کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» بهکوشش بهمن احمدي امويي
ويراست تازهاي از کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» همراه با دو گفتوگوي جديد که در چاپهاي قبلي اين کتاب نبودهاند.
آنها که چاپهاي قبلي کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي»، منتشرشده در انتشارات گام نو، را خواندهاند ميدانند که اين کتاب شامل روايتهايي از اقتصاد سياسي ايران در سالهاي بعد از انقلاب و نقل وقايعي است که در مقطعي از تاريخ ايران پس از انقلاب در حوزه برنامهريزي و سياستهاي اقتصادي روي دادهاند.
راويان کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» گروهي از کارشناسان اقتصادي و افرادي هستند که هر يک بهنوعي نقشي در برنامهريزيهاي اقتصادي دورههايي از تاريخ جمهوري اسلامي داشتهاند.
بهمن احمدي امويي در کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» به سراغ تعدادي از افرادي رفته است که در دوران بعد از انقلاب در تصميمگيريها و برنامهريزيهاي اقتصادي حضور داشتهاند و بسياري از آنها دورههايي در پُستهاي اقتصادي کليدي فعاليت کردهاند و در کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» روايت و تحليل و انتقادات خود را از برنامهريزيهاي اقتصادي دورههاي مختلف بعد از انقلاب، در قالب گفتوگوهايي که بهمن احمدي امويي با آنها انجام داده است، ارائه کردهاند.
بعضي از کساني که احمدي امويي در کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» پاي صحبتشان نشسته است، مشاوران و معاونان اقتصادي سازمان برنامه و بودجه در دوره يا دورههايي از تاريخ ايران بعد از انقلاب بودهاند و بعضي نيز در مقام وزير اقتصاد و دارايي، رييس بانک مرکزي و يا مشاور اقتصادي دولت در عرص? اقتصاد سياسي ايرانِ بعد از انقلاب حضور داشتهاند.
کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» را ميتوان تاريخي شفاهي با محوريت موضوع شکلگيري و تکوين تفکر و برنامهريزي اقتصادي در ايرانِ بعد از انقلاب دانست؛ کتابي که در آن سير اقتصاد سياسي ايران و برنامهريزيهاي اقتصادي دولتهاي جمهوري اسلامي، از ابتداي روي کار آمدن جمهوري اسلامي تا سالهاي بعد، از منظر افراد مختلفِ حاضر در صحن? اقتصاد ايران در اين سالها روايت و تحليل شده و زير ذرهبين نقد قرار گرفته است.
چنانکه بهمن احمدي امويي در مقدم? کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» ميگويد، اين کتاب «داستان چگونگي تکنوکراتشدن افرادي است که بدون کوچکترين تجرب? اجرايي و مديريتي، اداره امور کشور را پس از يک انقلاب پرتلاطم در دست گرفتند.»
مروري بر کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي»
ويراست جديد کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» از يادداشتي کوتاه بر اين ويراست جديد، مقدمه و هشت بخش تشکيل شده که هر بخش شامل گفتوگويي با يکي از کارشناسان و مشاوران و مديران و مقامات اقتصادي در ايران بعد از انقلاب است.
افرادي که در کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» با آنها مصاحبه شده است عبارتند از: عزتالله سحابي، محسن نوربخش، سيد محمد طبيبيان، مسعود روغني زنجاني، مسعود نيلي، محمدعلي نجفي، حسين عادلي و بايزيد مردوخي.
از بين اين افراد، سيد محمد طبيبيان و بايزيد مردوخي کسانياند که گفتوگو با آنها در ويراست جديد کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» به اين کتاب اضافه شده است.
در هر يک از گفتوگوهاي کتاب «اقتصاد سياسي جموري اسلامي» تاريخ برنامهريزي اقتصادي در ايران بعد از انقلاب و سمتوسوهاي اقتصادي و نگاه دولتمردان بعد از انقلاب به مقول? اقتصاد و آنچه در بخشي از سالهاي پس از روي کار آمدن جمهوري اسلامي در ميدان تصميمگيريها و برنامهريزيهاي اقتصادي گذشته است، از منظري روايت و تحليل و در مواردي نقد ميشود و همچنين تجرب? عملي هر يک از افرادِ طرف گفتوگو در حوزه برنامهريزي و سياستگذاريهاي اقتصادي بيان ميشود تا از مجموع اين روايتها تصوير و چشماندازي از تاريخ اقتصاد سياسي ايرانِ پس از انقلاب و الگوها و رويکردهاي برنامهريزي در اين حوزه به دست آيد و همچنين دوره مورد نظر، از نظر سياستگذاريهاي اقتصادي، با نگرشي نقادانه مورد بررسي قرار گيرد.
بهعنوان مثال، عزتالله سحابي، که اولين بخش کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» به گفتوگو با او اختصاص دارد، در اين کتاب جوّ اقتصادي حاکم بر تفکر نيروهاي مختلف انقلابي در اوايل انقلاب را اينگونه ترسيم ميکند: «در اوايل انقلاب، جوّ مبارزه و انقلاب و بهاصطلاح امروز، جوّ ايدئولوژيک حاکم بود. حداقل در بين مبارزان کمتر کسي به جنبههاي کارشناسي واقعيتهاي اقتصادي – اجتماعي و عدد و رقم توجه داشت. در حوزه اقتصادي بيشتر دغدغهها بر اين متمرکز بود که کدام خط اقتصادي انتخاب شود. آيا خط سرمايهداري انتخاب شود يا خط ضدسرمايهداري و سوسياليستي؟ تمام انقلابيون قبل از انقلاب بهجز نهضت آزادي نظرشان گرايش اقتصادي به تفکرات چپ بود. گروههاي مارکسيستي و چپهاي سنتي هم که جاي خود داشتند. نيروهاي مذهبي هم که طي ده سال قبل از انقلاب به صحنه آمده بودند، خواه مجاهدين خلق و خواه هفت گروهي که بعدها جمع شدند و مجاهدين انقلاب اسلامي نام گرفتند، از نظر اقتصادي چپ و حتي چپ راديکال بودند. در ميان روحانيون هم آن دسته از روحانيوني که در سطح رهبري انقلاب بودند و در سال 57 و قبل از پيروزي انقلاب از طرف امام بهعنوان اعضاي شوراي انقلاب منصوب شده بودند، تفکر اقتصادي چپ داشتند.»
ويراست تازه کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي» در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.
درباره بهمن احمدي امويي
بهمن احمدي امويي، متولد 1346 در انديمشک، روزنامهنگار اقتصادي و اجتماعي و پژوهشگر اقتصاد ايران و مترجم ايراني و دانشآموخت? رشت? اقتصاد در دانشگاه مازندران است. او بهعنوان روزنامهنگار با روزنامههاي «جامعه»، «توس»، «صبح امروز»، «نوروز»، «وقايع اتفاقيه»، «سرمايه» و «شرق» همکاري داشته است.
بهمن احمدي امويي، بهجز گردآوري کتاب «اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي»، دو کتاب «اقتصاد سياسي صندوقهاي قرضالحسنه و مؤسسات اعتباري» و «مردان جمهوري اسلامي چگونه تکنوکرات شدند؟» را نيز در زمين? اقتصاد ايران در سالهاي بعد از انقلاب تأليف کرده است. از او در حوزه ترجمه نيز کتاب «مسير آشتي؛ از استبداد به دموکراسي» منتشر شده است.
احمدي امويي همسر ژيلا بنييعقوب، روزنامهنگار اجتماعي، است.
