مجموعه آثار نمایشی 3 : یون فوسه
نوازنده و عصر

مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه
ترجمۀ بیست‌وسه نمایشنامه از یون فوسه در یک مجموعۀ ده‌جلدی. کتاب ده‌جلدی «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» شامل مجموعه‌ای از نمایشنامه‌های یون فوسه، نویسندۀ نروژی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات، است.
با خواندن نمایشنامه‌های گردآوری و ترجمه شده در مجلدهای ده‌گانۀ «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» هم با جهان این نویسندۀ مطرح و مشهور نوبلیست نروژی و سبک نمایشنامه‌نویسی او آشنا می‌شویم و هم با دوره‌های مختلف نمایشنامه‌نویسی او و سیرِ تکوین و تحول سبک و دنیای ذهنی او.
نمایشنامه‌های «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» ما را به دنیایی محزون و یخ‌زده با آدم‌هایی تنها و اندوهگین می‌برند و بحران‌ها و تنش‌های زندگی و انسان مدرن را به‌صورتی دراماتیک و به زبانی موجز بازتاب می‌دهند.

مروری بر مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه
بحرانهای عاطفی و خانوادگی و زناشویی، هراس و تشویش، تنهایی، رنج، اندوه و تجربۀ واقعیت به‌مثابۀ وهم و کابوس، از مضامین اصلی نمایشنامه‌هایی هستند که در مجلدات ده‌گانۀ «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» گردآوری و ترجمه شده‌اند.
یون فوسه در نمایشنامه‌هایش با نهایت ایجاز و شاعرانگی از تنهایی و رنج و تشویش‌ها و کابوس‌های انسان مدرن می‌گوید و بحران روابط عاطفی و زناشویی و خانوادگی و پوچی و ملال وحشت‌انگیز زندگی مدرن را به صحنۀ نمایش می‌آورد.
پیوند زدن واقعیت به وهم و کابوس و ابهام و عدم قطعیت از جمله ویژگی‌های نمایشنامه‌هایی هستند که در «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» می‌خوانید. یون فوسه در نمایشنامه‌هایش چهرۀ سرد و یخین و مبهم و مه‌آلود و وهمناکِ واقعیت را می‌نمایاند. نمایشنامه‌های او در «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» بازتاب دهندۀ یک تنهایی عمیق و وحشت‌زا هستند. این نمایشنامه‌ها سکوت را با کلمات به نمایش می‌گذارند و بر صحنۀ تئاتر احضار می‌کنند و پیچیدگی‌های آدمی را نمایش می‌دهند.
یون فوسه در آنچه از او در «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» گردآوری و ترجمه شده، خود را به‌مثابۀ نمایشنامه‌نویسی می‌نمایاند که خوب بلد است چطور سکوت و تنهایی را واجدِ صدا سازد و خلاءِ هولناک انسان مدرن را به نمایش بگذارد.
در «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» بیست‌وسه نمایشنامه از این نمایشنامه‌نویس نروژی صاحبنام، گردآوری و ترجمه شده است.
جلد اول «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» شامل دو نمایشنامه به نام‌های «شب آوازهایش را می‌خواند» و «فرزند» است.
در جلد دوم این مجموعه، باز دو نمایشنامه از یون فوسه به نام‌های «بچه» و «یک روز تابستانی» را می‌خوانید.
«نوازنده» و «عصر» دو نمایشنامه‌ای هستند که ترجمۀ آنها در جلد سوم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» آمده است.
در جلد چهارم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» دو نمایشنامه از فوسه به نام‌های «اسم» و «دیدار» را می‌خوانید و در جلد پنجم، دو نمایشنامه با عنوانهای «زیبا» و «رویای پاییز» را.
جلد ششم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» شامل نمایشنامه‌های «دخترک روی مبل» و «زمستان» و جلد هفتم این مجموعه، شامل نمایشنامه‌های «سگ‌های مرده» و «صورت‌های مرگ» است.
جلد هشتم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» سه نمایشنامه از او را دربردارد که عبارتند از: «بنفش»، «ساکالا» و «آزادی».
سه نمایشنامۀ «سایه‌ها»، «بیدارخواب» و «آن‌جا» هم نمایشنامه‌های منتشر شده در جلد نُهُم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» هستند.
جلد دهُم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» نیز شامل سه نمایشنامه از اوست. سه نمایشنامه‌ای که در این مجلد از نمایشنامه‌های یون فوسه می‌خوانید عبارتند از: «و هرگز جدا نمی‌شویم»، «من نسیم‌ام» و «کسی می‌آید».
آن‌چه می‌خوانید، بخشی از نمایشنامۀ «و هرگز جدا نمی‌شویم» از جلد دهم «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» است: «... من مثلِ یه وسیله‌م. مثلِ چیزی قاتیِ بقیه‌ی چیزا. من همینم، شاید یه ‌ذرّه بیش‌تر، چون‌که من رابطم. من این وسایلو به هم ربط می‌دم. [لبخند می‌زند، تقریباً با فریاد] من رابطم. [آهسته‌تر] و تنهام. چون اون دیگه نمی‌آد. دیگه نمی‌آد خونه. نمی‌دونم... [رفته‌رفته صدایش به زمزمه تبدیل می‌شود] نمی‌دونم کجاست. نمی‌دونم چی به سرش اومده. هیچ خبری ازش ندارم. فقط می‌دونم که نیست. نیست شده، پاک ناپدید. بیش‌تر از این هیچ‌وقت هیچ‌چی نفهمیدم. [زمزمه‌کُنان، به کنایه] و من بزرگم و قوی و قشنگ. بیش‌تر از این هیچ‌چی نمی‌دونم. همیشه بزرگ، همیشه قوی و همیشه قشنگم. بیش‌تر از این چیزی نمی‌دونم. [مصمّم] دیگه منتظر نمی‌شینم. منتظر نمی‌مونم. من تنهام. تنها می‌مونم. با تنهاییم خوبم. با تنهاییم خوشم. با تنهاییم و با همه‌ی چیزام خوب و خوشم.»

دربارۀ یون فوسه
یون فوسه، متولد 1959، نویسنده و شاعر نروژی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 2023 است.
فوسه، هنرمندی همه‌فن‌حریف است که در ساحت‌های مختلف، از داستان گرفته تا نمایشنامه و کتاب کودک و شعر و جستار، قلم زده است. او اما شهرت جهانی خود را بیش از هرچیز مدیون نمایشنامه‌هایش است. نمایشنامه‌های او نمایشنامه‌هایی مینی‌مالیستی، درونگرایانه و غنایی هستند که در آنها نثر با شعر پهلو می‌زند.
نمایشنامه‌های یون فوسه را ریشه‌دار در سنت نمایشنامه‌نویسیِ هنریک ایبسن، نمایشنامه‌نویس بزرگِ هم‌وطنِ فوسه، می‌دانند و از او به‌عنوان ادامۀ مدرنِ ایبسن یاد می‌کنند.
در توصیف نمایشنامه‌های یون فوسه همچنین به تعلق این نمایشنامه‌ها به تئاتر پسادراماتیک اشاره شده، همچنان که داستانهای او را از نوع ادبیات پسامدرن دانسته‌اند.
فوسه، علاوه بر نوشتن نمایشنامه و داستان و جستار و شعر و کتاب کودک، در ترجمه هم دستی دارد و آثاری از نویسندگان مختلف را به نروژی ترجمه کرده است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه»
ده مجلدِ «مجموعه‌ی آثار نمایشی یون فوسه» با ترجمۀ محمد حامد در انتشارات نیلا منتشر شده است.
محمد حامد، متولد 1334، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «قطعه‌های زمستانی و چهار نمایشنامه‌ی دیگر»، «از عشق و سه نمایشنامه‌ی دیگر»، «اینجا و سه نمایشنامه‌ی دیگر»، «همه‌ی آن‌چه که بود و سه نمایشنامه‌ی دیگر» و «دیدار در بعدازظهر و سه نمایشنامه دیگر» اشاره کرد.