کلمات

کتاب «کلمات» اثر ژان‌پُل سارتر
ژان‌پُل سارتر به‌روایت ژان‌پُل سارتر. کتاب «کلمات»، با عنوان اصلی Les Mots، اثری اتوبیوگرافیک از ژان‌پُل سارتر، فیلسوف و نویسندۀ اگزیستانسیالیستِ برجسته و مشهور قرن بیستم، است.
در کتاب «کلمات» از خلال خاطراتی که ژان‌پل سارتر از خانواده‌اش و دوران کودکی خود و دغدغه‌ها و تشویش‌ها و اضطرابها و غم‌ها و شادی‌ها و دلخوشی‌ها و علاقه‌ها و خوانده‌هایش در آن دوران نقل می‌کند، درمی‌یابیم که سارتر چگونه سارتر شد و میل نوشتن و خواست جاه‌طلبانۀ تبدیل شدن به نویسنده‌ای نابغه و سرشناس چگونه در او پدید آمد و او را به آنی بدل کرد که اکنون می‌شناسیم.
کتاب «کلمات» ما را با خود نه فقط به دورانی از زندگی عینی سارتر که به دنیای ذهنی و درونی او در دورۀ کودکی می‌برد و حساسیت‌های کودکی را که روزی قرار است به یکی از مشهورترین متفکران و نویسندگان زمانه‌اش بدل شود و جایزۀ نوبل ادبیات به او تعلق گیرد، به ما می‌نمایاند.
کتاب «کلمات» ضمن اینکه لذت خواندن یک خودزندگی‌نامۀ ادبی را به خواننده می‌دهد، می‌تواند مخاطبان آثار ژان‌پل سارتر را به درک بهتر این آثار یاری کند. سارتر در این کتاب خود نیز با رویکردی اگزیستانسیالیستی به گذشتۀ خود می‌پردازد و پاره‌ای از دغدغه‌ها و دلهره‌های وجودی خود و ریشۀ این دلهره‌ها را بیان می‌کند.
متن اصلی کتاب «کلمات» اولین بار در سال 1963، یعنی یک سال قبل از اینکه سارتر برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات بشود، منتشر شده است.

مروری بر کتاب «کلمات»
ژان‌پُل سارتر خاطرات کودکی خود را در کتاب «کلمات» در قالب دو بخش خواندن و نوشتن شرح می‌دهد و این‌گونه نخستین سرچشمه‌های خلاقیت خود را نمایان می‌کند.
سارتر، که هم فیلسوف بود و هم ادیب، کتاب «کلمات» را به صحنۀ نمایش تخیلات دوران کودکی خود و اضطراب‌هایش در آن دوران بدل می‌کند و به روایت مراحل بسته شدن نطفۀ سارتر نویسنده و نخستین تلاش‌هایش برای نوشتن می‌پردازد.
ژان‌پُل سارتر همچنین در کتاب «کلمات» از خانواده‌اش و زمینه‌ و محیطی که در آن متولد شد و پرورش یافت و از عواملی که نخستین سهم را در تبدیل شدنش به یک نویسندۀ مشهور داشتند سخن می‌گوید.
خوانده‌های دوران کودکی و تأثیر شگرفی که آن خوانده‌ها بر سارترِ کودک می‌گذاشتند از جمله موضوعاتی است که در کتاب «کلمات» از آن سخن می‌رود. خوانده‌های سارتر در دوران کودکی‌اش، چنانکه او در کتاب «کلمات» به یاد می‌آورَد و بیان می‌کند، هم شاهکارهای کلاسیک بوده‌اند و هم رمان‌هایی ماجراجویانه‌ که تخیل سارترِ کودک را برمی‌انگیخته‌اند و او با آن‌ها در عوالمی خیال‌انگیز جولان می‌داده است.
سارتر در کتاب «کلمات» از مرگ پدرش در کودکی می‌نویسد و از رفتن او و مادرش به خانۀ پدربزرگ. او مرگ را در کودکی کشف می‌کند و این کشف یکی از اتفاقاتی است که تأثیری ژرف بر ذهن او می‌گذارد.
سارتر همچنین تعریف می‌کند که پدربزرگش چگونه تلاش داشته که او را به نابغه‌ای بدل کند و نیز شرح می‌دهد که چطور در عین اینکه در آغازِ اقدام به نوشتن، استعداد ادبی خاصی در خود نمی‌دیده، به این نتیجه رسیده که با پشتکار به کارِ نوشتن ادامه دهد تا سرانجام به توفیق دست یابد.
با کتاب «کلمات» وارد دنیای پیچیدۀ ذهن و شخصیت نویسنده و متفکری اگزیستانسیالیست می‌شویم و دلهره‌های وجودی او را، با سفر در بخشی از دنیای خصوصی‌تر او، بی‌واسطه‌تر از آثار دیگرش درک می‌کنیم.
کتاب «کلمات» خاطرات کودکی فیلسوف و نویسنده‌ای است که چه‌بسا وقتی جاه‌طلبانه و در عین بدبینی به استعداد ادبی‌اش شروع به نوشتن کرد، نمی‌دانست روزی قرار است برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات بشود و البته از گرفتن این جایزه امتناع کند.

دربارۀ ژان‌پل سارتر، نویسندۀ کتاب «کلمات»
ژان‌پل سارتر (Jean-Paul Sartre)، متولد 1905 و درگذشته به سال 1980، فیلسوفِ اگزیستانسیالیست، نمایشنامه‌نویس، داستان‌نویس، فیلمنامه‌نویس، منتقد ادبی و فعال سیاسی فرانسوی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 1964 است.
سارتر یکی از تأثیرگذارترین روشنفکران قرن بیستم، از چهره‌های کلیدی فلسفۀ اگزیستانسیالیسم و نیز از اندیشمندانِ برجستۀ مارکسیسم غربی و نمود و تجسم روشنفکری فعال و عملگرا و متعهد و حساس به مسائل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی زمانۀ خود است.
آثار ژان‌پل سارتر بر حوزه‌های گوناگونی، از جامعه‌شناسی گرفته تا نظریۀ انتقادی و نظریۀ پسااستعماری و مطالعات ادبی، تأثیر گذاشته است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «هستی و نیستی»، «تهوع»، «ادبیات چیست؟»، «مگس‌ها» و «دست‌های آلوده» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «کلمات»
کتاب «کلمات» با ترجمۀ حسین سلیمانی‌نژاد در نشر چشمه منتشر شده است.
حسین سلیمانی‌نژاد، متولد 1355، مدرس زبان فرانسه و مترجم ایرانی است. سلیمانی‌نژاد دارای فوق لیسانس آموزش زبان فرانسه از دانشگاه تربیت مدرس است. او کارگردانی و بازیگری را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های حسین سلیمانی‌نژاد می‌توان به سه‌گانۀ «راه‌های آزادی» ژان‌پل سارتر (شامل سه رمان سن عقل، تعلیق و دل‌مُردگی) و نیز کتاب‌های «ویلای دلگیر»، «کشش‌ها»، «پنج هفته در بالُن»، «کمربند»، «کودکیِ یک رئیس»، «فریادها»، «تندباد»، «الدورادو»، «جوانی»، «آزمایش دکتر اُکس»، «آدریانا ماتِر» و «مرگ شاه سونگور» اشاره کرد.
از کتاب «کلمات» ترجمه‌های فارسی دیگری هم موجود است. امیرجلال‌الدین اعلم و ناهید فروغان از جمله مترجمانی هستند که این کتاب را به فارسی ترجمه کرده‌اند.
ترجمۀ امیرجلال‌الدین اعلم از کتاب «کلمات» در انتشارات نیلوفر و ترجمۀ ناهید فروغان از این کتاب در انتشارات ققنوس منتشر شده است.