رودخانه آگاهی

کتاب «رودخان? آگاهي» اثر آليور ساکس
ده جُستار از آليور ساکس درباب موضوعاتي متنوع، از زيست‌شناسي گرفته تا گياه‌شناسي و عصب‌شناسي و هنر و ادبيات. کتاب «رودخان? آگاهي»، با عنوان اصلي The River of Consciousness، جُستارهايي از آليور ساکس، عصب‌شناس و طبيعي‌دان بريتانيايي، است که تعدادي از آن‌ها اولين بار در نشري? «نيويورک ريويو آو بوکز» منتشر شده بوده‌اند.
آليور ساکس در کتاب «رودخان? آگاهي» علم و قصه را به‌هم مي‌آميزد و با دانش گسترده و متنوع خود از رازهاي گوناگون جهان و انسان و ديگر موجودات سخن مي‌گويد.
کتاب «رودخان? آگاهي» همچنين کندوکاوي در تاريخ علم و اداي دين ساکس به سه دانشمند مورد علاقه‌اش، چارلز داروين، زيگموند فرويد و ويليام جيمز، است.
متن اصلي کتاب «رودخان? آگاهي» اولين بار در سال 2017، حدود دو سال پس از مرگ آليور ساکس، منتشر شده است.

مروري بر کتاب «رودخان? آگاهي»
آليور ساکس در کتاب «رودخان? آگاهي» ماحصل کنجکاوي‌ها و پژوهش‌ها و تأملات و يافته‌هاي خود در وجوه گوناگون جهان و پديده‌هاي آن و نيز دانسته‌هاي خود از تاريخ علم و چند چهر? علمي برجسته و تأثيرگذار بر تاريخ علم را به زباني شيرين و جذاب و قصه‌وار براي ما روايت مي‌کند.
در کتاب «رودخان? آگاهي» علم نه موضوعي خشک و دشوار و ملال‌آور، بلکه عرصه‌اي جذاب و مهيج و شوق‌انگيز است. نويسنده در اين کتاب ما را با شور و اشتياق خود به کشف جهان همراه مي‌کند و سفري اکتشافي به عرصه‌هاي گوناگون حيات را برايمان فراهم مي‌آورد.
کتاب «رودخان? آگاهي» کتابي است ماحصل تلاقي و به هم آميختن دانش و کنجکاويِ علمي و شور و اشتياق و ذوق و قريح? قصه‌گويي. ساکس در اين کتاب با مهارتِ قصه‌پردازي چيره‌دست از تکامل و گياه‌شناسي و زمان و خلاقيت و آگاهي و حافظه و تجربه و هنر سخن مي‌گويد و از داروين و فرويد و ويليام جيمز که دانشمندان مورد علاقه‌اش بوده‌اند.
با خواندن کتاب «رودخان? آگاهي» سر از جهان‌هاي گوناگوني درمي‌آوريم که هر يک دري به وجهي از جهان و موجودات و پديده‌هاي آن به روي ما مي‌گشايند و امکان کشف يکي از وجوه جهان را رقم مي‌زنند. در اين کتاب، همراه با آليور ساکس، تاريخ علم را درمي‌نَوَرديم و به دنياي پزشکي، عصب‌شناسي، روان‌شناسي، گياه‌شناسي، شيمي و هنر و ادبيات سفر مي‌کنيم و اين‌ها همه را از چشم کاشفي جامع‌الاطراف و کنجکاو به امور گوناگون جهان نظاره مي‌کنيم و با نگاهي تازه به پديده‌هاي جهان مي‌نگريم.
کتاب «رودخان? آگاهي» دعوتي‌ست به دوباره ديدن جهان و تأمل در وجوه گوناگون آن؛ دعوتي به تماشاي هزارتوي طبيعت و هزارتوي مغز و ذهن آدمي.
کتاب «رودخان? آگاهي» از پيشگفتاري به‌قلم کيت ادگار، دنيل فرَنک و بيل هِيز، که کتاب به‌کوشش آن‌ها منتشر شده، و ده جُستار تشکيل شده است.
جُستارهاي ده‌گان? کتاب «رودخان? آگاهي» عبارتند از: «نگاهي تازه به گياه‌شناسي در قرن نوزدهم»، «سرعت»، «قدرت ادراک: حيات ذهني گياهان و کرم‌ها»، «آن مسير ديگر: فرويدِ عصب‌شناس»، «خطاپذيري حافظه»، «اشتباهي شنيدن»، «خويشتن خلاق»، «احساس مبهم ناخوشي»، «رودخان? آگاهي» و «نقط? کور: فراموشي و غفلت در علم».

دربار? آليور ساکس، نويسند? کتاب «رودخان? آگاهي»
آليور ولف ساکس (Oliver Wolf Sacks)، متولد 1933 و درگذشته به سال 2015، مورخِ علم، عصب‌شناس و طبيعي‌دان بريتانيايي بود. نشري? «نيويورک تايمز» از ساکس به‌عنوان «يکي از نويسندگان بزرگ باليني قرن بيستم» ياد کرده است.
ساکس نويسند? مجموعه‌اي از کتاب‌هاي پرفروش در حوز? اختلالات عصبي بود؛ کتابهايي که برآمده از مطالعات موردي او روي افراد مبتلا به اختلالات عصبي، از جمله خودش، بودند. از او همچنين مقالات علمي تخصصي و نيز مقالاتي علمي براي مخاطبان غيرمتخصص، دربار? اختلالات عصبي و تاريخ علم و تاريخ طبيعي و طبيعت، به‌جا مانده است.
آثار ساکس دستماي? اقتباس‌هاي تئاتري و سينمايي هم قرار گرفته و براساس آن‌ها انيميشن و اپرا و موسيقي هم ساخته شده است. از جمل? اقتباس‌ها از آثار او مي‌توان به فيلم «بيدارگري»، با بازي رابرت دنيرو و رابين ويليامز و ساخته‌شده براساس کتابي به همين نام، اشاره کرد؛ فيلمي که رابرت دنيرو به‌خاطر بازي در آن نامزد جايز? اسکار نقش اول مرد و فيلمنام? آن هم نامزد اسکار بهترين فيلمنام? اقتباسي شد. اين فيلم همچنين در بخش بهترين فيلم نامزد اسکار شد.
از ديگر آثار آليور ساکس مي‌توان به کتاب‌هاي «انسان‌شناسي در مريخ: هفت داستان متناقض»، «مردي که زنش را با کلاه اشتباه مي‌گرفت!» و «توهمات» اشاره کرد.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «رودخان? آگاهي»
کتاب «رودخان? آگاهي» با ترجم? ماندانا فرهاديان، همراه با مقدمه‌اي به‌قلم خسرو پارسا، در نشر نو منتشر شده است.
ماندانا فرهاديان، متولد 1347 در تهران، مترجم ايراني است. فرهاديان داراي ليسانس فيزيک از دانشگاه صنعتي اميرکبير و فوق‌ليسانس از دانشگاه تحصيلات تکميلي در علوم پاي? زنجان است. او کار ترجمه را از ده? 70 خورشيدي، با ترجم? مقالاتي در مجل? فيزيک، آغاز کرد.
از ترجمه‌هاي ماندانا فرهاديان مي‌توان به کتاب‌هاي: «به ياد دار: علم حافظه و هنر فراموشي»، «زندگي پنهان ذهن»، «زنان در علم: 50 پيشگام جسور که دنيا را تغيير دادند»، «تاريخ مختصر علم»، «مولکول‌ها: علايم حيات»، «يخچال اينشتين: داستان‌هاي گرم و سرد»، «گرمايش جهاني» و «مردي که زنش را با کلاه اشتباه مي‌گرفت!» اشاره کرد.