کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» اثر افسانه نجمآبادي
تلاقي اتوبيوگرافي و زندگينامه و تحقيق و مطالع? فرهنگي و اجتماعي و ادبي. کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»، با عنوان اصلي Familial Undercurrents: Untold Stories of Love and Marriage in Modern Iran، يک شرح و تحقيق موشکافانه دربار? تحول شيو? ازدواج و نظام خانواده در ايران مدرن است.
افسانه نجمآبادي در کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»، ضمن نقل ماجرايي مربوط به زندگي شخصي خود، سِيرِ تحول چندهمسري به تکهمسري و ازدواج برپاي? عشق در طبق? متوسط شهرنشين ساکن تهران را ترسيم ميکند و از عوامل مؤثر بر اين تحول، از جمله مطبوعات و رمانهاي عاشقانه، سخن ميگويد.
کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» از مسائل و پيچيدگيهاي خانوادههاي چندهمسري سخن ميگويد و از اينکه چه شد که طبق? متوسط ايراني سنت چندهمسري را کنار نهاد و به ازدواج براي عشق رو آورد و از آن پس، چندهمسري به تابو تبديل شد و مردان ايرانياي که بيش از يک زن داشتند، اين موضوع را پنهان ميکردند.
متن اصلي کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» اولين بار در سال 2022 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»
افسانه نجمآبادي در پيشگفتار کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» ميگويد که آنچه او را به نوشتن اين کتاب برانگيخته، مطلع شدنش از رازي خانوادگي بوده است. او پس از مرگ پدرش ميفهمد که پدرش دو همسر داشته و او داراي يک خواهر ناتني، به نام مينا، است. نويسنده بعدها با خواهر ناتنياش ارتباط برقرار ميکند و کنجکاو ميشود از چندوچون زندگي دوم پدرش، که در زمان حيات پدر از آن بياطلاع بوده، سردرآورد. از همين رو با اقوام همسر دوم پدرش و نيز تعدادي از اعضاي خانواد? مادري و پدري خودش مصاحبه ميکند و اين مصاحبهها مقدمهاي ميشوند براي پژوهشي که ماحصل آن در کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» آمده است.
کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» محصول روايتهاي مختلف از تجرب? چندهمسري و روايتهاي آدمهاي مختلفي است که با چنين پديدهاي مواجه بودهاند. نجمآبادي در اين کتاب، تجرب? ديگران از چندهمسري را در کنار تجرب? خود قرار داده و، با تمرکز بر تغيير فرهنگ چندهمسري به ازدواج عاشقانه و تکهمسري در تهران مدرن، تصويري از گذار جامع? ايران از چندهمسري به تکهمسري به دست داده و به عوامل تأثيرگذار بر اين گذار پرداخته است و به اين موضوع که از کِي و چرا چندهمسري در بين ايرانيان مدرن شهرنشين به يک تابو تبديل شد و اگر هم کسي از اين طبقه ميخواست بيش از يک همسر داشته باشد، يواشکي و پنهان از همسر اول و خانواد? همسر اول و فرزنداني که از نخستين همسرش داشت اين کار را انجام ميداد و خانواد? دومش را از خانواد? اولش مخفي نگه ميداشت.
در کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» از تأثير رمانهاي عاشقانه و داستانهاي اخلاقي، روزنامههاي تجددخواه، نمايشنامهها، فيلمهاي رمانتيک، آثار طنزآميز و نوشتههايي دربار? زندگي اجتماعي در اروپا بر ذهنيت ايرانيان طبق? متوسط شهرنشين و تغيير نگرش آنها نسبت به ازدواج سخن رفته و همچنين از اشيايي چون نامههاي عاشقان? دوران عقد که زوجها در دوراني به يکديگر مينوشتند که عقد کرده بودند اما هنوز باهم زندگي نميکردند و لباسهاي عروسي که بيانگر تمايز ازدواجهاي مدرن مبتني بر عشق و روابط زنوشوهري با ازدواجهاي چندهمسري مبتني بر تشکيل خانواده و زاد و ولد هستند.
کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» همچنين از نقش تغيير معماري و فضاي شهري بر پنهان نگه داشتن چندهمسري سخن ميگويد و از اين موضوع که چگونه با تغيير بافت و معماري شهر، امکان اينکه مردان بتوانند خانواد? دوم خود را از خانواد? اولشان مخفي نگه دارند، فراهم شد.
واکنش زنان به ازدواج دوم شوهرانشان از ديگر موضوعاتي است که در کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» به آن پرداخته شده است.
کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» از پيشگفتار، يادداشتي با عنوان «بهجاي مقدمه»، چهار فصل و مؤخرهاي با عنوان «ناميدن ازدواج، ناميدن خويشاوندي» تشکيل شده است.
فصلهاي چهارگان? کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» عبارتند از: «ازدواج از سر عشق»، «اشيا: نامهها، لباس عروسي و عکسها»، «معاني ازدواج: تشکيل خانواده يا تدارک تمتع جنسي» و «دگرگونيهاي شهري».
دربار? افسانه نجمآبادي، نويسند? کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»
افسانه نجمآبادي، متولد 1325 در تهران، استاد دانشگاه، نظريهپرداز جنسيت و مورخ ايراني - امريکايي است. او استاد تاريخ، مطالعات زنان و جنسيت در دانشگاه هاروارد است.
از آثار افسانه نجمآبادي ميتوان به کتابهاي «حکايت دختران قوچان» و «زنان سيبيلو و مردان بيريش: نگرانيهاي جنسيتي در مدرنيت? ايراني» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»
کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي» با ترجم? محمد سروي زرگر در نشر بيدگل منتشر شده است.
محمد سروي زرگر، متولد 1360، مؤلف و مترجم ايراني است. از او مقالاتي در حوز? مطالعات اجتماعي و فرهنگي و سينما و رسانه در مجلات مختلف منتشر شده است.
سروي زرگر، علاوه بر کتاب «جريانهاي پنهان خانوادگي»، کتابي با عنوان «بازخواني سفرنامههاي اروپايي ايرانيان در عصر قاجار» را نيز به فارسي ترجمه کرده است.
از محمد سروي زرگر کتابي تأليفي هم، با عنوان «از فرنگشناسي تا غربنگاري: مطالعهاي در تاريخ سينماي ايران»، به چاپ رسيده است.
