ماجرا های تن تن 11: راز اسب شاخ دار

کتاب «راز اسب شاخ‌دار» اثر هرژه
یازدهمین کتاب از سِری کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن». در کتاب «راز اسب شاخ‌دار»، با عنوان اصلی Le Secret de La Licorne، با تن‌تن، خبرنگارِ مشهورِ مخلوقِ ژرژ رمی، نویسنده و کارتونیستِ بلژیکیِ متخلص به هرژه، همراه می‌شویم و یکی دیگر از ماجراجویی‌های جذاب این خبرنگار ماجراجو را دنبال می‌کنیم.
مجموعه کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» یک مجموعۀ کُمیک‌بوکِ بیست‌وچهارتاییِ کلاسیکِ بسیار محبوب و مشهور است. شخصیت اصلی این مجموعه خبرنگاری جوان به نام تن‌تن است که در هر کتاب به‌همراه سگش، میلو، به جایی از دنیا سفر می‌کند و ماجراهای معمایی و مهیجی را از سر می‌گذراند.
اولین کتابِ مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، با عنوان «تن‌تن در شوروی»، در سال 1930 منتشر شد. مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» مجموعه‌ای حادثه‌ای و ماجراجویانه و معمایی با چاشنی طنز است. هرژه در خلق کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» به وقایع و اوضاع سیاسی زمانه‌اش نیز نظر داشته است. تن‌تن در هر یک از کتاب‌های این مجموعه، از جمله در کتاب «راز اسب شاخ‌دار»، درگیر معما و حوادثی مهیج می‌شود.
به‌جز تن‌تن و میلو، که شخصیت‌های اصلی و ثابت مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» هستند، بعضی شخصیت‌های دیگر این مجموعه، از جمله کاپیتان هادوک، هم امروزه جزو شخصیت‌های داستانی فراموش‌نشدنی تاریخ ادبیاتند. شیوه و سبک طراحی و تصویرسازی‌های این مجموعه نیز به شیوه و سبکی تأثیرگذار در خلق کُمیک‌بوک بدل شده است.
متن اصلی مجموعه کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» اولین بار بین سال‌های 1930 تا 1976 منتشر شده است.
از مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» سریال انیمیشن هم ساخته شده است. همچنین استیون اسپیلبرگ در سال 2011 انیمیشن سه‌بعدی «ماجراهای تن‌تن: راز اسب شاخدار» را براساس سه کتابِ این مجموعه و با تلفیق ماجراهای این سه کتاب، که یکی از آن‌ها کتاب «راز اسب شاخ‌دار» بود، ساخت. دو کتابِ دیگر «ماجراهای تن‌تن» که دستمایۀ اقتباس سینمایی اسپیلبرگ بودند عبارتند از: «خرچنگ پنجه‌‌طلایی» و «گنج راکام سرخ‌پوش» که این دومی دنبالۀ کتاب «راز اسب شاخ‌دار» است.
متن اصلی کتاب «راز اسب شاخ‌دار» اولین بار به‌صورت دنباله‌دار، از ژوئن 1942 تا ژانویۀ 1943، در بحبوحۀ اشغال بلژیک به‌دست نیروهای آلمان نازی در دورۀ جنگ جهانی دوم، در یکی از روزنامه‌های مشهور فرانسوی‌زبان بلژیک منتشر شد و کمی بعد به‌صورت کتاب به چاپ رسید. این داستان بسیار مورد استقبال قرار گرفت و موفقیتی تجاری به‌همراه داشت.
براساس کتاب «راز اسب شاخ‌دار» انیمیشن نیز ساخته شده و همچنین رادیو بی‌بی‌سی این کتاب را دستمایۀ اقتباس قرار داده است.
حال با ما همراه باشید تا ببینیم در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» چه ماجراهایی چشم‌انتظار تن‌تن است.

مروری بر کتاب «راز اسب شاخ‌دار»
تن‌تن و یار غارش، کاپیتان هادوک، در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» دنبال گنج راکام سرخ‌پوش می‌گردند؛ گنجی که تن‌تن با خرید ماکت یک کشتی برای کاپیتان هادوک از وجود آن باخبر می‌شود.
کتاب «راز اسب شاخ‌دار» با خبری در روزنامه آغاز می‌شود. در خبر آمده است که دزدانی مشکوک در شهر جیب‌های مردم را می‌زنند و این قضیه باعث نگرانی مردم شده است و پلیس بهترین افرادش را مسئول پیگیری این پرونده کرده است.
بعد از خبر دزدی‌های مشکوک در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» تن‌تن دوپونت و دوپونط، دو کارآگاه دست‌وپاچُلفتی خرابکار را که از شخصیت‌های مشهور مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» هستند، در بازار می‌بیند. آن‌ها به بازار آمده‌اند که برای خودشان چند عصا بخرند و سرِ قیمت عصاها هم مدتی طولانی با فروشنده چانه می‌زنند تا بالاخره فروشنده راضی می‌شود عصاها را به قیمتی که می‌گویند به آن‌ها بفروشد. اما وقتی کارآگاه‌ها می‌خواهند کیف پولشان را درآورند و پول عصاها را بدهند می‌بینند که ای داد! کیف پولشان نیست. انگار این دو کله‌پوک هم طعمۀ جیب‌برها شده‌اند، پس تن‌تن مجبور می‌شود پول عصاها را حساب کند. وقتی دوپونت و دوپونط راهشان را می‌کشند و می‌روند چشم تن‌تن به یک عتیقه‌فروشی می‌افتد که در بساطش یک ماکت کشتی دارد؛ همان کشتی‌ای که قرار است ماجرایی جدید را در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» برای تن‌تن رقم بزند.
تن‌تن با دیدن ماکت کشتی تصمیم می‌گیرد آن را بخرد و به کاپیتان هادوک هدیه بدهد، اما وقتی کشتی را می‌خرد کلی آدم سرِ او می‌ریزند و می‌خواهند آن را از او بخرند. تن‌تن می‌گوید که این کشتی فروشی نیست ولی یکی از خریداران ول‌کن نیست. این خریدار، که بعداً هم در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» او را ملاقات خواهیم کرد، یک مرد روس به نام ساخارین است که کلکسیون عتیقه‌جات جمع می‌کند. ساخارین حسابی به تن‌تن گیر می‌دهد که کشتی را از او بخرد ولی تن‌تن راضی به فروش نمی‌شود. او حتی تا دم خانۀ تن‌تن هم می‌آید اما اصرارش بی‌فایده است. ساخارین شمارۀ تلفنش را به تن‌تن می‌دهد که اگر تصمیمش عوض شد به او زنگ بزند.
تن‌تن وارد خانه می‌شود و کشتی را روی میز می‌گذارد و خودش مشغول لباس‌عوض‌کردن می‌شود که ناگهان تق! صدایی می‌شنود و می‌بیند که کشتی از روی میز افتاده و بادبانش شکسته است. چرا؟ به‌خاطر ورجه‌وورجه‌های میلو. تن‌تن با دیدن این صحنه عصبانی می‌شود، مخصوصاً که این کشتی را برای هدیه‌دادن به هادوک خریده بوده است. البته شکستگی جوری نیست که قابل تعمیر نباشد و تن‌تن دوباره بادبان را جا می‌اندازد و وقتی که هادوک به خانه‌اش می‌آید کشتی را نشانش می‌دهد. هادوک از دیدن کشتی تعجب می‌کند و تن‌تن را به خانه‌اش می‌برد و تابلویی را در اتاقش به او نشان می‌دهد.
تابلویی که هادوک در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» نشان تن‌تن می‌دهد تصویر یکی از اجداد قدیمی او، به نام سِر فرانسیس هادوک، است که پشت سرش دقیقاً همان کشتی‌ای است که تن‌تن برای کاپیتان خریده است؛ کشتی‌ای به نام «اسب شاخ‌دار». تن‌تن به خانه برمی‌گردد که کشتیِ در تابلو را با کشتی‌ای که خریده مقایسه کند اما می‌بیند که کشتی نیست. آب که نیامده کشتی را ببرد، پس حتماً آن را دزدیده‌اند. تن‌تن به مرد روس، ساخارین، شک می‌کند و به خانۀ او می‌رود اما می‌بیند که آن بیچاره کشتی را ندزدیده است. پس چه کس دیگری به کشتی اسب شاخ‌دار چشم دارد؟
در ادامۀ کتاب «راز اسب شاخ‌دار» تن‌تن به خانه برمی‌گردد و می‌بیند که کل خانه‌اش زیرورو شده اما چیزی دزدیده نشده است. انگار که دزدها در خانه دنبال چیز مهمی می‌گشته‌اند اما آن را پیدا نکرده‌اند. تن‌تن اتفاقی زیر میز را نگاه می‌کند و یک کاغذ لوله‌شده می‌بیند. کاغذ را باز می‌کند و می‌خواند. جملاتی عجیب‌وغریب بر کاغذ نوشته شده است که نشان از رازی دارند. تن‌تن می‌فهمد که یک گنج در کار است و این تکه‌کاغذ یکی از قطعه‌هایی است که پازل گنج را کامل می‌کند. پس برای همین این کاغذ این‌قدر برای دزدها مهم بوده است.
تن‌تن به خانۀ هادوک می‌رود و می‌بیند که او فازِ ناخداهای قدیمی را برداشته و دارد مثل دیوانه‌ها در خانه می‌دود. آخر کاپیتان دفترچۀ خاطرات جدش، سِر فرانسیس، را خوانده و جوگیر شده و خودش را شبیه او کرده است. هادوک شروع می‌کند برای مدتی طولانی خاطرات جدش را تعریف کردن. معلوم می‌شود گنجی که تن‌تن در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» به وجودش پی برده و بخشی از نقشۀ آن در ماکت کشتی جاساز شده بوده گنج راکام سرخ‌پوش است و این راکام سرخ‌پوش دشمن خونین سر فرانسیس هادوک بوده است و به‌دست سر فرانسیس کشته شده و گنجش با کشتی‌اش زیر آب رفته است.
تنها راه پیدا کردن گنج راکام سرخ‌پوش این است که سه تکۀ دیگر از کاغذهایی که یکی‌شان در دست تن‌تن است پیدا شود. تن‌تن به خانۀ ساخارین می‌رود چون او یکی دیگر از ماکت‌های کشتی اسب شاخ‌دار را دارد. اما ساخارین را، پیش از رسیدن تن‌تن، بیهوش کرده و کشتی‌اش را دزدیده‌اند. ساخارین مردی را که به خانه‌اش دستبرد زده توصیف می‌کند و تن‌تن می‌فهمد که این مرد یکی از مردانی بوده که در بازار می‌خواسته کشتی را از او بخرد. پس می‌رود و پیِ مرد را می‌گیرد و بالاخره پیدایش می‌کند اما وقتی می‌خواهد با او حرف بزند یک ماشین می‌آید و بنگ! به مرد شلیک می‌کند. آخرین کاری که مرد، قبل از مرگ، می‌کند اشاره به یک گنجشک است.
در ادامۀ کتاب «راز اسب شاخ‌دار» تن‌تن به خانه برمی‌گردد. بعد از چند دقیقه درِ خانه‌اش را می‌زنند و در را که باز می‌کند او را بیهوش می‌کنند و در جعبه‌ای می‌اندازند. تن‌تن را دو نفر گروگان گرفته‌اند تا تکه‌کاغذ باقی‌مانده از نقشۀ گنج را از او بگیرند اما تن‌تن به هر نحوی که شده در می‌رود و پلیس را خبر می‌کند. اسم دو نفری که تن‌تن را گروگان گرفته بوده‌اند برادران گنجشک است و برای همین مردی که کشته شد به گنجشک اشاره کرد.
بعد از این ماجراهایی که تن‌تن از سر می‌گذراند او سرانجام سه تکه‌کاغذ دیگر را پیدا می‌کند و کتاب «راز اسب شاخ‌دار» همین‌جا به پایان می‌رسد و باقی ماجرا می‌ماند برای کتاب «گنج راکام سرخ‌پوش» که قسمت دوم و پایانی داستان است و باید دید که در آن کتاب و در ادامۀ آن‌چه در کتاب «راز اسب شاخ‌دار» رخ داد چه ماجراهایی اتفاق می‌افتد و سرنوشت گنج راکام سرخ‌پوش چه می‌شود.

دربارۀ هرژه، نویسنده و تصویرگرِ کتاب «راز اسب شاخ‌دار»
ژرژ پروسپه رمی (Georges Prosper Remi)، معروف به هرژه (Hergé)، متولد 1907 و درگذشته به ‌سال 1983، کارتونیست و نویسندۀ بلژیکی بود. هرژه بیش از هر چیز به‌خاطر مجموعه کتاب‌های مصور «ماجراهای تن‌تن» مشهور است و به‌واسطۀ این مجموعه نام خود را در تاریخ کمیک‌بوک و ادبیات کودک و نوجوان جاودانه کرده است.
کمیک‌بوک‌های «ماجراهای تن‌تن»، با قصه‌های جذاب و شخصیت‌پردازی و نقاشی و تصویرسازی‌های ماهرانه‌شان، نه‌فقط محبوب کودکان و نوجوانان که برای بزرگسالان نیز جذاب و خواندنی‌اند.
هرژه پیشتاز سبک موسوم به «لینیه کلر» در طراحی قصه‌های مصور است که سبکی‌ست که در آن از هاشور استفاده نمی‌شود و مبتنی بر رسم خطوط واضح با ضخامت یکسان و رنگ‌های شفاف است.
کتاب «تن‌تن در شوروی»، که در ایران به نام «فرار از شوروی» هم به چاپ رسیده، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، اولین کتاب منتشرشده از «ماجراهای تن‌تن» بود. متن اصلی کتاب «تن‌تن در شوروی» اولین بار بین سال‌های 1929 تا 1930 به‌صورت دنباله‌دار و هفتگی در نشریه‌ای منتشر شد و سپس در سال 1930 به‌صورت کتاب به چاپ رسید.
هرژه، به‌جز مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، دو مجموعه کمیک‌بوک معروف دیگر به نام‌های «کوئیک و فلوپکه» و «ماجراهای ژو، زت و ژوکو» را هم خلق کرده است.
شهرت و محبوبیت مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» برای هرژه به‌قدری بود که او در اواخر عمر این شهرت را دست‌وپاگیرِ خود می‌دید، چون تن‌تن، با شهرتش، هرژه را مجبور می‌کرد که تنها به او بپردازد و هرژه سالهای زیادی از عمرش را بر سر خلق ماجراهای تن‌تن گذاشت. این احساس فشار از جانب تن‌تن منبع الهامی برای هرژه شد که نقاشی‌هایی علیه این شخصیتِ خیالیِ مخلوقِ خود خلق کند که یکی از آن‌ها نقاشی‌ای‌ست که در آن تن‌تن اربابِ هرژه است.
مردم اما تن‌تن را دوست داشتند و هنوز هم دوست دارند. مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» دستمایه‌ای برای انواع اقتباس‌های تئاتری و رادیویی و تلویزیونی و سینمایی و بازی‌های کامپیوتری بوده است. هرژه همچنین تأثیری چشمگیر بر کمیک‌بوک، مخصوصاً کمیک‌بوک اروپایی، گذاشته است.
محبوبیت و شهرت و اهمیت هرژه در حوزۀ کمیک‌بوک باعث شد که در سال 2009 موزه‌ای در بلژیک به نام او افتتاح شود.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «راز اسب شاخ‌دار»
کتاب «راز اسب شاخ‌دار» با ترجمۀ نادر تکمیل‌همایون در نشر کتاب چ، ناشر کتاب‌های کودک و نوجوانِ خانوادۀ فرهنگی چشمه، منتشر شده است.
نادر تکمیل‌همایون، متولد 1347 در پاریس، فیلمساز، فیلمنامه‌نویس، مترجم، منتقد فیلم و روزنامه‌نگار ایرانی است. او فرزند ناصر تکمیل‌همایون، جامعه‌شناس و مورخ ایرانی، است.
تکمیل‌همایون دارای لیسانس مترجمی و ادبیات فرانسه است. او همچنین در مدرسۀ سینمایی فمیس در فرانسه کارگردانی خوانده است.
تکمیل‌همایون ساخت چهار فیلم کوتاه، از جمله مستندی به نام «ایران: یک انقلاب سینمایی»، و یک فیلم بلند داستانی، به نام «تهرون»، را در کارنامۀ فیلمسازی خود دارد. فیلم «تهرون» او جایزۀ هفتۀ منتقدین جشنوارۀ فیلم ونیز را گرفته است. او همچنین در دورانی که در ایران دانشجو بود، به‌عنوان منتقد فیلم و روزنامه‌نگار، با نشریات سینمایی، از جمله ماهنامۀ فیلم و هفته‌نامۀ سروش، همکاری می‌کرد.
از ترجمه‌های نادر تکمیل‌همایون از مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، به‌جز کتاب «راز اسب شاخ‌دار»، می‌توان به کتاب‌های «گنج راکام سرخ‌پوش»، «هدف کره‌ی ماه»، «روی ماه قدم گذاشتیم»، «تن‌تن در سرزمین طلای سیاه»، «هفت گوی بلورین»، «معبد خورشید»، «ستاره‌ی اسرارآمیز» و از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «مارتین اسکورسیزی»، «استیون اسپیلبرگ»، «آکیرا کوروساوا» و «تمرین فیلمنامه‌نویسی» اشاره کرد.
از کتاب «راز اسب شاخ‌دار» ترجمه‌های فارسی دیگری هم موجود است. از جملۀ این ترجمه‌ها می‌توان به ترجمۀ گروه مترجمان نشر رایحۀ اندیشه، منتشرشده با همکاری این انتشارات و مؤسسۀ انتشارات قدیانی، اشاره کرد. این ترجمه با عنوان «راز کشتی اسب شاخ‌دار» به چاپ رسیده است.
کتاب «راز اسب شاخ‌دار» در سال‌های دور نیز، با ترجمۀ خسرو سمیعی و با عنوان «اسرار اسب شاخدار»، در انتشارات یونیورسال منتشر شده است.