحطلبي و مبارزه با جنگ و خشونت پيشِ روي انسان معاصر ميگذارد.
محمدجعفر اميرمحلاتي، گردآورنده مقالات کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر»، در پيشگفتار خود بر دفتر سوم اين کتاب، با اشاره به ادبيّاتِ علمياي که امروزه در تحليل واقع? عاشورا پديد آمده و کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» که جزوي از آن است، درباره رويکرد صلحپژوهانه و ضدّ خشونت اين ادبيات و نيز درباره مهمترين درسي که جهان معاصر ميتواند از امام حسين و ياران او بگيرد، مينويسد: «خوشبختانه، علاوه بر سه دفتر و دو ويژهنامهي امام حسين پژوهي ـ که بههمّتِ مرکزِ پژوهشيِ مجد انتشار يافته ـ در حالِ حاضر، ادبيّاتِ علميِ قابلِ توجّهي در تحليلِ صلحپژوهانه از سيره امام حسين در دسترس است؛ که مظلوميّتِ سالارِ شهيدان و يارانِ ايشان را، نهتنها در شهادتِ فاجعهبار، بَلکه در شکستِ تلاشهاي صلحجويانهي آن امامِ همام، بررسي ميکند.
اين ادبيّات، همچُنين نشان داده که اردوگاهِ ابنِ زياد، نهتنها از فقدانِ فلسفهي سياسياي معنادار، رنج بُرده؛ بَلکه، مهمتر از آن، در توسعهي تمدّنسوزِ خشونت، گويِ سبقت را از همهي شياطين ربوده است.
در اين صورت، شايد مهمترين درسِ مطالعهي سيرهي امام حسين و ياراناش در فاجعهي خشونتهاي عاشورايي، براي جهانِ معاصر اين باشد:
کربلا: جنايتي عليه بشريّت، که ديگر نبايد تکرار شود.»
در مقالات کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» همچنين از امکان ارائ? تفسيرهاي گوناگون و متنوع از واقع? عاشورا سخن رفته و از گشوده بودن بابِ طرحِ مباحث و تحليلها و تفسيرهاي مختلف درباره اين موضوع.
دفتر سومِ کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» از پيشگفتار محمدجعفر اميرمحلاتي، هشت مقال? تأليفي و يک مقال? ترجمه که برحسب موضوع در دو بخش با عنوانهاي «روششناسي و فلسفه سياسي» و «اخلاق پژوهي و الگو شناسي» تنظيم شدهاند و ضميمهاي شامل يک شعر تشکيل شده است.
مقالاتي که در بخش اول کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» ميخوانيد عبارتند از: «سنجشِ اتّهامِ خروجِ حسين بن علي بر حاکم، برپايهي فقهِ اهل سنّت» نوشت? مرتضي رحيمينژاد، «امتناعِ انسدادِ بابِ گفتوگو» نوشت? محمد برکت، «طبقهبندي تحليلهاي ارائه شده از واقعه عاشورا براساس رويکرد، زبان، و پيشفرضها» نوشت? سيد عمادالدين طباطبايي»، «ماجراي کتاب شهيد جاويد» نوشت? محمد اسفندياري و «حُسين بن عَليّ در فرهنگِ عامّهي تشيّع» نوشت? ژان کالمارد و ترجم? سيد شهابالدين مصباحي.
مقالات بخش دوم کتاب نيز عبارتند از: «اخلاقِ پساعاشورا در سيرهي گفتمانيِ سيّدالساجدين» نوشت? داوود فِيرَحي، «پسااخلاق در ساحت عاشورايي: الاهيّاتِ وفا در سيرهي عباس بن علي» نوشت? محمدجعفر اميرمحلاتي، «نقدي بر يک رساله: زينب در ميانهي شجاعت و عواطف زنانه» نوشت? محمدهادي طلعتي و «حُرّ بنِ يزيدِ رياحي، حلقهاي از احرار» نوشت? عبدالرسول هاديانِ شيرازي.
در ضميم? کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر»، با عنوان «ادب توسّل»، متن تلخيص شده شعرِ مخمّسي از فتحالله وفايي شوشتري، شاعر و عالم و عارف قرن سيزدهم هجري، به روايت حميد عليمي آمده است. وفايي شوشتري در اين مخمّس، که «مخمّس طاعونيّه» نام گرفته، از بلاي طاعون در نجف به اهلِ بيت توسّل جسته است. اين شعر، چنانکه محمدجعفر اميرمحلاتي در پيشگفتار کتاب اشاره کرده، به مناسبتِ وجه تشابهِ آن با شرايط امروزِ جهان و همهگيريِ ويروس کرونا و شباهت آن با طاعون در ايامِ قديم، به انتخاب استاد يوسف نيّري در کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» آمده است.
دفتر سومِ کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر» در مجموع? «شيعه شناسي» نشر نگاه معاصر و با همکاري مرکز پژوهشي مجد شيراز منتشر شده است.
درباره محمدجعفر اميرمحلاتي، گردآورنده کتاب «امام حسين پژوهي براي جهان معاصر»
دکتر محمدجعفر اميرمحلاتي، متولد 1331 در تهران، استاد دانشگاه، اسلامشناس، صلحپژوه و فعال صلح و ديپلمات سابق ايراني است. اميرمحلاتي داراي ليسانس اقتصاد از دانشگاه ملي ايران (دانشگاه شهيد بهشتيِ فعلي)، فوق ليسانس اقتصاد سياسي از دانشگاه اورگن، مدرک مهندسي از دانشگاه کانزاس و دکتراي مطالعات اسلامي از دانشگاه مک گيل است. او در دانشگاههاي مختلفي مانند کلمبيا، پرينستون، ييل و جورج تاون تدريس کرده و استاد و دانشور منتخب در مطالعات اسلامي و الاهيات صلح در دانشکده مطالعات مذهبي و از امناي بنياد فرهنگي ايلکس است. اميرمحلاتي همچنين صاحب کرسي نانسي شروم داي در مطالعات خاورميانه و شمال آفريقا در کالج ابرلين در اوهايو است. پژوهش در شيراز براي گسترش صلحدوستي و انتشار ماحصل اين پژوهشها در نشريات گوناگون، نظير «فارسنامه»، از جمله فعاليتهاي فرهنگي محمدجعفر اميرمحلاتي در حالِ حاضر است.
اميرمحلاتي همچنين از سال 1367 تا 1368 سفير ايران در سازمان ملل متحد بوده و در پايان گرفتن جنگ ايران و عراق نقش داشته است.
کتابهاي «دوستي به مثابه جهانبيني: نگرشي نوين به مقوله دوستي در تمدن اسلامي و سياست جهاني» و «عذر و عفو: نگاهي تطبيقي» از ديگر کتابهايياند که به کوشش محمدجعفر اميرمحلاتي منتشر شدهاند. او همچنين در انتشار ترجم? انگليسي دو مجموعه از اشعار سهراب سپهري در امريکا مشارکت داشته است.
