نظریه فمینیستی

کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» نوشتۀ جوزفین دانون
فمینیسم چیست، ریشه‌های آن کجاست و چه نسبتی با دیگر مکاتب فکری و فلسفی دارد؟ کتاب «نظریه‌های فمینیستی»، با عنوان اصلی Feminist Theory: The Intellectual Traditions، کتابی است که در آن، پیدایش و سِیرِ تحول و گسترش فمینسیم و نیز ریشه‌ها و خاستگاه‌های نظریۀ فمینیستی، در چشم‌اندازی نظری و تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته و انواع نحله‌های فکری و نظری متعلق به آن معرفی و شرح داده شده است.
جوزفین دانون در کتاب «نظریه‌ی فمینیستی»، ضمن پرداختن به نظریه‌های فمینیستی اواخر قرن هجدهم و تکوین و بسط و گسترش این نظریه‌ها در قرن‌های نوزدهم و بیستم و کندوکاو در ریشه‌های فمینسیم و گذشتۀ آن، چشم‌اندازی هم از فمینیسم در قرن بیست‌ویکم ارائه داده و به رویکردهای جدیدتر در نظریۀ فمینیستی، از جمله اکوفمینیسم، پرداخته است.
کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» کتابی مفید برای کسانی است که به مطالعۀ تاریخ فمینیسم و آشنایی با رویکردهای نظری مختلفِ فمینیسم علاقه‌مند هستند.
ویراستِ نخست متن اصلی کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» اولین بار در سال 1985 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «نظریه‌ی فمینیستی»
جوزفین دانون در کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» روایت و شرح تاریخ فمینیسم و رویکردهای نظری آن را با اشاره به نخستین اثر مهم نظریۀ فمینیستی که در اواخر قرن هجدهم نوشته شده، یعنی «استیفای حقوق زنان» مری ولستون‌کرافت، و تلاشهای نظری‌ای که قبل از کامل شدن این اثر، در راستای دفاع از حقوق زنان صورت گرفته بوده، آغاز می‌کند. البته دانون، چنانکه در پیش‌گفتارش بر ویراست سوم کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» تأکید می‌کند، بر این عقیده است که موج فمینیستی‌ای قدیمی‌تر از آن‌چه با عنوان موج اول فمینیسم شناخته می‌شود، در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم و هفدهم میلادی در اروپای غربی پدید آمده و البته سرکوب شده بوده است.
فصل اول کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» به بحث درباب فمینیسم لیبرال و خاستگاه‌های آن اختصاص دارد و در فصل‌های بعدی، نویسنده به معرفی و شرح دیگر نحله‌های اندیشۀ فمینیستی و ارتباط و نسبت آن‌ها با فرویدیسم، مارکسیسم و اگزیستانسیالیسم می‌پردازد و نیز از فمینیسم فرهنگی قرن نوزدهم، رادیکل‌فمینیسم و رویکردهای جدیدتر نظریۀ فمینیستی، از جمله رویکردهای زیست‌محیطی یا همان اکوفمینیسم، سخن می‌گوید و این‌گونه، تصویری جامع و چندوجهی از فمینیسم و نحله‌های فکری مرتبط با آن و ریشه‌ها و خاستگاه‌ها و سِیرِ تحول آن به دست می‌دهد.
کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» از پیش‌گفتار نویسنده بر ویراست سوم این کتاب و هشت فصل تشکیل شده است.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» عبارتند از: «روشنگری فمینیسم لیبرال»، «فمینیسم فرهنگی قرن نوزدهم»، «فمینیسم و مارکسیسم»، «فمینیسم و فرویدیسم»، «فمینیسم و اگزیستانسیالیسم»، «رادیکال‌فمینیسم»، «دیدگاه اخلاقی فمینیسم فرهنگی قرن بیستم» و «به‌سوی قرن بیست‌ویکم».
آنچه می‌خوانید برگرفته از قسمتی از کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» است که به بحث درباب اکوفمینیسم اختصاص دارد: «اکوفمینیسم در خدمت توصیف مسیری است که نظریه‌ی فمینیستی – جدا از مفهوم‌پردازی سنتی لیبرالی، نظریه‌ی اتمی درباره‌ی دیدگاهی جامع‌تر که ارتباط درونی بین تمام موجودات زنده و حقوق همه‌ی آن‌ها را برای زندگی به رسمیت می‌شناسد – پیشِ رو دارد.
با فراتر رفتن از مدلِ "اعلامیه‌ی استقلال" و حتا "اعلامیه‌ی احساسات" فمینیستی، مانیفست اکوفمینیستی "اعلامیه‌ی همبستگی" لقب گرفته است. دیباچه‌ی آن این طور شروع می‌شود: "زمانی که در سیر رویدادهای تاریخ انسان، ایجاد پیوندی تازه بین مردمان کره‌ی زمین... ضروری می‌شود، برای ارتباط با یکدیگر تقبل مسئولیت‌های برابر تحتِ قوانین طبیعی، احترام نجیبانه برای رفاه نوع انسان و تمامی حیات روی زمین، ما را ملزم به اذعانِ همبستگی بین خودمان می‌کند." او جمع‌بندی می‌کند: "ما می‌دانیم که نوع انسان شبکه‌ی زندگی را نبافته است؛ ما فقط یک رشته در آن هستیم. هر کاری که در قبال این شبکه انجام دهیم، برای خودمان کرده‌ایم. هر چیزی که برای زمین رخ دهد برای خانواده‌ی روی زمین هم اتفاق خواهد افتاد.»

دربارۀ جوزفین دانون، نویسندۀ کتاب «نظریه‌ی فمینیستی»
جوزفین دانون (Josephine Donovan)، متولد 1941، پژوهشگر امریکایی است. پژوهش‌های او بر حوزه‌های ادبیات (از جمله ادبیات تطبیقی)، نظریه و نقد فمینیستی و اخلاق حیوانات متمرکزند.
دانون از جمله متفکرانی است که نظریۀ مراقبت اکوفمینیستی را، که ریشه در فمینیسم فرهنگی دارد، وارد حوزۀ اخلاق حیوانات کرده‌اند.
دانون روزنامه‌نگاری و تدریس در دانشگاه را هم در کارنامۀ کاری خود دارد و اکنون استاد بازنشستۀ دانشگاه است.
از آثار جوزفین دانون می‌توان به کتاب‌های «زنان و طلوع رمان، 1726 - 1405»، «گنوسیسم در ادبیات مدرن: بررسی آثار برگزیدۀ کامو، سارتر، هسه و کافکا»، «کلبۀ عمو تُم: شیطان، رنج و عشق رستگاری‌بخش» و «حیوانات، ذهن و ماده» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «نظریه‌ی فمینیستی»
کتاب «نظریه‌ی فمینیستی» با ترجمۀ فرزانه راجی در نشر چرخ، ناشر کتاب‌های علوم انسانی خانوادۀ فرهنگی چشمه، منتشر شده است.
فرزانه راجی، متولد 1332 در الیگودرز، مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس جامعه‌شناسی است.
از ترجمه‌های فرزانه راجی می‌توان به کتاب‌های «کمین‌گاه: گزیده‌ای از بهترین داستان‌های کوتاه امریکا در سال 2006» و «مارکسیسم و ستم بر زنان» اشاره کرد.
راجی در داستان‌نویسی هم دستی دارد و از او اثری داستانی با عنوان «دل انار» منتشر شده است. او همچنین در کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان بم حضوری فعال و در تأسیس چند تعاونی و کتابخانه و مهد کودک در بم، با هدف کمک به زنان و کودکان زلزله‌زده، مشارکت داشته است.