طرز فکر
تغییر طرز فکر برای تحقق توانمندی ها

طرز فکر
تغییر طرز فکر برای تحقق توانمندی‌ها
کارل اس. دوک
نازنین فیروزی
ناشر: ملیکان

کتاب «طرز فکر» اثر کارل اس. دوک
اثری روان‌شناسی که بر اساس مطالعاتی گسترده بسیاری از کلیشه‌های رایج درباره تقسیم‌بندی‌ها و محدودیت‌های هوش انسان را به چالش می‌کشد. نویسنده کتاب «طرز فکر» به ما می‌گوید که با تمرین و آموزش و مهم‌تر از همه روش درست می‌توانیم دقت و ظرفیت حافظه و درایت‌مان را افزایش دهیم و واقعا باهوش‌تر از قبل شویم.
کتاب «طرز فکر» با عنوان فرعی «تغییر طرز فکر برای تحقق توانمندی‌ها» حول محور طرز فکر رشد شکل گرفته؛ طرز فکری که معتقد است اگرچه ژن و محیط در توانایی‌‌های افراد موثر است اما آموزش، تمرین و ممارست نیز نقشی بسیار کلیدی در سراسر زندگی افراد بر عهده دارند.
دکتر کارل اس. دوک، نویسنده کتاب «طرز فکر»، بر اساس مطالعات پیشینی و یافته‌های تحقیقات خودش معتقد است که توانمندی واقعی افراد ناشناخته است و متغیرهایی نظیر آموزش، تمرین و اشتیاق در میزان موفقیت انسان بسیار حایز اهمیت است.
کتاب «طرز فکر» با زبانی روان و شیوا نوشته شده و مثال‌های متعددی برای درک بهتر مباحث مطرح شده در کتاب در تمام فصل‌های آن ذکر شده است.

مروری بر کتاب «طرز فکر»
طرز فکر چیست و به طور کلی چند نوع طرز فکر وجود دارد؟ دکتر کارل اس. دوک در کتاب «طرز فکر» از منظری روان‌شناختی به این موضوع توجه کرده و می‌گوید بخش مهم و بزرگی از آن چیزی که فکر می‌کنیم شخصیت ما است درواقع از طرز فکر ما ناشی می‌شود. همچنین بسیاری از چیزهایی که ممکن است مانعی بر سر تحقق توانمندی‌هایمان باشند نتیجه طرز فکر ما هستند.
در کتاب «طرز فکر» با تاکید بر طرز فکر رشد به اهمیت و ضرورت تغییر برای یک زندگی بهتر اشاره شده است.
پژوهش‌های کارل اس دوک بخشی از مکتبی در روان‌شناسی است که در پی نشان دادن قدرت باورهای انسا‌ن‌ها است. او در پیشگفتار کتاب «طرز فکر» می‌گوید که ممکن است ما از وجود چنین باورهایی مطلع یا بی‌خبر باشیم اما در هر دو حالت باورهای ما به شدت بر خواسته‌های ما و موفقیت‌مان در رسیدن به آن خواسته‌ها تاثیرگذارند. این مکتب همچنین می‌گوید که تغییرات در باورهای انسان‌ها تاثیرات معناداری به وجود می‌آورد حتی اگر با ساده‌ترین باورها سروکار داشته باشیم.
پرسش دیگری که درباره طرز فکر وجود دارد این است که آیا طرز فکر مقوله‌ای صرفا شخصی است؟ در کتاب «طرز فکر» می‌بینیم که طرز فکر می‌تواند سازمانی هم باشد. در ویراست تازه کتاب «طرز فکر»، که همین نسخه جدید با ترجمه فارسی در اختیار ماست، اطلاعات تازه‌ای به کتاب اضافه شده است. از جمله فصل پنجم کتاب که درباره طرز فکرهای سازمانی (کسب و کار) است.
نویسنده کتاب «طرز فکر» در پیشگفتارش توضیح داده که پس از این که متوجه شده افراد تفسیرهای مختلفی از طرز فکر رشد دارند و روش‌های متفاوتی برای عملی کردن آن به کار می‌برند که همیشه هم صحیح نیست، بخش تازه دیگری به نام «طرز فکر رشد کاذب» به فصل هفتم کتاب افزوده است. همچنین در ویراست تازه، «سفر به طرز فکر رشد (واقعی)» به فصل هشتم اضافه شده است چرا که بسیاری از خوانندگان کتاب خواستار اطلاعات بیشتری درباره چگونگی آن سفر بودند.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در کتاب «طرز فکر» بر آن تاکید شده تمایز دو نوع طرز فکر از یکدیگر است. نتیجه تحقیقات سی‌ ساله دکتر دوک نشان می‌دهد که دیدگاهی که هر فرد برای خود اتخاذ می‌کند، عمیقا بر مسیر زندگی‌اش تاثیر می‌گذارد. درواقع همین دیدگاه است که تعیین می‌کند ما همان شخصی شویم که می‌خواهیم و آیا به چیزهایی که برایمان ارزش دارند دست می‌یابیم یا نه.
این پرسشی قدیمی اما همچنان با اهمیت است که آیا هوش یا شخصیت توسعه‌پذیر است یا خصیصه‌ ثابت و نهادینه؟ و پرسش مهم‌تر این است که پذیرفتن هریک از دو چه پیامدهایی به همراه دارد؟ در کتاب «طرز فکر» به این یافته دانشمندان اشاره شده که افراد بیش از آنچه تا به حال می‌پنداشتند برای یادگیری و رشد ذهنی مادام‌المعمر ظرفیت دارند. البته هر فرد موهبت ژنتیکی منحصر‌به فردی دارد. افراد ممکن است با سرشت متفاوت و استعدادهای مختلف شروع کنند اما واضح است که تجربه و آموزش و تلاش شخصی‌شان آن‌ها را در ادامه مسیر پیش می‌برد.
طرز فکر ثابت و طرز فکر رشد دو مدل متفاوت از طرز فکر هستند که در کتاب «طرز فکر» به آنها پرداخته شده است. طرز فکر ثابت به تغییرناپذیری خصوصیات و صفانی انسانی باور دارد اما طرز فکر رشد می‌گوید که زندگی ما مثل بازیکنی نیست که یک سری کارت در آغاز بازی به او داده شده و او تا پایان باید با همان‌ها بازی کند. دکتر دوک در بخشی از فصل اول کتاب «طرز فکر» درباره این موضوع توضیح داده که: «در این طرز فکر کارت‌هایی که به شما داده می‌شوند، فقط نقطه شروع پیشرفت است. این طرز فکر رشد مبتنی بر این باور است که با تلاش‌هایتان، راهبردهایتان و کمک دیگران می‌توانید صفات اولیه‌تان را پرورش دهید. با اینکه ممکن است افراد از بسیاری جهات مانند استعداد و سرشت، علایق یا خلقیات متفاوت باشند، همه می‌توانند با ممارست و تجربه تغییر و رشد کنند.»
کتاب «طرز فکر» به ما می‌گوید که نظر افراد درباره خطر کردن و تلاش ناشی از نوع طرز فکر بنیادی‌تر آنها است. اینکه برخی خود را به چالش می‌کشند و اهمیت تلاش کردن را می‌دانند مستقیما ناشی از طرز فکر رشد است. دکتر دوک در توضیح این موضوع می‌نویسد: «وقتی به افراد طرز فکر رشد را که تمرکزش بر پیشرفت است آموزش دهیم، به چنین نظریاتی راجع به چالش و تلاش می‌رسیم. همچنین صرفا این‌طور نیست که برخی اتفاقی از چالش و تلاش بیزار باشند. وقتی افراد را موقتا در طرز فکر ثابت که تمرکزش بر خصیصه‌های ثابت است قرار می‌دهیم، سریع از چالش‌ها می‌هراسند و تلاش را بی‌ارزش تلقی می‌کنند.»

درباره کارل اس. دوک نویسنده کتاب «طرز فکر»
دکتر کارل اس. دوک، متولد 1946، نویسنده و مدرس روان‌شناسی است. او از چهره‌های شناخته شده در زمینه‌های روان‌شناسی اجتماعی و روانشناسی رشد و شخصیت است. دوک مدرس روان‌شناسی ویلیام یی رنسفورد در دانشگاه کلمبیا بوده است و هم‌اینک به تدریس روانشناسی لوئیس و ویرجینیا ایتون در دانشگاه استنفورد می‌پردازد. کارول دوک همچنین عضو آکادمی علوم و هنر امریکا است. یکی از کتاب‌های او با عنوان «نظریه‌های خویشتن، نقش آن‌ها در انگیزش، شخصیت و توسعه»، توسط سازمان همیاری آموزشی جهان، به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد.

درباره ترجمه کتاب «طرز فکر»
کتاب «طرز فکر» با ترجمه نازنین فیروزی در نشر ملیکان منتشر شده است.
نازنین ایرانی، متولد 1365، مترجم ایرانی است که تاکنون بیش از ده عنوان کتاب ترجمه کرده است. «باشگاه قتل پنج‌شنبه»، «تمام این مدت»، «پاندای بزرکگ و اژدهای کوچک» و «دمی آرام گیر و فرزانه شو» عناوین برخی از ترجمه‌های او است.