بازخوانی سفرنامه های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار

سفرنامه‌های دوره قاجار منابعی غنی برای پژوهش تاریخی و شناخت بهتر آن دوره‌اند. کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»، با عنوان اصلی Taken for Wonder: Nineteenth-Century Travel Accounts from Iran to Europe، کتابی‌ست که در آن با همین رویکرد به بخشی از سفرنامه‌های عصر قاجار پرداخته شده است.
نغمه سهرابی در کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» چند سفرنامۀ دوره قاجار را که موضوع آن‌ها سفر به اروپاست مورد بازخوانی و بررسی قرار داده است تا از این طریق آنچه را از این سفرنامه‌ها که منجر به درک بهتر تاریخ عصر قاجار می‌شود پیش چشم بیاورد.
کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» مجموعه‌ای از جُستارهایی‌ست که در آن‌ها، از خلال بازخوانی چند سفرنامۀ قاجاری، جستجویی برای درک ایران عصر قاجار و جایگاه آن در جهان، از منظرِ سفرنامه‌ها، رقم خورده است.
یکی از وجوه مهم کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» نگاه و رویکرد این کتاب در بازخوانی سفرنامه‌های قاجاری است. نویسنده در این کتاب با رویکردی متفاوت با رویکردهای پیشین و مرسوم به سراغ سفرنامه‌های قاجاری رفته و آن‌ها را از زاویه‌ای جدید مورد بازخوانی قرار داده است.
کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»، چنانکه نویسنده خود در این کتاب تأکید می‌کند، «در زیرمجموعۀ مطالعات ایرانِ دوره قاجار، تاریخ جهان و سفرنامه‌نویسی جای می‌گیرد.»
گفتنی‌ست که کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» پژوهشی تاریخی‌ست که به زبانی شیرین نوشته شده و به همین دلیل خواندن آن نه فقط برای پژوهشگران و متخصصان تاریخ که برای مخاطبان غیرمتخصص اما علاقمند به تاریخ، مخصوصاً تاریخ عصر قاجار و سفرنامه‌های آن عصر، نیز می‌تواند جذاب باشد.
متن اصلی کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» اولین بار در سال 2012 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»
کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» به بعضی سفرنامه‌هایی می‌پردازد که ایرانیان عصر قاجار در دوره‌های سلطنت فتحعلی‌شاه، محمدشاه، ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه از سفرهایشان به اروپا نوشته‌اند.
در کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»، از خلال ارائۀ تصویرهایی از مواجهات ایرانیان دوران قاجار با غرب و بازخوانی و شرح چند سفرنامۀ قاجاری، تصویری از تاریخ ایران عصر قاجار نیز ارائه شده است. در واقع در این کتاب، می‌بینیم که نوع مواجهۀ ایرانیان عصر قاجار با غرب چگونه تصویر ایران عصر قاجار را در خود انعکاس می‌دهد.
نغمه سهرابی در فصل اول کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» رویکرد دو نسل از تاریخ‌نگاران ایرانی را به سفرنامه‌های قاجاری مورد بررسی قرار می‌دهد و نیز به توضیحاتی مقدماتی درباره جنبه‌های گوناگون سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار و نیز توضیح رویکرد و روش خود در کتاب «سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» و هدفش از نگارش این کتاب می‌پردازد.
ناصرالدین‌شاه قاجار، ابوالحسن‌خان ایلچی شیرازی، ابراهیم صحّاف‌باشی، محمدعلی پیرزاده و میرزا فتّاح‌خان گرمرودی افرادی از عصر قاجار هستند که کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» با تمرکز بر سفرنامه‌هایشان به اروپا نوشته شده است.
کتاب «سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» از پنج فصل و یک بخش نتیجه‌گیری تشکیل شده است. فصلهای پنج‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «سفرنامه‌نویسی، خلقِ ژانر»، «میرزا ابوالحسن‌خان ایلچی شیرازی و حیرت‌نامۀ او»، «روایت‌های سفر میرزا فتّاح‌خان گرمرودی به اروپا»، «ناصرالدین‌شاه و سفرنامه‌های او» و «رواج سفرنامه‌نویسی در ایران».
در بخشی از کتاب «سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» درباره این کتاب و رویکرد نویسنده در بازخوانی سفرنامه‌های قاجاری و نیز هدف از نوشتن این کتاب می‌خوانید: «این اثر با این باور نوشته شده است که از سفرنامه‌های دوره قاجار به‌منزلۀ منبعی تاریخی می‌توان چیزی بیش از صرف توصیف این سیاحان از مقصد سفرهای خود – یعنی اروپا – حاصل کرد. به بیان دقیق‌تر، بنا بر این باور، اگر چارچوب تحلیل خود را از نفسِ خودِ سفر به نگارش سفر تغییر دهیم، آن گاه این متون می‌توانند مرزهای فهم ما از دوره قاجار را گسترش دهند. این تغییرِ چارچوب ما را قادر می‌سازد تا فرآیندهای درونی شدن نگارش سفرنامه و تبدیل شدن آن به ابزار "پروپاگاندای دولتی" را تبیین کنیم، پروپاگاندایی که هم مخاطبان ایرانی و هم مخاطبان اروپایی را هدف گرفته بود. از این‌رو، در این کتاب دیدگاهی بازنگری شده که، به موجب آن، مدرنیته در ایران از اساس محصول سفر ایرانیان به اروپا و نوشتن درباره آن بوده است.»

درباره نغمه سهرابی، نویسنده کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»
نغمه سهرابی، متولد 1339، استاد و پژوهشگر تاریخ خاورمیانه است. سهرابی دارای مدرک دکترا از دانشگاه هاروارد و مدیر پژوهش مطالعات خاورمیانه در کراون سنترِ کانزاس سیتی است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار»
کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» با ترجمۀ محمد سروی‌زرگر و یادداشتی از مترجم در نشر مرکز منتشر شده است. محمد سروی‌زرگر متولد 1360 است. از او مقالاتی در حوزه مطالعات اجتماعی و فرهنگی و سینما و رسانه در مجلات مختلف منتشر شده است. از محمد سروی‌زرگر همچنین کتابی با عنوان «از فرنگ‌شناسی تا غرب‌نگاری: مطالعه‌ای در تاریخ سینمای ایران» به چاپ رسیده است.

رتبۀ کتاب «بازخوانی سفرنامه‌های اروپایی ایرانیان در عصر قاجار» در گودریدز: 4.33 از 5.