فرشته تاریخ

فرشتۀ تاریخ
تاریخ می‌گوید که والتر بنیامین، فیلسوف آلمانی، حین فرار از چنگِ نازی‌ها توسط مرزبانیِ اسپانیا دستگیر شد و تا به دست گشتاپو نیفتد خودکشی کرد. فرشتۀ تاریخ اما تاریخ نیست؛ نمایشنامه‌ای است از محمد رضایی‌راد که در آن با خلقِ روایتی از آخرین شبِ حیاتِ والتر بنیامین، اتصال او به سقراط و ارجاع به تفسیر بنیامین از نقاشی فرشتۀ نوِ پل کله، بنیامین را به مثابه تاریخی تکه‌تکه و زیرزمینی در برابر تاریخ رسمی و مسلط، بر صحنه احضار می‌کند. در جایی از این نمایشنامه می‌خوانیم:
«بنیامین: "... فرشته سر آن دارد بماند؛ مردگان را بیدار کند و آنچه را که خُرد و خراب گشته است مرمت کند و یکپارچه سازد..."
اوتو: "... اما توفانی از جانب بهشت در حال وزیدن است و با چنان خشمی بر بال‌های وی می‌کوبد که فرشته را دیگر یارای بستن آنها نیست. این توفان او را با نیرویی مقاومت‌ناپذیر به درون آینده‌ای می‌راند که پشت بدان دارد..."
بنیامین: "... درحالی‌که تلنبار ویرانه‌ها پیشِ روی او سر به فلک می‌کشد. آنچه ما پیشرفت می‌نامیم همین توفان است."
سکوت.
اوتو: حالا به من بگید شما چطور در چهرة سگ‌سان این موجود، این هنر منحط، چنین فرشته‌ای دیدید؟
بنیامین: اما من چنین چیزی ننوشته‌م...
اوتو: بعدها می‌نویسید؛ یا به عبارت درست‌تر، نوشتید.
بنیامین: بعدها؟
اوتو: بگید! منظورتون از فرشتۀ تاریخ چیه؟
بنیامین: این شبیه یه بازجوییه.
اوتو برمی‌خیزد.
اوتو: بله ما در حال بازجویی هستیم.»
نمایشنامۀ فرشتۀ تاریخ با عنوان فرعیِ حاشیه‌ای بر مرگ سقراط در نشر بیدگل منتشر شده است.
دربارة نویسنده: محمد رضایی‌راد (- 1345)، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس، کارگردانِ تئاتر، منتقد، روزنامه‌نگار و پژوهشگر ایرانی.
رتبۀ گودریدز: 29/4 از 5.