ویتک خرس قهرمان

کتاب «وُیتِک، خرس قهرمان» نوشتۀ ویسلاو لاسُتسکی
ماجرای یک بچه‌خرس قهوه‌ایِ ایرانی که به یکی از قهرمانان جنگ جهانی دوم تبدیل شد. کتاب «وُیتِک، خرس قهرمان»، با عنوان اصلی Wojtek spod Monte Cassino، کتابی است که براساس یک ماجرای واقعی، که در زمان جنگ جهانی دوم اتفاق افتاده، نوشته شده است. قهرمان این ماجرای واقعیِ عجیب، یک بچه‌خرس به نام وُیتِک است که از همدان با سربازانِ لهستانیِ رانده‌شده از وطن‌شان همسفر و همراه می‌شود و سر از میدان جنگ با نیروهای آلمان نازی و ایتالیا درمی‌آورد و به شهرت و محبوبیت فراوانی دست می‌یابد و منبع الهامی می‌شود برای ویسلاو لاسُتسکی که کتاب «ویتک، خرس قهرمان» را براساس سرگذشت او بنویسد و در این کتاب به نقل داستان زندگی پرماجرای او بپردازد و نامش را در تاریخ ماندگار کند.
کتاب «ویتک، خرس قهرمان» داستانی است دربارۀ اینکه چگونه در متن جنگ میان انسان‌ها، رابطه‌ای مهرآمیز و دوستانه میان انسان‌هایی که از وطن‌شان رانده شده‌اند و یک حیوان شکل می‌گیرد و این رابطه چطور به جایی می‌رسد که آن حیوان نیز دوشادوش انسان‌ها در جنگ شرکت می‌کند و در میدان جنگ، یاریگر سربازان می‌شود.
متن اصلی کتاب «ویتک، خرس قهرمان» اولین بار در سال 1968 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «ویتک، خرس قهرمان»
کتاب «ویتک، خرس قهرمان» با صحنه‌ای آغاز می‌شود که گروهی از سربازان لهستانی، حین عبور از ایران، در همدان با پسربچۀ گرسنه و ژنده‌پوشی روبه‌رو می‌شوند که کیسه‌ای را با خود حمل می‌کنند. سربازان به پسرک غذا می‌دهند و دورش را می‌گیرند و به‌زودی معلوم می‌شود که درون کیسۀ پسرک یک بچه‌خرس قرار دارد؛ بچه‌خرسی که مادرش را شکارچیان کشته‌اند و خودش قرار است به یک سرباز و یکی از قهرمانان و شخصیت‌های معروف جنگ جهانی دوم بدل شود و البته تا قهرمانی‌اش در جنگ هنوز راه درازی در پیش است و این بچه‌خرس باید همراه لهستانی‌هایی که به‌زودی صاحب و رفیقش می‌شوند به نقاط مختلفی از جهان سفر کند.
کتاب «ویتک، خرس قهرمان» شرح همین سفر است؛ سفری که از ایران آغاز می‌شود. سربازان لهستانی بچه‌خرس قهوه‌ای را از پسربچۀ ایرانی‌ای که یابندۀ اوست می‌خرند و با خود می‌برند و نام لهستانیِ ویتک را روی او می‌گذارند. ویتک با این سربازان، که قرار است به نیروهای متفقین بپیوندند، همراه می‌شود و کم‌کم رابطۀ دوستانه و صمیمانه‌ای بین او سربازان شکل می‌گیرد.
ویتک، چنانکه در کتاب «ویتک، خرس قهرمان» می‌خوانید، همراه سربازان لهستانی به عراق و سوریه و اردن و فلسطین سفر می‌کند. سربازان هوایش را دارند و تر و خشکش می‌کنند و او نیز اسباب تفریح و سرگرمی سربازان در آن روزهای سخت است. ویتک سرانجام به همراه سربازان لهستانی سر از ایتالیا و نبرد مونته کاسینو درمی‌آورد و در این نبرد، که بین متفقین و نیروهای ایتالیا و آلمان نازی درگرفت، در حمل گلوله‌های خمپاره یاریگرِ سربازان می‌شود و توجه ژنرال‌ها و مقامات عالی‌رتبۀ متفقین را به خود جلب می‌کند و به جنگجویی مشهور و قهرمان بدل می‌شود. این اما پایان کار ویتک نیست. جنگ جهانی دوم که تمام می‌شود، سربازان تصمیم می‌گیرند تا زمانی که لهستان هنوز استقلال نیافته است ویتک را به باغ وحشی در شهر ادینبرای اسکاتلند بسپارند. استقلال لهستان اما به این زودی‌ها به دست نمی‌آید و این کشور سال‌ها تحت اشغال روسیۀ شوروی باقی می‌ماند و ویتک نیز در اسکاتلند و باغ وحش ادینبرا ماندگار می‌شود و همان‌جا می‌میرد و نامش به‌عنوان خرسی که قهرمان جنگ شد جاودانه می‌شود.
لاسُتسکی در کتاب «ویتک، خرس قهرمان»، از خلال نقل سرگذشت پرماجرای ویتک، گوشه‌ای از مصائب جنگ را نیز به تصویر می‌کشد و روایتی از دوستیِ انسان و حیوان، در متن جنگ و دشمنی انسان‌ها با یکدیگر، ارائه می‌دهد.

دربارۀ ویسلاو لاسُتسکی، نویسندۀ کتاب «ویتک، خرس قهرمان»
ویسلاو آنتونی لاسُتسکی (Wiesław Antoni Lasocki) متولد 1913 و درگذشته به سال 1996، نویسنده و نظامی لهستانی است. لاسُتسکی ستوان سواره‌نظام ارتش لهستان بود و در جنگ دفاعی لهستان در سال 1939 شرکت داشت. او همچنین خود در نبرد مونته کاسینو، که خرسِ کتاب «ویتک، خرس قهرمان» در آن قابلیت‌های خود را در کمک به سربازان متفقین نمایاند، حضور داشته است.
لاسُتسکی از سال 1946، به‌صورت یک تبعیدی ابدی از وطن خود، در بریتانیا زیست و در سال 1947 مقامات مهاجر به او درجۀ سرگردی دادند. او کتاب‌ها و مقالات متعددی دربارۀ حیوانات و حضور حیوانات در ارتش و در میان سربازها و نیز دربارۀ سفر و گردشگری و طبیعت و جغرافیا نوشته است.
از آثار ویسلاو لاسُتسکی می‌توان به «حیوانات و سربازان»، «حماسۀ یک گاومیش کوهان‌دار اروپایی»، «دربارۀ اسب جنگی»، «در سراسر تاندار و صحراها» و «از سرزمین مادری» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «ویتک، خرس قهرمان»
کتاب «وُیتِک، خرس قهرمان» با ترجمۀ آنا مارچینوفسکا در نشر مرکز منتشر شده است. آنا مارچینوفسکا، متولد 1982، مترجم و نوازندۀ لهستانی است. مارچینوفسکا دارای دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و نیز فارغ‌التحصیل رشتۀ موسیقی از دانشگاه کراکوف لهستان است. او، علاوه بر تسلط بر زبان فارسی، موسیقی ایرانی را هم می‌شناسد و با گروه‌های موسیقی ایرانی و لهستانی، به‌عنوان نوازندۀ دف، همکاری می‌کند.
از ترجمه‌های آنا مارچینوفسکا می‌توان به «زندگی‌ام همه‌چیز من است: مجموعۀ گفتگوها با کیشلوفسکی» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «وُیتِک، خرس قهرمان» در گودریدز: 3.88 از 5.