آینه پشت و رو

رمان «آینۀ پشت ‌‌‌و ‌‌رو» نوشتۀ مینا غرویان
رمانی روان‌شناختی درباب سفر و کشف عوالم درون. رمان «آینۀ پشت‌ و ‌رو»، نوشتۀ مینا غرویان، داستان سفر درونی و بیرونی است؛ داستانی پر از نمادها و نشانه‌های روان‌شناسیِ یونگ و گرایش‌های نزدیک به آن.
در رمان «آینۀ پشت و رو» با دنیای خواب و ناخودآگاه سروکار داریم و با پیام‌هایی که از منابعی جدا از آنچه در زندگی عادی و روزمره و نیز براساس منطق علمی می‌شناسیم، می‌آیند و قهرمان رمان را به راهی جز آنچه تاکنون در زندگی پیموده است فرامی‌خوانند.
رمان «آینۀ پشت و رو» یادآوری گذشته‌ای‌ست که در ناخودآگاه فرد، زیر روزمرگی و شتاب و همۀ اقتضائات و باورها و جلوه‌ها و عادت‌های زندگی مدرن دفن شده است، اما خوابی و اتفاقی که بعد از این خواب رخ می‌دهد، این گذشته را از تاریکی بیرون می‌کشد و قهرمان را به سفر به این گذشته برمی‌انگیزد.
قهرمان رمان «آینۀ پشت و رو» با احتمال مرگ مواجه می‌شود و این مواجهه او را ابتدا دچار ترس می‌کند و آن‌گاه به سفر فرامی‌خواند؛ سفری که آغازِ جورِ دیگر نگاه کردن به زندگی و رویدادهای آن است و آغاز کشف چیزهای تازه‌ای که پشت غبار عادت پنهان مانده‌اند.
رمان «آینۀ پشت و رو» ماجرای مواجهۀ خیال‌ها و افسانه‌ها و اساطیر انباشته در ناخودآگاه با منطق علمی جهان مدرن است. ناخودآگاه قهرمان رمان «آینۀ پشت و رو» برای او پیامی آورده است که برای درک آن باید منطق ظاهری امور را به کناری نهاد و رویدادها را با منطقی متفاوت درک کرد.

مروری بر رمان «آینۀ پشت و رو»
رمان «آینۀ پشت و رو» با یک کابوس آغاز می‌شود. امیر تدین، که یک جراح متخصص موفق است، خواب می‌بیند که پرونده بیماری را که صبح باید به دست او عمل شود باز می‌کند و در آن به جای اطلاعات پزشکی با عکس حیوانات درنده زخمی، یک کارت ژوکر، صفحاتی خط‌خطی و نوشته‌ای به این مضمون که امیدی به بهبودی بیمار نیست مواجه می‌شود.
امیر ناگهان می‌بیند که در پرونده به جای نام بیمار، نام خود او درج شده است. آشفته از خواب می‌پرد و این سرآغاز احساس دردی ناشناخته است. امیر، با وجود بدحالی و احساسات بدی که دارد، بیمار را عمل می‌کند. بیمار، به‌رغم اینکه همه‌چیز در ابتدا خوب به نظر می‌رسد، زیر عمل می‌میرد.
امیر، وحشتزده و آشفته، بیمارستان را ترک می‌کند. او پزشک است و طبیعتاً اولین بار نیست که با چنین حادثه‌ای مواجه می‌شود، اما این‌بار انگار همه‌چیز فرق می‌کند. فکر بیمارِ مُرده و فکر کابوس شب قبل از عمل، دست از سر امیر برنمی‌دارد. امیر احساس می‌کند که مرگش نزدیک است. نزد روانپزشکی می‌رود که با او هم‌دانشگاهی بوده است. قدری خاطرات گذشته و دانشگاه را مرور می‌کنند و شوخی‌های روانپزشک خنده به لب امیر می‌آورد و حالش را انگار کمی بهتر می‌کند. اما امیر همچنان مشوش است و مرگ را نزدیک می‌بیند.
امیر در اوایل میان‌سالی‌ست. زن و دو بچه دارد و از آنچه در ابتدای رمان نشان داده می‌شود و نیز از حرف‌هایی که امیر به دکتر روانپزشک می‌زند درمی‌یابیم که رابطۀ او و زنش اگرچه بحرانی نیست اما گرم و صمیمی هم نیست و عشقی در این رابطه وجود ندارد و آن‌ها فقط کنار هم زندگی می‌کنند، بی‌آنکه کاری به کار هم داشته باشند.
امیر همچنان درگیر بحران درونی خود است که پدرش از شیراز زنگ می‌زند و به او خبر می‌دهد که پسرعمه‌اش، که در روستایی در حوالی شیراز زندگی می‌کرده، سکته کرده و مُرده و پدر برای شرکت در ختم او به شیراز رفته است.
امیر از مرگ پسرعمه‌اش، که همبازی بچگی‌اش بوده، متأثر می‌شود. او سال‌هاست که با اقوامش رابطه‌ای ندارد. خاطرات بچگی و رفتن به روستایی که اقوام پدری‌اش در آن زندگی می‌کنند، در ذهن امیر زنده می‌شود. تصمیم می‌گیرد برای شرکت در ختم پسرعمه‌اش به آن روستا برود. زمستان است و برف می‌بارد؛ آن‌قدر که پرواز هواپیمای امیر لغو می‌شود. امیر اما عزم‌اش به این سفر جزم است. پس با اتوبوس راهی می‌شود. اتوبوس اما وسط راه خراب می‌شود. راننده پیش‌بینی می‌کند که کولاک دربگیرد و پیش‌بینی‌اش درست از آب درمی‌آید.
مینی‌بوسی خالی از راه می‌رسد و امیر و مسافران دیگر را سوار می‌کند. از اینجا به بعد سفر امیر ابعادی دیگر پیدا می‌کند. هر قسمت از این سفر گویی پیامی در خود دارد و امیر را هرچه‌بیشتر با جهانی مواجه می‌کند که تاکنون نمی‌شناخته یا آن را از یاد برده بوده است.
زن مسافری، که انگار درون امیر را می‌خواند، با امیر درباره یونگ و منطقی ورای منطق علمی و عقلانی حرف می‌زند و از فکر کردن با قلب به جای فکر کردن با سَر و عقل. حرف‌های این زنِ عجیب و آنچه زن درباره مشکل امیر درمی‌یابد و به او می‌گوید، امیر را سخت به فکر می‌اندازد.
ادامۀ این سفرِ نمادین، امیر را با موقعیت‌های دیگری مواجه می‌کند که گویی هرکدام حاوی پیامی برای امیر هستند و او را متحول و به مسیری جدا از آنچه تاکنون در زندگی پیموده است هدایت می‌کنند و سفر امیر این‌گونه ادامه می‌یابد؛ سفری هم در مکان و هم در ذهن و درون؛ سفری که امیر را به کندوکاو در ناشناخته‌های درون و ناخودآگاه فرامی‌خواند و او را، که همواره فقط با تکیه بر عقلانیت و علم کارها و احساسات و افکارش را تنظیم کرده و تنها با همین عقلانیت سعی کرده است همه‌چیز را درک و تحلیل کند، با بُعدی ورای عقلانیت آشنا می‌کند و این دنیای تازه‌ای که امیر با آن آشنا می‌شود، گویی کلید فهم بحرانی‌ست که به آن دچار شده است.
رمان «آینۀ پشت و رو» در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

درباره مینا غرویان، نویسنده کتاب «آینۀ پشت و رو»
مینا غرویان، متولد 1342، مترجم، ویراستار و نویسنده ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تو، آن هستی: دگردیسی در استعاره‌های دینی»، «در پی سرچشمه‌های ادیان»، «کتاب تبتی مردگان: روایت بودایی جهان پس از مرگ» و «متافیزیک مسیحی» اشاره کرد.