مجموعه دانشنامه فلسفه استنفورد 6: فلسفه سیاسی

کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (6) : فلسفۀ سیاسی» به‌قلم جمعی از نویسندگان
آشنایی با مباحث و مفاهیم کلیدی مطرح در فلسفۀ سیاسی از طریق مدخل‌هایی از کتاب آنلاین «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد». در ششمین مجلد از ترجمۀ فارسی گزیده‌ای از مدخل‌های کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»، با عنوان «فلسفۀ سیاسی»، مدخل‌هایی را به‌قلم نویسندگان مختلف می‌خوانید که در آن‌ها به توضیح اصطلاحات و مباحث مهم و رایج در سیاست و فلسفۀ سیاسی پرداخته شده است.
کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»، با عنوان اصلی Stanford Encyclopedia of Philosophy، که کتاب «فلسفۀ سیاسی» ترجمۀ فارسی بخشی از مدخل‌های آن است، درواقع یک دایره‌المعارف آنلاینِ فلسفه است که به‌صورت رایگان در دسترس کاربران اینترنت قرار دارد و تحت مدیریت دانشگاه استنفورد منتشر می‌شود. مدخل‌های این دایره‌المعارف را متخصصانی از سراسر جهان می‌نویسند.
در ایران، چندی‌ست که انتشارات ققنوس اقدام به انتشار ترجمۀ گزیده‌ای از مدخل‌های «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد» کرده و این مدخل‌ها را در مجلداتی مختلف، که برحسب موضوع دسته‌بندی شده‌اند، به‌صورت کتاب کاغذی منتشر می‌کند. سرپرست و ویراستار این پروژه مسعود علیا است و مترجم‌های مختلفی در ترجمۀ فارسی مدخل‌های هر کتاب از این مجموعه با او همکاری می‌کنند.
کتاب «فلسفۀ سیاسی»، چنانکه پیش‌تر اشاره شد، جلد ششم از کتاب‌های منتشر شده در چارچوب این پروژه است. این کتاب، منبعی کارآمد برای آشنایی اولیه با موضوعات و مباحث و مفاهیم مهم و کلیدی فلسفۀ سیاسی است.


مروری بر کتاب «فلسفۀ سیاسی»
در کتاب «فلسفۀ سیاسی» از مجموعۀ «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد» ترجمۀ نُه مدخل مربوط به حوزۀ فلسفۀ سیاسی را می‌خوانید. مدخل‌های ترجمه و منتشر شده در کتاب «فلسفۀ سیاسی» همگی از مفاهیم و موضوعات و اصطلاحات مهم و پُر کابرد در حوزۀ سیاست هستند و در مباحث و مطالب سیاسی، فراوان به کار می‌روند.
کتاب «فلسفۀ سیاسی» باب آشنایی علاقمندان علوم سیاسی با این اصطلاحات و مفاهیم و موضوعات مهم حوزۀ فلسفۀ سیاسی را باز می‌کند و راهنمایی سودمند برای دانشجویانی است که تازه تحصیل در علوم سیاسی را آغاز کرده‌اند و می‌خواهند با مفاهیم کلیدی این حوزه آشنایی‌ای مقدماتی به دست آورند.
عناوین مدخل‌های کتاب «فلسفۀ سیاسی» عبارتند از: «آموزش مدنی» نوشتۀ جک کریتندن و پیتر لوین و ترجمۀ مریم هاشمیان، «مسئلۀ دست‌های آلوده» نوشتۀ س. آ. ج. کودی و ترجمۀ مریم خدادادی، «صلح‌گرایی» نوشتۀ اَندرو فیالا و ترجمۀ مریم هاشمیان، «شکنجه» نوشتۀ شِماس میلر و ترجمۀ مریم خدادادی، «پیشرفت» نوشتۀ مارگارت میک لَنگی و ترجمۀ مژده ثامتی، «جهان‌وطنی» نوشتۀ پاولین کلاینگلد و اریک براون و ترجمۀ مهدی پارسا، «جهانی شدن» نوشتۀ ویلیام شوئرمن و ترجمۀ مهدی پارسا، «حکومت جهانی» نوشتۀ کاترین لو و ترجمۀ مهدی پارسا و «فلسفۀ سیاسی و اجتماعی کانت» نوشتۀ فردریک راوشر و ترجمۀ داود میرزایی.
هر یک از مدخل‌های نُه‌گانۀ کتاب «فلسفۀ سیاسی» شامل چندین موضوع و مبحث مرتبط با همان مدخل است. از جمله موضوعات و مباحثی که در مدخل‌های کتاب «فلسفۀ سیاسی» درباره‌شان توضیح داده شده می‌توان به این‌ها اشاره کرد: شهروند نیک، دمکرات نیک، شخص نیک، اَشکال مدرن آموزش مدنی، آموزش جهان‌وطنانه، دست‌های آلودۀ شهروندان، تعریف صلح، انواع صلح‌گرایی، صلح‌گرایی پیامدگرایانه، صلح‌گرایی تکلیف‌شناسانه، ایرادهایی به صلح‌گرایی و پاسخ‌های ممکن، تعریف شکنجه، توجیه اخلاقی شکنجه‌های استثنایی در موقعیت‌های اضطراری، توجیه اخلاقی شکنجۀ قانونی و نهادینه، تفکر پیشاروشنگری، دیدگاه‌های روشنگری دربارۀ پیشرفت، دیدگاه‌های راجع به پیشرفت در قرن نوزدهم، نقد آموزۀ پیشرفت، تاریخ جهان‌وطنی، طبقه‌بندی جهان‌وطنی‌های معاصر، اعتراض‌هایی به جهان‌وطنی، جهانی شدن در تاریخ اندیشه‌ها، جهانی شدن در نظریۀ اجتماعی معاصر، چالش‌های هنجاری جهانی شدن و جایگاه فلسفۀ سیاسی در نظام فلسفی کانت.
آنچه می‌خوانید بخشی از مدخل «آموزش مدنی» از کتاب «فلسفۀ سیاسی» است: «"آموزش مدنی"، در عام‌ترین تعریف آن، به معنای تمام فرایندهایی است که بر باورها، التزام‌ها، قابلیت‌ها و کنش‌های مردم در مقام اعضا یا اعضای بالقوۀ اجتماعات تأثیر می‌گذارند. لزومی ندارد آموزش مدنی هدفمند یا حساب‌شده باشد؛ نهادها و اجتماعات ارزش‌ها و هنجارها را انتقال می‌دهند بدون آن‌که چنین منظوری داشته باشند. آموزش مدنی ممکن است نافع نباشد: گاه مردم به طرقی آموزش مدنی می‌بینند که ایشان را تضعیف می‌کند یا ناقلِ ارزش‌ها و اهداف زیانبار است. آموزش مدنی مسلماً محدود به تعلیم در مدرسه و آموزش کودکان و جوانان نیست. اگر آموزش مدنی را فرایندی مادام‌العمر بدانیم، خانواده‌ها، حکومت‌ها، ادیان و رسانه‌های جمعی فقط برخی از نهادهای دخیل در آن‌اند.
نمونه‌ای که به‌حق شهرت یافته است سخن کراراً نقل‌شدۀ توکویل است مبنی بر این‌که التزام و مشارکت سیاسیِ محلی یکی از اَشکالِ آموزش مدنی است: "گردهمایی‌های شهری همان نسبتی را با آزادی دارند که مدارس با علم دارند؛ آزادی را در دسترس مردم قرار می‌دهند، و به انسان‌ها یاد می‌دهند که چگونه آن را به کار گیرند و چگونه از آن بهره‌مند شوند."»
کتاب «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد (6): فلسفۀ سیاسی» در انتشارات ققنوس منتشر شده است.

دربارۀ مسعود علیا، سرپرست و ویراستار ترجمۀ فارسی مجموعۀ «دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد»
مسعود علیا، متولد 1354، مترجم ایرانی و پژوهشگر حوزۀ فلسفه است. علیا دارای لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، فوق لیسانس فلسفه از دانشگاه شهید بهشتی و دکترای فلسفه از مؤسسۀ حکمت و فلسفه است. او استادیار گروه فلسفۀ هنر دانشگاه هنر است.
از ترجمه‌های مسعود علیا می‌توان به کتاب‌های «وضع بشر»، «بیماری منتهی به مرگ»، «از وجود به موجود»، «حیات ذهن»، «جنبش پدیدارشناسی: درآمدی تاریخی» و «دیباچه‌ای بر فلسفۀ قرون وسطی» و از آثار تألیفی او می‌توان به کتاب‌ «کشف دیگری همراه با لویناس» اشاره کرد.
ترجمۀ مسعود علیا از کتاب «جنبش پدیدارشناسی: درآمدی تاریخی» برندۀ جایزۀ کتاب سال شده است.