18 پند مولانا

کتاب «18 پند مولانا» نوشتۀ هاکان منگوچ
مولانا چگونه می‌تواند زندگی ما را دگرگون کند. هاکان منگوچ در کتاب «18 پند مولانا» با نظر به هجده بیت اول مثنوی مولوی، همان ابیاتی که به نی‌نامه شهرت یافته‌اند، آنچه را که به اعتقاد او می‌تواند نگاه ما به زندگی را عوض کند از این ابیات استخراج کرده و به زبانی ساده توضیح داده است.
کتاب «18 پند مولانا» کتابی است که در آن برداشت مولانا از انسان در هجده بیت اول مثنوی شرح داده شده تا از خلال این شرح ببینیم که مولانا چگونه به انسان و زندگی نگاه می‌کند و آنچه او در نی‌نامه از زبان نی، به‌عنوان استعاره‌ای از انسان، بیان می‌کند به چه درد انسان عصر مدرن می‌خورد.
کتاب «18 پند مولانا» کارکرد عملی آموزه‌های مولانا در مثنوی را در زندگی انسان امروز نشان می‌دهد و از قرن هفتم هجری پیامی معنوی و اخلاقی را به انسان‌های عصر حاضر منتقل می‌کند.
هاکان منگوچ، که خودش نی‌نواز است و سازِ نی را خوب می‌شناسد، در کتاب «18 پند مولانا» حین تشریح ابیات نی‌نامه از مختصات این ساز نیز سخن می‌گوید تا خواننده بهتر بتواند وجه استعاری نی را در هجده بیت اول مثنوی درک کند. او، چنانکه در مقدمۀ شهرزاد صدر بر ترجمۀ فارسی کتاب «18 پند مولانا» اشاره شده، در این کتاب سعی دارد هر بیت از نی‌نامه را «با تجربیات خود که بیشتر در حوزه عرفان و نی‌نوازی است همراه کند و پند و اندرزی بسیار با ارزش و درعین‌حال ساده و کاربردی برای زندگی روزمره ما ارائه دهد.»

مروری بر کتاب «18 پند مولانا»
کتاب «18 پند مولانا» زبانی ساده دارد و در فصل‌هایی کوتاه به شرح آنچه مولانا در هجده بیت اول کتاب مثنوی قصد گفتن آن را داشته و رمزگشایی از معانی پنهان این هجده بیت می‌پردازد.
نویسنده پیش از شروع شرح ابیات نی‌نامه در کتاب «18 پند مولانا» توضیحی دربارۀ دلیل اهمیت این ابیات می‌آورد. او در این باره می‌نویسد: «این هجده بیت آغازین به علت اینکه به دست خود مولانا نوشته شده است از نظر مولوی دوستان بسیار حائز اهمیت هستند. برخی از صوفیان هجده بیت اولیه مثنوی را "قلب مثنوی" می‌نامند و نیز 25 هزار و 682 بیت دیگر را آشکار کننده و توضیح آن هجده بیت اصلی می‌دانند.»
او همچنین دربارۀ اهمیت و معنا و ارزش معنوی نی در نزد صوفیان و اعتباری که مولوی از طریق مثنوی به این ساز بخشیده است می‌نویسد: «در بین اهل تصوف و دوستاران مولانا، نی سازی الهی تلقی می‌شود که واسطه جان و روح است. چون که از جسم (نفس) در آن دمیده می‌شود و تأثیرش تا روح آدمی می‌رود.
نی نه‌فقط به علت صدای زیبایش، بلکه به علت جایگاه خاصی که در مثنوی دارد سازی پر از راز و رمز و حکمت تلقی می‌شود.»
هاکان منگوچ در ابتدای کتاب «18 پند مولانا» به معرفی مولوی و آن‌گاه شرح ماجرای آشنایی مولوی و شمس تبریزی می‌پردازد و از تأثیری که مولوی از شمس گرفت سخن می‌گوید. بعد از آن، دربارۀ نی‌نامه توضیحی می‌دهد و سپس بر سر شرحِ بیت‌به‌بیتِ آن می‌شود و مفهوم و معنا و پندی را که در هر یک از هجده بیت آغازین مثنوی پنهان است به زبانی ساده و امروزی توضیح می‌دهد.
منگوچ در کتاب «18 پند مولانا» گاه برای شرح مفاهیم مستتر در هجده بیت اول مثنوی از روشی استفاده می‌کند که مولوی خود در سراسر کتاب «مثنوی» از آن بهره برده است؛ این روش، روش تمثیل‌پردازی و توضیح مفاهیم از طریق نقل حکایت است.
منگوچ همچنین جاهایی که لازم می‌بیند از ساختمان نی و ارتباط آن با وجه استعاری این ساز در کتاب مثنوی و ابیات آغازین آن سخن می‌گوید تا مخاطب بهتر درک کند که معنای استعاری بیتی که دارد شرح می‌دهد چیست و چه ارتباطی با ماهیت و ساختمان ساز نی دارد.

دربارۀ هاکان منگوچ، نویسندۀ کتاب «18 پند مولانا»
هاکان منگوچ (Hakan Mengüç)، نویسنده و موسیقی‌دان اهل ترکیه است. منگوچ از کودکی به موسیقی علاقه داشت و نواختن نی و پیانو را فراگرفت. او، بعد از تحصیل در هنرستان، به سراغ عرفان و تصوف و فلسفۀ شرق رفت و در این زمینه استاد شد و کتاب‌هایی هم در این حوزه منتشر کرد. کتاب‌های منگوچ در لیست پرفروش‌ترین‌های ترکیه هستند.
منگوچ رییس آکادمی تصوف در دانشگاه امریکایی گیرن، اولین دانشگاه مختص فلسفۀ تصوف، است. او همچنین به دانشگاه‌های مختلفی در اروپا دعوت شده و سمینارهایی دربارۀ فلسفه و موسیقی صوفیانه برگزار کرده است.
از کتاب‌های هاکان منگوچ می‌توان به «هیچ ملاقاتی تصادفی نیست»، «21 قانون مولانا» و «دلت که پاک باشد داستانت پایان خوشی خواهد داشت» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «18 پند مولانا»
کتاب «18 پند مولانا» با ترجمه و مقدمۀ شهرزاد صدر در نشر گویا منتشر شده است. دکتر شهرزاد صدر، مترجم، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ایرانی است. صدر دارای دکترای ژئومورفولوژی از واحد علوم و تحقیقات تهران است و در دانشگاه در رشتۀ معماری و برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی تدریس می‌کند.
از ترجمه‌های شهرزاد صدر می‌توان به کتاب‌های «21 قانون مولانا» و «داستان‌هایی با عطر چای» اشاره کرد. او همچنین مؤلف کتابی با عنوان «انسان، طبیعت، معماری» است.