شناخت عوامل نمایش

کتاب «شناخت عوامل نمايش» نوشت? ابراهيم مکّي
کتابي آموزشي درباره نمايش و نمايش‌نامه‌نويسي. کتاب «شناخت عوامل نمايش» کتابي است که در آن از چيستي نمايش و پيشينه و ريشه‌هاي آن و نيز از هدف نمايش و ساختار و عناصر برسازنده آن بحث شده است.
ابراهيم مکي در کتاب «شناخت عوامل نمايش» به زباني ساده و به شيوه‌اي جزئي‌نگرانه، به توضيح و آموزش ساختار متون نمايشي و عوامل و عناصر پايه‌اي نمايش مي‌پردازد.
کتاب «شناخت عوامل نمايش» کتابي درسي و کاربردي براي هنرجويان تئاتر و نيز علاقمندان به اين هنر است و هم کساني را که مي‌خواهند به‌طور تخصصي وارد کار تئاتر و هنرهاي نمايشي و ديگر حوزه‌هاي مرتبط با آن بشوند به کار مي‌آيد. اين کتاب براي کساني هم که علاقمند به نمايش هستند کتابي مفيد است و مي‌تواند آن‌ها را در درک بهتر تئاتر و متون و آثار نمايشي و دراماتيک ياري کند.
در کتاب «شناخت عوامل نمايش» با اصول و قواعد و مباني اوليه و پايه‌اي نمايش و متون دراماتيک آشنا مي‌شويم و مي‌آموزيم که در نگارش يک متن دراماتيک چه اصول بنيادين و متعارفي را بايد در نظر داشت و آن‌ها را رعايت کرد تا متن از ساختاري درست برخوردار شود.

مروري بر کتاب «شناخت عوامل نمايش»
کتاب «شناخت عوامل نمايش» از پيشگفتار، مقدمه، بخشي با عنوان «هدف» که در آن از هدف اصلي نمايش سخن رفته، چهار فصل و يک مؤخره تشکيل شده است.
ابراهيم مکي در مقدم? کتاب «شناخت عوامل نمايش» به تعريف نمايش و بحث درباب ريشه‌ها و پيشين? آن مي‌پردازد. او در ابتداي اين مقدمه از حرکت و صدا به‌عنوان دو عاملي که نمايش در وسيع‌ترين مفهوم خود بر آن‌ها استوار است نام مي‌برد.
بعد از اين مقدمه به بحث درباره هدف نمايش پرداخته مي‌شود و آن‌گاه در فصل‌هاي چهارگان? کتاب به‌طور مفصل از ساختار نمايش و عناصر اصلي برسازنده نمايش سخن مي‌رود.
فصل‌هاي چهارگان? کتاب «شناخت عوامل نمايش» عبارتند از: «شخص بازي»، «حرکت»، «مکالمه» و «ساختار نمايشي و يا عناصر کيفي نمايش».
شبک? ارتباطات بين اشخاص بازي به‌ازاي کم و زياد شدن شمار ايشان، اشخاص بازي نامناسب براي صحنه، نام‌گذاري اشخاص بازي، اشخاص بازي پيچيده و اشخاص بازي ساده، حدود پيچيدگي در شخص بازي، ترسيم سيماي اشخاص بازي، شخص بازي محوري، شخص بازي مخالف، اشخاص بازي اصلي، اشخاص بازي درج? دو، سياهي لشکر، تأثيرات متقابل خصوصيات جسماني و پايگاه اجتماعي شخص بازي، تقدم و تأخر انگيزه‌ها، نمو و تحول شخص بازي، اعمال دراماتيک، اعمال فني، حرکات مهم و حرکات بي‌اهميت، حرکات مناسب و حرکات نامناسب براي اجرا در صحنه، زمان لازم براي انجام‌دادن حرکت، نيروهاي چهارگان? زبان، ماهيت مکالمه، کاربرد مکالمه، کشمکش در مکالمه، تکرار مطلب در مکالمه، مکالمه و شخص بازي، اهميت محل قرار گرفتن اسماء در مکالمه، مکالم? پرنيرو و مکالم? ضعيف، مکالم? کميک، تکرار يک مطلب براي اخذ خنده، قابل فهم بودن مکالمه، ترتيب قرار گرفتن اجزاي مکالمه در کنار يکديگر، آسان‌نويسي مکالمه، کامل نوشتن مکالمه، رعايت اختصار در نوشتن مکالمه، احتراز از ايجاد يکنواختي در صوت کلمات، آخرين گفتار شخص بازي قبل از ترک صحنه، صحنه، تعريف، تعريف از طريق فراهم‌آوردن موقعيت‌هاي استثنايي، تعريف از طريق تجديد ديدار، تعريف از طريق معرفي افراد به يکديگر، هماهنگي، آشفتگي، کشمکش، پيچيدگي، بحران، تعليق، فاجعه و نتيجه يا فرود از جمله موضوعاتي هستند که در فصل‌هاي مختلف کتاب «شناخت عوامل نمايش» از آن‌ها سخن رفته است.
در بخشي از کتاب «شناخت عوامل نمايش» مي‌خوانيد: «در جهت رسيدن به هدف اصلي نمايش، نمايشنامه‌نويس براساس بينش و جهانبيني خود، نارساييهايي را در جامعه‌اش تشخيص مي‌دهد؛ نارساييهايي که ناشي از رفتاري نادرست است و با تغيير و يا قطع اين رفتار، اميد از ميان برخاستن آن نارسايي هم وجود دارد. پس نمايشنامه‌نويس دست‌به‌کار مي‌شود؛ مشکلي را که بدان پي برده است، در ميان مي‌گذارد و سعي مي‌کند براساس ذوق و سليقه و تواناييهايي که در هنر نمايشنامه‌نويسي کسب کرده است، تماشاکنان نمايشنام? آينده‌اش را بر اين امر واقف و به آن مؤمن گرداند. درواقع، نمايشنامه‌نويس با تفحص در طبيعت پيرامونش، بر انديشه‌اي، بر نظريه‌اي، بر موضوعي و يا بر حقيقتي وقوف مي‌يابد. حقيقتي که حاصل برخورد فيزيکي و يا ذهني او با جهان پيرامونش است. حقيقتي که هزارپاره است و هر پاره‌اش که ناشي از واقعيتي عيني است، نتيج? گوشه‌اي از برخوردهاي روزمره او با اطرافيانش است. اين واقعيتهاي پراکنده، مبهم و دور از هم، به برکت تمرکز فکر و توجه حواس نمايشنامه‌نويس بر آنها، گرد محوري که رگه‌هايي مشترک از ايشان را به‌هم مي‌پيوندد، فراهم مي‌آيد و کم‌کم موجوديتي ملموس و يکپارچه مي‌يابد.»
کتاب «شناخت عوامل نمايش» در انتشارات سروش منتشر شده است.

درباره ابراهيم مکي، نويسنده کتاب «شناخت عوامل نمايش»
ابراهيم مکّي، متولد 1321 در تهران، مدرس نمايش، نمايشنامه‌نويس و فيلمنامه‌نويس ايراني است. مکي از استادان تأثيرگذار در بهتر شدن نمايشنامه‌نويسي راديويي در ايران در دهه‌هاي 50 تا 70 خورشيدي و اولين مدرس ايراني است که کتابي در آموزش نمايشنامه‌نويسي نوشته است. از ديگر آثار ابراهيم مکي مي‌توان به نمايشنامه‌هاي «پدر و پسر»، «صبح طلوع مي‌کند»، «عشق»، «هتل‌نيمکت» و «کله‌سفيد»، فيلمنامه‌هاي «جايزه» و «رضا هفت‌خط» و کتاب «مقدمه‌اي بر فيلمنامه‌نويسي و کالبدشکافي يک فيلمنامه» اشاره کرد.

رتب? کتاب «شناخت عوامل نمايش» در گودريدز: 3.85 از 5.