کتاب «فاصلهها» نوشت? هايدي ال. مايبام
آيا همدلي جانبداري در قضاوت را تقويت و موضع منصفانه را تضعيف ميکند يا برعکس، باعث ميشود منصفانهتر به اعمال ديگران بنگريم؟ کتاب «فاصلهها: راز همدلي چيست؟»، با عنوان اصلي The Space Between: How Empathy Really Works، مدافع ديدگاه دوم است.
هايدي ال. مايبام در کتاب «فاصلهها»، با استناد به فلسفه و روانشناسي و علوم اعصاب، نشان ميدهد که همدلي نهفقط بيطرفي ما در قضاوت درباب ديگران را خدشهدار نميکند بلکه آن را تقويت ميکند و باعث ميشود درکي عميقتر از رفتارها و اعمال ديگران و شناختي بهتر از جهان داشته باشيم.
کتاب «فاصلهها» کتابي است در نقد تلقيهاي رايج و متداول از بيطرفي و انصاف و اثبات اينکه همدلي چقدر ديدِ آدمي را به جهان وسيعتر، منعطفتر، واقعبينانهتر، انسانيتر و دقيقتر ميکند و باعث ميشود در مواجهه با ديگران و قضاوت اعمال و رفتارشان داوريهايي منصفانهتر داشته باشيم.
کتاب «فاصلهها» کتابي در فلسف? عملي است؛ کتابي که فلسفه را به متن زندگي روزمره ميآورد و کارآمديهاي آن را براي زيست عميقتر و صلحآميزتر نشان ميدهد.
هايدي ال. مايبام در کتاب «فاصلهها» مباحث علمي و فلسفي را به زباني ساده بيان ميکند تا مخاطبان غيرمتخصص اما علاقهمند به فلسفه و علوم اعصاب و روانشناسي بتوانند بهراحتي با اين کتاب ارتباط برقرار کنند.
کتاب «فاصلهها» کتابي در ستايش درک حضور ديگري و شرح سودمنديهاي همدلانه به ديگران نگريستن و چگونگي دستيابي به نگرشي اينچنين است.
متن اصلي کتاب «فاصلهها» اولين بار در سال 2022 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «فاصلهها»
شايد بسياري از ما فکر کنيم که همدلي عاملي است که نميگذارد بيطرفانه به موضوعات مختلف و رفتارها و اعمال آدميان بنگريم و ديگران و اتفاقها را جانبدارانه قضاوت و ارزيابي کنيم. هايدي ال. مايبام اما در کتاب «فاصلهها» بر آن است که نادرستي چنين طرز فکري را نشان دهد و اثبات کند که برعکس، ما وقتي ميتوانيم منصفانهتر قضاوت کنيم که نگاهي همدلانه به ديگران داشته باشيم.
کتاب «فاصلهها» از همدلي نه بهمثاب? دلسوزي براي ديگران و ترحم به آنان، بلکه بهعنوان يک زاوي? ديد متعادلکنند? نگاه ما به انسانها و اعمال و رفتارشان سخن ميگويد.
يکي از نکاتي که در کتاب «فاصلهها» هوشمندانه بر آن تأکيد شده اين واقعيت است که بيطرفي مطلق وجود ندارد و هم? ما انسانها تجربهها و آموزهها و زمينههاي فرهنگي و زيستي و تربيتي خود را در قضاوتهايمان دخيل ميکنيم و تجربههاي ما در چگونگي درکمان از ديگران و جهان تأثير ميگذارد. بنابراين نخست بايد اين واقعيت را که ما هرگز در معناي مطلق بيطرف نيستيم بپذيريم و آنگاه سعي کنيم تا جاي ممکن به بيطرفي نزديک شويم و نزديک شدن به بيطرفي و انصاف هم نه از مسير فاصلهگرفتن از همدلي، که برعکس، از مسير همدلي بهدست ميآيد.
نويسنده در کتاب «فاصلهها» استدلال ميکند که اعتقاد به بيطرفي محض و پافشاري بر آن برآمده از يک نگاهي ماشيني و مکانيکي به انسان و بيتوجهي به ماهيت آدمي است، چون انسان يک موجود زنده و داراي احساس است و بنابراين نميتوان از او انتظار داشت که پيشفرضها و تجربيات و آموزهها و فرهنگ و نحو? تربيت خود را در ديدگاهها و قضاوتهايش دخيل نکند و در مواجهه با انسانها و رويدادهاي مختلف همچون يک ماشين عمل کند. بنابراين انسان نميتواند يکسره بيطرف باشد اما زماني ميتواند به بيطرفي نزديک شود که خودش را تا جاي ممکن جاي ديگران بگذارد و موقعيت و احساسات و طرز فکر ديگران را تخيل و تجسم کند و همدلي مد نظر نويسنده در کتاب «فاصلهها» دقيقاً همين تواناييِ خود را بهجاي ديگران گذاشتن و تخيل کردن و درک ديگران است.
کتاب «فاصلهها» از اهميت تغيير در زاوي? ديدِ اولشخص براي مشاهد? اعمال و رفتار ديگران و نيز اعمال و رفتار خود سخن ميگويد و از ضرورت دستيابي به يک زاوي? ديد ترکيبي براي نگريستن به خود و ديگران و امور و رويدادهاي جهان.
از ديدگاه هايدي ال. مايبام ما زماني ميتوانيم دربار? ديگران و همچنين دربار? خودمان منصفانهتر قضاوت کنيم که بکوشيم ديگران را از ديد خودشان و خودمان را از نگاه ديگران ببينيم. البته در کتاب «فاصلهها» توضيح داده شده که افراط در همدلي و خود را بهجاي ديگران گذاشتن هم ميتواند زيانبار باشد و به همين دليل لازم? نزديکشدن به ديدگاهي هرچه منصفانهتر اين است که به يک زاوي? ديد ترکيبي و متعادل در مشاهد? رفتار و گفتار و اعمال ديگران و امور مختلف جهان برسيم؛ زاوي? ديدي مرکب از نگاه اولشخص، نگاه ديگري و نگاه يک مشاهدهگرِ بيروني. چنانکه در کتاب «فاصلهها» استدلال شده است، چنين زاوي? ديدي ميتواند قضاوت ما را دربار? ديگران و رويدادهاي مختلف به تعادل نزديک کند و نگذارد که در قضاوت و شناخت راه افراط و تفريط را بپيماييم.
کتاب «فاصلهها» همچنين به ما ميآموزد که چگونه به زاوي? ديد ترکيبيِ مد نظر اين کتاب، که همدلي يکي از ملزومات آن است، دست يابيم.
اساس کتاب «فاصلهها» اگرچه فلسفي است اما نويسنده در آن از علوم اعصاب و روانشناسي نيز در تبيين نظريات خود کمک ميگيرد و يافتههاي عصبشناسي و روانشناسي را با استدلالات فلسفي ميآميزد.
کتاب «فاصلهها» از مقدمه، دو بخش به نامهاي «اين پرسپکتيوها / ديدگاهها اصلاً چه هستند؟» و «چگونه زاويهديدي ديگر اتخاذ کنيم» و ده فصل تشکيل شده است.
فصلهاي دهگان? کتاب «فاصلهها» عبارتند از: «فاصل? بينابيني»، «ديدگاه / پرسپکتيو چيست؟»، «خود بهعنوان عامل، خود در حکم مشاهدهگر»، «خاطيان و قربانيان»، «در مسير بينفرديت»، «اتخاذ ديدگاه»، «شناخت تو»، «شناخت من»، «دام همدلي» و «در مسير بيطرفي و انصافداري».
دربار? هايدي ال. مايبام، نويسند? کتاب «فاصلهها»
هايدي ال. مايبام (Heidi L. Maibom)، متولد 1969، فيلسوف و استاد دانشگاه است. او پژوهشگر در حوزههاي فلسف? ذهن، روانشناسي اخلاقي و عاطفه است.
از هايدي ال. مايبام، بهجز کتاب «فاصلهها»، کتابي هم با عنوان «همدلي» منتشر شده است.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «فاصلهها»
کتاب «فاصلهها: راز همدلي چيست؟» با ترجم? اسد ناصحي در نشر بيدگل منتشر شده است.
اسد ناصحي، متولد 1374، مترجم ايراني است. از ترجمههاي او ميتوان به کتاب «اخترفيزيک: کتابي جمعوجور براي بچههاي عجول» اشاره کرد.
