ناتمامیت

کتاب «ناتمامیّت» نوشتۀ دکتر محمدرضا سرگلزایی
تأملات یک روان‌شناس و پژوهشگر میان‌رشته‌ای دربارۀ زندگی و مناسبات و روابط انسانی. کتاب «ناتمامیّت» مجموعه‌ای است از مقالات دکتر محمدرضا سرگلزایی دربارۀ فلسفه، روان‌شناسی، انسان و جامعه.
مقالات کتاب «ناتمامیّت»، چنانکه محمدرضا سرگلزایی خود در پیشگفتار این کتاب اشاره می‌کند، اغلب نتیجۀ مطالعات نویسنده در حوزه‌های روان‌شناسی و فلسفه و یا مشاهدات او به‌عنوان روان‌پزشک در اتاق درمان هستند.
بعضی مقالات کتاب «ناتمامیّت» قبلاً در کتاب‌های «یادداشت‌های یک روانپزشک» و «حرف‌هایی برای امروزی‌ها» و بعضی هم در فضای مجاری منتشر شده‌اند اما در کتاب «ناتمامیّت» بعضی مقالات کتاب که پیش‌تر منتشر شده‌اند، مورد بازنگری قرار گرفته‌اند و نویسنده بخش‌هایی از عقایدش در کتاب‌های پیشین را که اکنون به آن‌ها نقد دارد و دیگری مورد قبولش نیستند، در این کتاب اصلاح کرده است.
کتاب «ناتمامیّت» مسائل روان‌شناختی و فرهنگی و انسانی و اجتماعی و فلسفی را به زبانی ساده بیان می‌کند تا مخاطبان عادی و غیرمتخصص به‌راحتی بتوانند با مباحث کتاب ارتباط برقرار کنند.

مروری بر کتاب «ناتمامیّت»
محمدرضا سرگلزایی در کتاب «ناتمامیّت» از موضوعات مختلفی سخن به میان می‌آورد و در هر مقاله از این کتاب، باب بحث دربارۀ مسئله‌ای فلسفی، روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی را می‌گشاید و می‌کوشد با نگاهی انتقادی به بعضی کلیشه‌های مرسوم فرهنگی و اجتماعی بنگرد و ضرورت تغییر آن‌ها را یادآور شود. مثلاً در یکی از مقالات کتاب «ناتمامیّت» از ضرورت بازنگری در بعضی ضرب‌المثل‌های قدیمی و کنار گذاشتن آن‌ها سخن رفته و از اینکه بعضی ضرب‌المثل‌ها با شرایط زندگی امروز مطابقت ندارند.
یکی از ویژگی‌های کتاب «ناتمامیّت» خصلت میان‌رشته‌ای این کتاب است. کتاب «ناتمامیّت» عرصۀ تلاقی روان‌شناسی و فلسفه و ادبیات و علوم اجتماعی و سیاسی است. در این کتاب، جابه‌جا و به‌اقتضای موضوع بحث، حکایتی نقل شده است، شعری آمده است، نظریه‌ای فلسفی یا روان‌شناختی توضیح داده شده است، بحثی جامعه‌شناختی یا سیاسی به میان آمده است و ضمن نقل تجربه‌ها و مشاهدات شخصی‌ای که به روشن شدن و شرح و بسط بهتر و دقیق‌تر مباحث مطرح شده در کتاب کمک می‌کنند و این مباحث را ملموس‌تر می‌کنند، انواع متون موجود در ذخایر فرهنگی نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا مباحث مطرح در کتاب، به‌نحوی ملموس‌تر و روشن‌تر به خواننده منتقل بشوند.
نویسنده همچنین در کتاب «ناتمامیّت» از تجربه‌های خود به‌عنوان روانپزشک و مواجهه‌اش با مراجعین گوناگونی که برای درمان نزد او می‌آمده‌اند، وام گرفته است.
عشق، ازدواج، سنت و مدرنیته، گفتگو و زبان و نقش آن در روابط انسانی از جمله موضوعاتی هستند که در فصل‌های گوناگون کتاب «ناتمامیّت» از آن‌ها سخن رفته است.
کتاب «ناتمامیّت» از پیشگفتار و بیست‌وسه فصل تشکیل شده است. فصل‌های بیست‌وسه‌گانۀ کتاب «ناتمامیّت» عبارتند از: «سوء‌تفاهم‌هایی که کلمات ایجاد می‌کنند»، «حرکت و سکون»، «زندگی: یک ماجرا در دو حرکت»، «معیاری برای درست و غلط»، «چرخه‌ی ادوارد دِمینگ»، «اسطوره‌زدایی از قراردادهای کهن»، «طرحی نو دراندازیم»، «موزه‌ای برای ضرب‌المثل‌ها»، «فرایند انتخاب»، «انتخاب رنج»، «چگونه از پیشامدهای غیرمنتظره بهره‌برداری کنیم؟»، «خوشبختی چیست؟»، «مؤثر و بدون تنش کار کنیم»، «درباره‌ی عشق»، «آداب گفتگو»، «ازدواج در روزگار ما»، «ازدواج خوب، طلاق خوب»، «تربیت اخلاقی در عصر رسانه»، «والدینی که فرزندانشان را بیمار می‌کنند»، «از "ایده‌ی خام" تا "طرح عملیاتی"»، «بازی‌های ناتمام»، «راه طی‌شده» و «آینده».
در بخشی از کتاب «ناتمامیّت» می‌خوانید: «برتراند راسل، فیلسوف و ریاضی‌دان برجسته‌ی بریتانیایی، معتقد بود اگر می‌خواهید ببینید درمورد یک موضوع جزم‌اندیش هستید یا خیر، بهتر است خود را با یک آزمون بسنجید. اینکه می‌توانید دقایقی نقش بازی کنید و از آن نظر مخالف نظرتان دفاع کنید. وقتی با چیزی مخالفید آیا می‌توانید استدلالی به نفع نظریه‌ی مقابلتان ذکر کنید؟ چراکه در چارچوب تفکر بشری، حق یا باطل مطلق وجود ندارد. بنابراین، حتی مخالف من نیز ممکن است در یک مورد حق داشته باشد. اگر من نتوانم آن یک مورد را پیدا کنم یعنی جزم‌اندیشانه و متعصبانه در حال نزاع فکری هستم. در آن یک مورد اگر بتوانید از او دفاع کنید، مشخص می‌شود شما جزم‌اندیش نیستید.»
کتاب «ناتمامیّت» در نشر قطره منتشر شده است.

دربارۀ دکتر محمدرضا سرگلزایی، نویسندۀ کتاب «ناتمامیّت»
دکتر محمدرضا سرگلزایی، متولد 1349 در زابل، روانپزشک، شاعر، پژوهشگر روانشناسی، فلسفه، اسطوره‌شناسی، علوم اجتماعی، علوم سیاسی، علوم دینی و ادبیات و مترجم ایرانی است.
از سرگلزایی کتاب‌های مختلفی در حوزه‌های روان‌شناسی، فلسفه، علوم اجتماعی، دین و علوم سیاسی منتشر شده است. مهارت‌های زندگی، فلسفۀ زندگی، عرفان، اعتیاد، سبک زندگی و مهارت‌های زندگی برای نوجوانان موضوعاتی هستند که او در آثارش به آ‌ن‌ها پرداخته است. کتاب «ترک اعتیاد موفق» او در سال 1380 از طرف ستاد مبارزه با مواد مخدر، به‌عنوان کتاب برتر در زمینۀ اعتیاد، برگزیده شد.
سرگلزایی در سال 1393، به‌دعوت مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران (وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران)، اولین کلینیک دولتی ترک اعتیاد به الکل کشور را در آن مرکز تأسیس کرد. او همچنین عضو هیئت علمی انجمن علمی هیپنوتیزم بالینی ایران است.
از آثار محمدرضا سرگلزایی می‌توان به کتاب‌های «شخصیت سالم: هفت سؤال کلیدی در روان‌شناسی سلامت و بالیدگی»، «اعتیاد: از سبب‌شناسی تا درمان»، «کوزه‌ای از آب بحر: بازخوانی درس‌های مثنوی برای زندگی امروز» و «جنون قدرت و قدرت نامشروع: در باب فاشیسم، توتالیتاریسم و کاپیتالیسم» اشاره کرد. از سرگلزایی اشعار و ترجمه‌هایی هم منتشر شده است.