کتاب «ماجراي تورنسل» اثر هرژه
هجدهمين کتاب از سِريکتابهاي «ماجراهاي تنتن». در کتاب «ماجراي تورنسل»، با عنوان اصلي LAffaire Tournesol، با تنتن، خبرنگارِ مشهورِ مخلوقِ ژرژ رمي، نويسنده و کارتونيستِ بلژيکيِ متخلص به هرژه، همراه ميشويم و يکي ديگر از ماجراجوييهاي جذاب اين خبرنگار ماجراجو را دنبال ميکنيم.
مجموعهکتابهاي «ماجراهاي تنتن» يک مجموع? کُميکبوکِ بيستوچهارتاييِ کلاسيکِ بسيار محبوب و مشهور است. شخصيت اصلي اين مجموعه خبرنگاري جوان به نام تنتن است که در هر کتاب بههمراه سگش، ميلو، به جايي از دنيا سفر ميکند و ماجراهاي معمايي و مهيجي را از سر ميگذراند.
اولين کتابِ مجموع? «ماجراهاي تنتن»، با عنوان «تنتن در شوروي»، در سال 1930 منتشر شد. مجموع? «ماجراهاي تنتن» مجموعهاي حادثهاي و ماجراجويانه و معمايي با چاشني طنز است. هرژه در خلق کتابهاي «ماجراهاي تنتن» به وقايع و اوضاع سياسي زمانهاش نيز نظر داشته است. تنتن در هر يک از کتابهاي اين مجموعه، از جمله در کتاب «راز اسب شاخدار»، درگير معما و حوادثي مهيج ميشود.
بهجز تنتن و ميلو، که شخصيتهاي اصلي و ثابت مجموع? «ماجراهاي تنتن» هستند، بعضي شخصيتهاي ديگر اين مجموعه، از جمله کاپيتان هادوک، هم امروزه جزو شخصيتهاي داستاني فراموشنشدني تاريخ ادبياتند. شيوه و سبک طراحي و تصويرسازيهاي اين مجموعه نيز به شيوه و سبکي تأثيرگذار در خلق کُميکبوک بدل شده است.
متن اصلي مجموعهکتابهاي «ماجراهاي تنتن» اولين بار بين سالهاي 1930 تا 1976 منتشر شده است.
از مجموع? «ماجراهاي تنتن» سريال انيميشن هم ساخته شده است. همچنين استيون اسپيلبرگ در سال 2011 انيميشن سهبعدي «ماجراهاي تنتن: راز اسب شاخدار» را براساس سه کتابِ اين مجموعه و با تلفيق ماجراهاي اين سه کتاب ساخت. سه کتابِ «ماجراهاي تنتن» که دستماي? اقتباس سينمايي اسپيلبرگ بودند عبارتند از: «خرچنگ پنجهطلايي»، «راز اسب شاخدار» و «گنج راکام سرخپوش».
کتاب «ماجراي تورنسل»، چنانکه اشاره شد، هجدهمين کتاب از مجموع? بيستوچهارگان? «ماجراهاي تنتن» است.
متن اصلي کتاب «ماجراي تورنسل» اولين بار در سال 1956 بهصورت کتاب منتشر شد. اين داستان اما، پيش از انتشار بهصورت کتاب، ابتدا از دسامبر 1954 تا فوري? 1956 بهصورت دنبالهدار در مجل? کُميک بلژيکيِ «تنتن» به چاپ رسيده بود.
کتاب «ماجراي تورنسل» بعد از اولين انتشارش با استقبال خوبي مواجه شد و منتقدان آن را يکي از بهترين داستانهاي مجموع? «ماجراهاي تنتن» دانستند.
براساس کتاب «ماجراي تورنسل» انيميشن و بازي کامپيوتري هم ساخته شده و همچنين راديو بيبيسي اين داستان را دستماي? اقتباس قرار داده است.
حال با ما همراه باشيد تا ببينيم در کتاب «ماجراي تورنسل» چه ماجراهايي چشمانتظار تنتن و دوستان اوست.
مروري بر کتاب «ماجراي تورنسل»
چنانکه از عنوان کتاب «ماجراي تورنسل» نيز معلوم است، اين قسمت از سريکتابهاي «ماجراهاي تنتن» حول محور پروفسور تورنسل ميگردد؛ پروفسوري گيج و بسيار سنگينگوش که از کتاب «گنج راکام سرخپوش» پا به حلق? ياران تنتن گذاشت و از آن بهبعد به يکي از پاهاي ثابت ماجراهاي تنتن تبديل شد.
ماجراي کتاب «ماجراي تورنسل» از اين قرار است که در يک روز آفتابي تنتن و کاپيتان هادوک مشغول قدمزدن در اطراف عمارت مولنسار، خان? کاپيتان هادوک، هستند و از هواي آزاد لذت ميبرند که ناگهان هوا طوفاني ميشود و سکوت را ميشکند. تنتن و هادوک مجبور ميشوند به خانه برگردند. سکوت و آرامش خانه هم اما ديري نميپايد. يکباره شيشهها شروع به شکستن ميکنند. معلوم ميشود که پروفسور تورنسل در آزمايشگاهش يک دستگاه فراصوت اختراع کرده که باعث تخريب شيشهها ميشود. اين دستگاه، اگرچه پروفسور آن را با اهداف صلحآميز اختراع کرده، بهدليل قدرت تخريب بالايي که دارد ميتواند بهعنوان سلاح جنگي هم مورد استفاده قرار گيرد.
خبر اختراع پروفسور به گوش مقامات دو کشور خيالي سيلداوي و بوردوري ميرسد و مقامات سيلداوي جاسوسهايي را ميفرستند که پروفسور را بدزدند اما گروه رقيب، يعني مقامات بوردوري، هم پروفسور را زير نظر دارند و آنها هم جاسوسهايي براي ربودن او فرستادهاند. هردو کشور ميخواهند به اختراع تورنسل دست يابند.
در طول کتاب «ماجراي تورنسل» ميبينيم که پروفسور تورنسل چندبار بين بوردوريياييها و سيلداويياييها دستبهدست ميشود و تنتن و هادوک هم دور دنيا را ميگردند تا او را پيدا کنند و در اين مسير اتفاقات فراوان و مهيجي براي اين دو ميافتد. آنها، وقتي درمييابند که پروفسور در پادگاني نظامي در بوردوري زنداني است، تغيير قيافه ميدهند و پروفسور را از زندان بيرون ميآورند و، بعد از تعقيبوگريزي مرگبار، او را به عمارت مولنسار برميگردانند و در آنجا ميبينند که جناب آقاي سرافن لامپيون براي تعطيلات به مولنسار آمده و با خانواده در آنجا جا خوش کردهاند که البته وقتي پروفسور، بهخاطر سنگينگوشياش، خيال ميکند کاپيتان حرفي از بيمارياي واگيردار زده و به لامپيون ميگويد که هادوک به اين بيماري دچار است لامپيون و خانواده فرار را بر قرار ترجيح ميدهند و عمارت را ترک ميکنند.
گفتنيست که اين جناب سرافن لامپيون يک مأمور بيم? خوشنشين و آويزان است که با شوخيهاي بيمزهاش کاپيتانِ جوشي و بياعصاب را کفري ميکند و وقتي هم که چترش را جايي پهن کند ديگر به اين راحتي نميشود او را دک کرد. سرافن لامپيون اولين بار در همين کتاب «ماجراي تورنسل» است که در مجموع? «ماجراهاي تنتن» اعلام حضور ميکند و خودي مينماياند.
دربار? هرژه، نويسنده و تصويرگرِ کتاب «ماجراي تورنسل»
ژرژ پروسپه رمي (Georges Prosper Remi)، معروف به هرژه (Hergé)، متولد 1907 و درگذشته به سال 1983، کارتونيست و نويسند? بلژيکي بود. هرژه بيش از هرچيز بهخاطر مجموعهکتابهاي مصور «ماجراهاي تنتن» مشهور است و بهواسط? اين مجموعه نام خود را در تاريخ کميکبوک و ادبيات کودک و نوجوان جاودانه کرده است.
کميکبوکهاي «ماجراهاي تنتن»، با قصههاي جذاب و شخصيتپردازي و نقاشي و تصويرسازيهاي ماهرانهشان، نهفقط محبوب کودکان و نوجوانان که براي بزرگسالان نيز جذاب و خواندنياند.
هرژه پيشتاز سبک موسوم به «لينيه کلر» در طراحي قصههاي مصور است که سبکيست که در آن از هاشور استفاده نميشود و مبتني بر رسم خطوط واضح با ضخامت يکسان و رنگهاي شفاف است.
کتاب «تنتن در شوروي»، که در ايران به نام «فرار از شوروي» هم به چاپ رسيده، چنانکه پيشتر نيز اشاره شد، اولين کتاب منتشرشده از «ماجراهاي تنتن» بود. متن اصلي کتاب «تنتن در شوروي» اولين بار بين سالهاي 1929 تا 1930 بهصورت دنبالهدار و هفتگي در نشريهاي منتشر شد و سپس در سال 1930 بهصورت کتاب به چاپ رسيد.
هرژه، بهجز مجموع? «ماجراهاي تنتن»، دو مجموعهکميکبوک معروف ديگر به نامهاي «کوئيک و فلوپکه» و «ماجراهاي ژو، زت و ژوکو» را هم خلق کرده است.
شهرت و محبوبيت مجموع? «ماجراهاي تنتن» براي هرژه بهقدري بود که او در اواخر عمر اين شهرت را دستوپاگيرِ خود ميديد، چون تنتن، با شهرتش، هرژه را مجبور ميکرد که تنها به او بپردازد و هرژه سالهاي زيادي از عمرش را بر سر خلق ماجراهاي تنتن گذاشت. اين احساس فشار از جانب تنتن منبع الهامي براي هرژه شد که نقاشيهايي عليه اين شخصيتِ خياليِ مخلوقِ خود خلق کند که يکي از آنها نقاشيايست که در آن تنتن اربابِ هرژه است.
مردم اما تنتن را دوست داشتند و هنوز هم دوست دارند. مجموع? «ماجراهاي تنتن» دستمايهاي براي انواع اقتباسهاي تئاتري و راديويي و تلويزيوني و سينمايي و بازيهاي کامپيوتري بوده است. هرژه همچنين تأثيري چشمگير بر کميکبوک، مخصوصاً کميکبوک اروپايي، گذاشته است.
محبوبيت و شهرت و اهميت هرژه در حوز? کميکبوک باعث شد که در سال 2009 موزهاي در بلژيک به نام او افتتاح شود.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «ماجراي تورنسل»
کتاب «ماجراي تورنسل» با ترجم? نادر تکميلهمايون در نشر کتاب چ، ناشر کتابهاي کودک و نوجوانِ خانواد? فرهنگي چشمه، منتشر شده است.
نادر تکميلهمايون، متولد 1347 در پاريس، فيلمساز، فيلمنامهنويس، مترجم، منتقد فيلم و روزنامهنگار ايراني است. او فرزند ناصر تکميلهمايون، جامعهشناس و مورخ ايراني، است.
تکميلهمايون داراي ليسانس مترجمي و ادبيات فرانسه است. او همچنين در مدرس? سينمايي فميس در فرانسه کارگرداني خوانده است.
تکميلهمايون ساخت چهار فيلم کوتاه، از جمله مستندي به نام «ايران: يک انقلاب سينمايي»، و يک فيلم بلند داستاني، به نام «تهرون»، را در کارنام? فيلمسازي خود دارد. فيلم «تهرون» او جايز? هفت? منتقدين جشنوار? فيلم ونيز را گرفته است. او همچنين در دوراني که در ايران دانشجو بود، بهعنوان منتقد فيلم و روزنامهنگار، با نشريات سينمايي، از جمله ماهنام? فيلم و هفتهنام? سروش، همکاري ميکرد.
از ترجمههاي نادر تکميلهمايون از مجموع? «ماجراهاي تنتن»، بهجز کتاب «ماجراي تورنسل»، ميتوان به کتابهاي «راز اسب شاخدار»، «گنج راکام سرخپوش»، «هدف کرهي ماه»، «روي ماه قدم گذاشتيم»، «تنتن در سرزمين طلاي سياه»، «هفت گوي بلورين»، «معبد خورشيد»، «ستارهي اسرارآميز» و از ديگر ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «مارتين اسکورسيزي»، «استيون اسپيلبرگ»، «آکيرا کوروساوا» و «تمرين فيلمنامهنويسي» اشاره کرد.
از کتاب «ماجراي تورنسل» ترجمههاي فارسي ديگري هم موجود است. از جمل? اين ترجمهها ميتوان به ترجم? گروه مترجمان نشر رايح? انديشه، منتشرشده در همين انتشارات، اشاره کرد. اين ترجمه با عنوان «ماجراي کَلکولِس» به چاپ رسيده است.
کتاب «ماجراي تورنسل» در سالهاي دور نيز، با ترجم? خسرو سميعي، در انتشارات يونيورسال منتشر شده است.
