پاریس فرانسه

کتاب «پاریس فرانسه» اثر گرترود استاین
فرانسه به‌روایت یک امریکایی که سال‌ها در آن زیسته است. کتاب «پاریس فرانسه»، با عنوان اصلی Paris France، یک کتاب اتوبیوگرافیک است که تصویری از فرانسه و فرانسویان را از چشم گرترود استاینِ امریکایی به ما ارائه می‌دهد.
گرترود استاین نیز مانند همینگوی از نویسندگانی بود که در عصر طلایی ادبیات قرن بیستم، یعنی دوران بین دو جنگ جهانی، در پاریس که در آن عصر، پایتخت ادبی و هنری جهان به شمار می‌آمد و پاتوق نویسندگان و هنرمندانی از نقاط مختلف اروپا و نیز نویسندگان امریکایی شده بود، زندگی کرد؛ همان دورانی که همینگوی در کتاب «پاریس، جشن بیکران» شمه‌هایی از آن را نموده و ماندگار کرده است.
استاین هم، که می‌گویند همینگوی در سبک نوشتارش متأثر از او بوده، کتاب «پاریس فرانسه» را برمبنای خاطرات و دوران زندگی‌اش در پاریس و کشور فرانسه نوشته است. البته استاین یک مسافر و مقیم موقتی فرانسه نبود و سال‌های زیادی از عمرش را در این کشور گذراند و در کتاب «پاریس فرانسه» ما با پاریسِ استاین مواجهیم که طبعاً با پاریسِ همینگوی فرق می‌کند چون همینگوی در کتاب «جشن بیکران» بیشتر از خاطرات ادبی‌اش از سال‌های زندگی در پاریس نوشته و از نوشتن و رفاقت‌های ادبی‌اش در آن سال‌ها سخن گفته اما گرترود استاین در کتاب «پاریس فرانسه» خود پاریس و فراتر از آن، فرانسه را شخصیت اصلی کتابش قرار داده و وجوه مختلف آن را، از چشم خودش و به‌عنوان یک امریکایی، نشان داده و آن‌چه را که از فرانسه و فرانسوی بودن درک کرده، روی کاغذ آورده است.
کتاب «پاریس فرانسه» در عین اینکه یک کتاب غیرداستانی و خودزندگی‌نامه‌ای است، جذابیت‌های یک اثر داستانی را در خود دارد.
متن اصلی کتاب «پاریس فرانسه» اولین بار در سال 1940 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «پاریس فرانسه»
گرترود استاین در کتاب «پاریس فرانسه» خاطرات، مشاهدات، تجربیات و ادراکاتش از فرانسه و فرانسوی بودن را براساس زنجیره‌ای از تداعی‌ها بیان می‌کند.
سبک استاین در کتاب «پاریس فرانسه»، چنانکه اَدَم گوپنیک در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته است توضیح می‌دهد، سبکی ساده با حداقل علائم نشانه‌گذاری است. استاین در این کتاب، گویی سوار بر سبکی که برایش حکم وسیلۀ نقلیه‌ای سبُکبال و چالاک را دارد، ما را با خود در فرانسه‌ای که شناخته است می‌گرداند. او از نخستین تجربیات کودکی‌اش از فرانسه و فرانسوی بودن می‌نویسد و از کودکی به بزرگسالی پرش می‌زند و خاطرات و تأملاتش دربارۀ فرانسه و معنای فرانسوی بودن را به زبانی که به قصه پهلو می‌زند شرح می‌دهد و دوری هم در گوشه‌هایی از هنر و ادبیات فرانسه و زندگی روزمرۀ فرانسوی‌ها می‌زند و برداشت‌های خود از عادات و طرز رفتار و سبک زندگی و روابط‌ فرانسوی‌ها را ارائه می‌دهد.
استاین در کتاب «پاریس فرانسه» جزئیاتی جذاب را از زیست و ذهنیت فرانسوی نشانمان می‌دهد.
منطق و تمدن از جمله ویژگی‌هایی هستند که استاین در کتاب «پاریس فرانسه»، به‌عنوان عناصری مهم از هویت فرانسوی، از آن‌ها سخن می‌گوید.
کتاب «پاریس فرانسه» از مقدمه‌ای به‌قلم اَدَم گوپنیک و چهار فصل تشکیل شده است.
در بخشی از کتاب «پاریس فرانسه» می‌خوانید: «حیوانات فرانسوی دو کار نمی‌کنند، گربه‌ها خیلی دعوا نمی‌کنند و خیلی مرنو نمی‌کشند و مرغ‌ها وقتِ دویدن از این‌ورِ جاده به آن‌ور دستپاچه نمی‌شوند، اگر پا بگذارند به رد شدن از جاده همین‌طور به رفتن‌شان ادامه می‌دهند که این همان کاری‌ست که خودِ فرانسوی‌ها هم می‌کنند.
هرکس در پاریس رانندگی می‌کند باید این را بداند. هرکس از پیاده‌رو بیرون می‌زند تا به راهش ادامه دهد یا کلاً پیاده جایی می‌رود با آهنگِ خاصی به راهش ادامه می‌دهد و آن آهنگِ خاص همین‌طور ادامه پیدا می‌کند و هیچ‌چیزی شگفت‌زده‌اش نمی‌کند هیچ‌چیزی نمی‌ترساندش هیچ‌چیزی باعث نمی‌شود تندتر یا یواش‌تر راه برود هیچ‌چیزی حتی شدیدترین یا نابهنگام‌ترین صداها سبب نمی‌شود از جا بپرد، یا آهنگِ حرکت یا مسیرش را تغییر دهد. اگر کسی در خیابان‌های پاریس از جایش بپرد عقب یا به هر شکلی بپرد می‌توانید مطمئن باشید خارجی است نه فرانسوی. این آرامش‌بخش و هیجان‌انگیز است.»

دربارۀ گرترود استاین، نویسندۀ کتاب «پاریس فرانسه»
گرترود استاین (Gertrude Stein)، متولد 1874 و درگذشته به سال 1946، داستان‌نویس، شاعر، مجموعه‌دار آثار هنری و نمایشنامه‌نویس امریکایی است. استاین از سال 1903 به فرانسه رفت و تا پایان عمرش در آن کشور ماند. او از نویسندگان و شاعرانی است که نام‌شان یادآور دوران طلایی ادبیات غرب در فاصلۀ دو جنگ جهانی و فضای ادبی و هنری پویا و پرتحرک پاریس در آن دوره است. استاین در آن زمان، در پاریس میزبان سالنی بود که گروهی از چهره‌های شاخص هنر و ادبیات مدرن، مثل پابلو پیکاسو، ارنست همینگوی، اسکات فیتزجرالد، سینکلر لوئیس، ازرا پاوند، شروود اندرسون و هانری ماتیس در آن رفت‌وآمد داشتند.
سبک ادبی استاین سبکی مبتنی بر نوشتاری آهنگین و موسیقایی است و آثار او منبع الهام برای خلق آثاری در حوزۀ موسیقی هم بوده است. سبک نوشتار او را همچنین متأثر از نقاشی و مشخصاً نقاشی‌های پل سزان دانسته‌اند.
از جمله آثار گرترود استاین می‌توان به کتاب‌های «زندگی‌نامۀ آلیس بی توکلاس»، «آیدا»، «پیکاسو»، «سه خواهر که خواهر نیستند»، «چیزهایی که هستند» و نمایشنامۀ «لطفاً رنج نکشید» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «پاریس فرانسه»
کتاب «پاریس فرانسه» با ترجمۀ پوپه میثاقی در نشر گمان منتشر شده است.
پوپه میقاقی، متولد 1356 در تهران، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «شکسپیر و شرکا»، «آسترلیتز جوان» و «آخرین غروب‌های زمین» اشاره کرد.