فلسفه سیاسی

کتاب «فلسفۀ سیاسی» نوشتۀ جین همپتن
انسان‌ها از کِی به تفکر دربارۀ چگونگی ادارۀ جامعه پرداختند؟ کدام روش‌ها برای ادارۀ جامعه مطلو‌ب‌تر و کدام‌ها نامطلوبند؟ جین همپتن در کتاب «فلسفۀ سیاسی»، ضمن معرفی و شرح نظریات گوناگونی که فیلسوفان سیاسی مختلف، در دوره‌های گوناگون، دربارۀ ادارۀ جامعه مطرح کرده‌اند و بررسی تأثیر عملی این نظریات بر جوامع و زندگی انسان‌ها، ما را به تأمل دربارۀ سیاست و شیوه‌های درست و نادرست ادارۀ جامعه و مشارکت در بحث‌هایی از این دست فرامی‌خواند.
کتاب «فلسفۀ سیاسی»، با عنوان اصلی Political Philosophy، نه‌تنها به معرفی و شرح و بررسی مباحث نظری حوزۀ فلسفۀ سیاسی از دوران یونان باستان تا عصر مدرن می‌پردازد، بلکه بر آن است که ما را نیز، به‌عنوان مخاطبان این کتاب، درگیر اندیشیدن در این حوزه و تأمل و پرسشگری دربارۀ چگونگی ادارۀ جامعه کند و به تفکر دربارۀ شیوۀ ادارۀ جوامع در آینده فراخواند.
چنانکه خشایار دیهیمی در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «فلسفۀ سیاسی» توضیح می‌دهد، این کتاب «با این قصد نوشته شده است که خواننده را به شکلی جدی درگیر بحثها کند و در هر مورد جایی برای تفکّر خواننده برای خودش، و بدین ترتیب مشارکت در بحث، باقی بگذارد.»
کتاب «فلسفۀ سیاسی» به زبانی ساده نوشته شده و از همین رو علاوه بر دانشجویان علوم سیاسی، مخاطبان غیرمتخصص در این حوزه را هم که مسائل مربوط به شیوۀ حکومت و ادارۀ جامعه برایشان مهم است و در این باره دغدغه دارند به کار می‌آید.
متن اصلی کتاب «فلسفۀ سیاسی» اولین بار در سال 1997 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «فلسفۀ سیاسی»
جین همپتن در کتاب «فلسفۀ سیاسی» به معرفی و شرح و بررسی نظریات فیلسوفانی می‌پردازد که موضوع بحث‌شان جوامع سیاسی و چندوچون این جوامع و شکل‌های مطلوب و نامطلوب ادارۀ جامعه است.
کتاب «فلسفۀ سیاسی» تأمل دربارۀ جوامع سیاسی و چگونگی ادارۀ جامعه را در طول تاریخ و در چشم‌اندازی تاریخی ارائه می‌دهد. در این کتاب می‌بینیم که نخستین فیلسوفان سیاسی چگونه دربارۀ ادارۀ جامعه می‌اندیشیدند و بعدها چه نظریاتی در این حوزه مطرح شده است.
در کتاب «فلسفۀ سیاسی» همچنین از تأثیر عملی نظریات مطرح‌شده در حوزۀ فلسفۀ سیاسی بر جوامع و زندگی انسان‌ها سخن رفته است.
تأمل درباب اینکه چه روش‌هایی برای ادارۀ جوامع، بهتر و چه روش‌هایی در این زمینه نامطلوبند، از دیگر موضوعاتی است که در کتاب «فلسفۀ سیاسی» به بحث گذاشته شده است. در این کتاب همچنین باب تأمل دربارۀ نحوۀ مطلوب ادارۀ جوامع در آینده گشوده شده است.
همپتن، چنانکه خود در مقدمۀ کتاب «فلسفۀ سیاسی» توضیح می‌دهد، در این کتاب صرفاً به طرح نظریات سیاسی موجود، از یونان باستان تا عصر مدرن، بسنده نمی‌کند و به طرح نظریه‌های ابتکاری خودش دربارۀ موضوعات اصلی مورد بحث در کتاب هم می‌پردازد. او همچنین در مقدمۀ این کتاب، از اهمیت فمینیسم در تکوین پروژه‌ای که در کتاب «فلسفۀ سیاسی» به آن پرداخته است سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که «اندیشه‌ها و چشم‌اندازهای فمینیستی در هر فصل کتاب جاری و ساری‌اند». همپتن در ادامه دربارۀ کاربرد اندیشه‌ها و چشم‌اندازهای فمینیستی در پروژۀ مربوط به فلسفۀ سیاسی، این‌گونه توضیح می‌دهد: «تا جایی که فکر کرده‌ام این اندیشه‌ها و چشم‌اندازها راهی هستند برای نگاه به گذشته و حال نظریّه‌پردازی سیاسی که نقدهای اصیل و چشم‌اندازهای تازه‌ای را پیش می‌آورند که برای خواننده روشن‌کننده و فکربرانگیز خواهند بود.»
کتاب «فلسفۀ سیاسی» از مقدمه، شش فصل که در دو بخش با عنوان‌های «ماهیّت فرمانروایی سیاسی» و «حدود فرمانروایی سیاسی عادلانه» تنظیم شده‌اند و مؤخره تشکیل شده است.
فصل‌های شش‌گانۀ کتاب «فلسفۀ سیاسی» عبارتند از: «مسألۀ فرمانروایی سیاسی»، «نظریّه‌های مدرن قرارداد اجتماعی»، «رضایت و دموکراسی»، «عدالت توزیعی»، «لیبرالیسم، باهَمادگرایی، و نظریّۀ پُست‌لیبرالی» و «شهروندی، ناسیونالیسم، و فرهنگ».

دربارۀ جین همپتن، نویسندۀ کتاب «فلسفۀ سیاسی»
جین الیزابت همپتن (Jean Elizabeth Hampton)، متولد 1954 و درگذشته به سال 1996، فیلسوف سیاسی امریکایی است. از همپتن کتاب‌ها و مقالات بسیاری در زمینۀ فلسفۀ سیاسی، مخصوصاً درباب قرارداد اجتماعی و رضایت، منتشر شده است.
جین همپتن در سال 1996 وقتی تعطیلاتش را در پاریس می‌گذراند، به‌طور ناگهانی و در حالی که تنها چهل‌و‌یک سال داشت، بر اثر خونریزی مغزی درگذشت. از جمله آثار او می‌توان به کتاب‌های «هابز و سنت قرارداد اجتماعی» و «ایدۀ دموکراسی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «فلسفۀ سیاسی»
چاپ جدید کتاب «فلسفۀ سیاسی»، با ترجمه و مقدمۀ خشایار دیهیمی، در نشر نو منتشر شده است. خشایار دیهیمی، متولد 1334 در تبریز، مترجم، ویراستار و روزنامه‌نگار ایرانی است. او فرزند نصرالله دیهیمی، استاد دانشگاه و مترجم، همسر رؤیا رضوانی، مترجم، و پدر زنده‌یاد نازنین دیهیمی، مترجم و ویراستار، است.
دیهیمی فارغ‌التحصیل مهندسی شیمی از دانشگاه تبریز است. ارتباط او با محافل ادبی و روشنفکری، از جمله کانون نویسندگان ایران، در دهۀ 50 خورشیدی و به‌واسطۀ آشنایی و همنشینی‌اش با غلامحسین ساعدی آغاز شد.
دیهیمی انگلیسی را از پدرش و نیز با کمک عبدالله توکل، مترجم مشهور و مطرح ایرانی، یاد گرفت. کتاب «یادداشت‌های یک دیوانه»، که ترجمۀ دیهیمی از قصه‌هایی از نیکلای گوگول است، اولین ترجمه‌ای بود که از او منتشر شد. این ترجمه را عبدالله توکل خواند و پسندید و به رضا براهنی، که آن موقع به‌عنوان مشاور با انتشارات هاشمی همکاری می‌کرد، داد و اولین چاپ این کتاب در سال 1363 در آن انتشارات به چاپ رسید.
دیهیمی آثار بسیاری را در زمینۀ فلسفۀ سیاسی، فلسفۀ زندگی و ادبیات به فارسی ترجمه کرده است. او همچنین دبیری و ویراستاری ترجمۀ چند مجموعه، از جمله مجموعه‌های «نسل قلم» و «تجربه و هنر زندگی»، را در کارنامۀ کاری خود دارد.
همکاری با نشریات مختلف و تدریس فلسفۀ سیاسی از دیگر فعالیت‌های خشایار دیهیمی است. او از بنیانگذاران نشریۀ «نگاه نو» و مدتی هم عضو شورای نویسندگان این نشریه بوده است. همکاری با مجلۀ «شهروند امروز»، به‌عنوان مشاور ارشد دورۀ دوم این مجله، از دیگر فعالیت‌های مطبوعاتی خشایار دیهیمی است. دیهیمی مدتی هم در مجموعۀ انتشارات انقلاب اسلامی (فرانکلین سابق) کار کرده و در آنجا مسئول ویرایش کتاب «تاریخ تمدن» ویل دورانت بوده است.
از دیگر ترجمه‌های خشایار دیهیمی می‌توان به کتاب‌های «روح پراگ»، «فلسفه‌ی ترس»، «فلسفۀ تنهایی»، «داستایفسکی: جدال شک و ایمان»، «مارکسیست‌ها»، «سوفیا پتروونا»، «بیگانه»، «شهر فرنگ اروپا: چکیده‌ای از پیدا و پنهان تاریخ قرن بیستم»، «فیلسوفان سیاسی قرن بیستم»، «تاریخچۀ خوشبختی»، «نظریۀ نظم خودانگیخته»، «دیالکتیک تنهایی»، «فلسفۀ سیاسی» و «تفسیرهای جدید بر فیلسوفان سیاسی مدرن: از ماکیاولّی تا مارکس» اشاره کرد.