مینیمانژ: نخستین عشق

کتاب «نخستین عشق» اثر ایوان تورگنف
داستانی کلاسیک از ایوان تورگنف که او آن را بر اساس زندگی شخصی‌ خودش نوشته و تا لحظه پایانی زندگی‌اش از این داستان به عنوان مجبوب‌ترین اثرش یاد می‌کرد. کتاب «نخستین عشق» را بر این اساس می‌توان تجربه زندگی خود تورگنف به شمار آورد.
ایوان تورگنف کتاب «نخستین عشق» را با نگاهی به تجربه‌های شخصی‌اش نوشته و در این داستان پدر خودش را به تصویر کشیده است. او گفته بود که هر نوشته دیگرش، دست‌کم اندکی، غیرواقعی است اما در داستان «نخستین عشق» رویدادهای واقعی بدون کوچک‌ترین گزافه‌ای توصیف شده‌اند.
ایده اولیه کتاب «نخستین عشق» در سال 1850 شکل گرفت. این داستانی است عاشقانه که محبوب‌ترین اثر ایوان تورگنف به شمار می‌ورد. او در جایی گفته است که فقط یک داستان را با لذت به کرات می‌خواند و آن داستان «نخستین عشق» است.
کتاب «نخستین عشق» پس از انتشار با استقبال زیادی روبرو شد. این داستان در زمان حیات خود تورگنف شهرتی فراتر از مزرهای روسیه به دست آورد و با مشارکت مستقیم خود او به زبان‌های فرانسوی و آلمانی برگردانده شد و در همان دوران به زبان‌های سوئدی، دانمارکی و ایتالیایی هم منتشر شد.

مروری بر کتاب «نخستین عشق»
در داستان کتاب «نخستین عشق» تورگنف عشق را حسی کاملا متمایز نشان داده است. حسی که تاثیری به مراتب قوی‌تر از هر حس دیگری بر انسان دارد. به اعتقاد او، عاشق واقعی خود را کاملا فراموش می‌کند و حسی ناشناخته بر قلب او غالب می‌شود. از این‌رو است که چشمان نخستین محبوبش را کاملا غیرعادی و غیرزمینی توصیف می‌کند.
یکی از شخصیت‌های محوری داستان «نخستین عشق» زیناییدا نام دارد و تورگنف اهمیت ویژه‌ای برای ظاهر او قایل بوده است. آن‌گونه که مترجم کتاب «نخستین عشق» در مقدمه‌اش توضیح داده، تورگنف پنج بار نوشته خود را تغییر داده و در نهایت چشم‌های زیناییدا را با صفت روشن توصیف کرده است.
تورگنف در داستان «نخستین عشق» به طبیعت توجهی ویژه داشته است و عناصر طبیعی با احساسات شخصیت‌های داستان درآمیخته‌اند، بر آن‌ها سایه انداخته‌اند یا بر عمق‌شان افزوده‌اند.
بابک شهاب، مترجم کتاب «نخستین عشق»، در مقدمه‌اش نوشته که تورگنف به وجه روان‌شناختی روابط پدر و پسر اهمیت زیادی می‌داد و بخش‌هایی از داستان را که بیانگر نوع روابط آن دو بود بارها تغییر داد. با این‌حال دست یافتن نویسنده به تعریف مشخصی از مناسبات دوستانه‌ای که گاه میان پدر و پسر رخ می‌داد ساده نبوده است. مناسباتی که هیچ‌گاه رفتار سرد و بزرگ‌منشانه پدر را با فرزند ارتقا نداد و به گرم‌تر شدن آن نیانجامید.
داستان «نخستین عشق» داستانی است به روایت اول شخص و راوی، داستان را از تابستان 1833 آغاز می‌کند یعنی زمانی که شانزده سال داشت و در مسکو نزد پدر و مادرش زندگی می‌کرد. او در این دوره برای ورود به دانشگاه درس می‌خوانده اما بسیار کم‌کار و بی‌اشتیاق بوده است. او زندگی آرامی داشته و خودش می‌گوید هیچ‌کس آزادی‌اش را محدود نمی‌کرد و او هم هرکاری می‌خواست می‌کرد. پدرش با او رفتاری توأمان، سرد و مهربان داشت و مادرش نیز به رغم آنکه فرزند دیگری نداشت غرق در مشکلات خودش بود. او می‌گوید پدرش که هنوز جوان و زیبا بود به خاطر ثروت با مادرش ازدواج کرده بود. زن ده سال از شوهرش بزرگ‌تر بود و زندگی غم‌انگیزی هم داشت.
در بخشی از کتاب «نخستین عشق» می‌خوانیم: «به خود لرزیدم. کاملا دستپاچه بودم... نزدیک من، پشت پرچین، جوانی با موهای سیاه و کوتاه ایستاده بود و نگاه طنزآمیزش را به من دوخته بود. در همین لحظه دختر هم رو به من کرد... چشمان خاکستری و درشتش را بر صورت پرتحرک و زنده‌اش دیدم. ناگهان با خنده‌ای تند تمام چهره‌اش شروع کرد به لرزیدن؛ ‌دندان‌های سفیدش برق زدند و ابروانش به شکلی نمکین بالا رفتند... ناگهان گر گرفتم، تفنگم را از روی زمین قاپیدم و درحالی‌که صدای قهقهه‌ی زنگ‌دار، اما عاری از تمسخر او تعقیبم می‌کرد، دوان‌دوان به اتاقم رفتم. خودم را روی تختم انداختم و صورتم را با دستانم گرفتم. قلبم در سینه به‌شدت می‌تپید. هم بی‌نهایت شرمنده بودم، هم احساس خوش‌حالی می‌کردم. هیجانی بی‌سابقه وجودم را تسخیر کرده بود».

درباره ایوان تورگنف نویسنده کتاب «نخستین عشق»
ایوان سرگئیویچ تورگنف، نویسنده و شاعر قرن نوزدهم روسی، در سال 1818 در خانواده ملاک ثروتمندی در ارل، در روسیه مرکزی، متولد شد. کودکی و نوجوانی را در املاکی روستایی سپری کرد و در آنجا توانست شاهد زندگی بردگان و بدترین شکل رابطه میان ارباب و برده باشد. مادرش زنی بود سخت مستبد که زندگی را به کام دهقانان و همچنین اعضای خانواده تلخ می‌کرد. تورگنف به سن دانشگاه که رسید به دانشگاه مسکو رفت و پس از آن راهی پترزبورگ شد. او در سال 1838 به قصد ادامه تحصیل از کشور خارج شد و به آلمان رفت. تورگنف پس از چند سال در حالی به کشور زادگاهش بازگشت که با دیدن وضعیت کشورهای غربی شیفته آنجا شده بود. با بازگشت به روسیه تورگنیف به سراغ نوشتن رفت. ابتدا شعر می‌سرود. او طرح‌واره‌هایی هم در نقد نظام سرواژ روسیه نوشت چرا که خود از نزدیک شاهد برخورد زمین‌داران با رعایا بود. انتشار این متن‌ها باعث شهرت تورگنف شد و پس از آن یک نمایشنامه هم از او منتشر شد. تورگنف در سال 1852 دستگیر شد و سپس به ملک مادری‌اش تبعید شد. در اینجا بود که به سراع نوشتن رمان رفت. تورگنف پس از انتشار چندین رمان و از جمله اثر مشهورش «پدران و پسران» از روسیه خارج شد و ابتدا در بادن-بادن و سپس در پاریس ساکن شد و سرانجام در سال 1883 از دنیا رفت. «شکارچی در سایه‌روشن زندگی»، «آشیانه اشراف»، «رودین»، «سه داستان عاشقانه»، «یک ماه در دهکده» و «دفتر شعرهای منثور» برخی از آثار تورگنف است که به فارسی منتشر شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «نخستین عشق»
کتاب «نخستین عشق» با ترجمه بابک شهاب در نشر نیماژ منتشر شده است.
بابک شهاب، متولد 1352 در اراک، مترجم ایرانی است. او در رشته مهندسی مکانیک در آکادمی دولتی پلی‌تکنیک بلاروس تحصیل کرده است و تاکنون ترجمه‌هایی از شعر، رمان و داستان‌های روسی به فارسی برگردانده است. بابک شهاب فعالیت‌های فرهنگی‌اش را با همکاری با نشریات آغاز کرد و از دهه هشتاد به سراغ ترجمه آثار ادبی رفت. «یادداشت‌های آدم زیادی»، «به حق چیزهای ندیده»، «داستان‌های بلیکن»، «کودکی، نوباوگی، نوجوانی»، «ما» و «عاشقانه‌های تورگنیف» عناوین برخی از ترجمه‌های او است.