ماجراهای تن تن 20 : تن تن در تبت

کتاب «تن‌تن در تبت» اثر هرژه
بیستمین کتاب از سِری‌کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن». در کتاب «تن‌تن در تبت»، با عنوان اصلی Tintin au Tibet، با تن‌تن، خبرنگارِ مشهورِ مخلوقِ ژرژ رمی، نویسنده و کارتونیستِ بلژیکیِ متخلص به هرژه، همراه می‌شویم و یکی دیگر از ماجراجویی‌های جذاب این خبرنگار ماجراجو را دنبال می‌کنیم.
مجموعه‌کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» یک مجموعۀ کُمیک‌بوکِ بیست‌وچهارتاییِ کلاسیکِ بسیار محبوب و مشهور است. شخصیت اصلی این مجموعه خبرنگاری جوان به نام تن‌تن است که در هر کتاب به‌همراه سگش، میلو، به جایی از دنیا سفر می‌کند و ماجراهای معمایی و مهیجی را از سر می‌گذراند.
اولین کتابِ مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، با عنوان «تن‌تن در شوروی»، در سال 1930 منتشر شد. مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» مجموعه‌ای حادثه‌ای و ماجراجویانه و معمایی با چاشنی طنز است. هرژه در خلق کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» به وقایع و اوضاع سیاسی زمانه‌اش نیز نظر داشته است. تن‌تن در هر یک از کتاب‌های این مجموعه، از جمله در کتاب «راز اسب شاخ‌دار»، درگیر معما و حوادثی مهیج می‌شود.
به‌جز تن‌تن و میلو، که شخصیت‌های اصلی و ثابت مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» هستند، بعضی شخصیت‌های دیگر این مجموعه، از جمله کاپیتان هادوک، هم امروزه جزو شخصیت‌های داستانی فراموش‌نشدنی تاریخ ادبیاتند. شیوه و سبک طراحی و تصویرسازی‌های این مجموعه نیز به شیوه و سبکی تأثیرگذار در خلق کُمیک‌بوک بدل شده است.
متن اصلی مجموعه‌کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» اولین بار بین سال‌های 1930 تا 1976 منتشر شده است.
از مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» سریال انیمیشن هم ساخته شده است. همچنین استیون اسپیلبرگ در سال 2011 انیمیشن سه‌بعدی «ماجراهای تن‌تن: راز اسب شاخدار» را براساس سه کتابِ این مجموعه و با تلفیق ماجراهای این سه کتاب ساخت. سه کتابِ «ماجراهای تن‌تن» که دستمایۀ اقتباس سینمایی اسپیلبرگ بودند عبارتند از: «خرچنگ پنجه‌‌طلایی»، «راز اسب شاخدار» و «گنج راکام سرخ‌پوش».
کتاب «تن‌تن در تبت»، چنانکه اشاره شد، بیستمین کتاب از مجموعۀ بیست‌وچهارگانۀ «ماجراهای تن‌تن» است.
متن اصلی کتاب «تن‌تن در تبت» اولین بار در سال 1960 به‌صورت کتاب منتشر شد. این داستان اما، پیش از انتشار به‌صورت کتاب، ابتدا از سپتامبر 1958 تا نوامبر 1959 به‌صورت دنباله‌دار در مجلۀ کُمیک بلژیکیِ «تن‌تن» به چاپ رسیده بود.
گفتنی‌ست که «تن‌تن در تبت» حال‌وهوایی متفاوت با دیگر کتاب‌های مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» دارد. این کتاب تنها کتاب از این مجموعه است که در آن از شخصیت منفی خبری نیست.
هرژه کتاب «تن‌تن در تبت» را در دوره‌ای نوشت که زندگی زناشویی‌اش دچار بحران شده و به بن‌بست خورده بود و داشت، برخلاف عقاید و باورها و ارزش‌های اخلاقی‌اش، از همسر اولش جدا می‌شد و می‌خواست با زنی دیگر ازدواج کند و از این بابت احساس گناه می‌کرد. او در آن دوران شرایط روحی سختی را از سر می‌گذراند و مدام کابوس‌هایی پُر از برف و سفیدی می‌دید؛ کابوس‌هایی که هرژه خود از آن‌ها با تعبیر «خواب‌های سفید» یاد کرده است. هرژه در کتاب «تن‌تن در تبت»، که برف و سفیدی در آن حضوری پررنگ و چشمگیر دارد، به مضامین دوستی و ادراک فراحسی و عرفان بودیسمِ تبتی می‌پردازد.
کتاب «تن‌تن در تبت» موفقیتی تجاری را برای هرژه به‌ارمغان آورد و همچنین بسیار مورد تحسین‌ منتقدان قرار گرفت. از این کتاب اغلب به‌عنوان بهترین اثر هرژه یاد می‌شود.
دالایی لاما نیز کتاب «تن‌تن در تبت» را ستود و جایزۀ نور حقیقت را به آن اهدا کرد.
براساس کتاب «تن‌تن در تبت» انیمیشن و بازی ویدیویی هم ساخته شده و همچنین رادیو بی‌بی‌سی این داستان را دستمایۀ اقتباس قرار داده است.
حال با ما همراه باشید تا ببینیم در کتاب «تن‌تن در تبت» چه ماجراهایی چشم‌انتظار تن‌تن و دوستان اوست.

مروری بر کتاب «تن‌تن در تبت»
چنانکه از عنوان کتاب «تن‌تن در تبت» نیز معلوم است، در این قسمت از سری‌کتاب‌های «ماجراهای تن‌تن» قرار است با تن‌تن و دوستانش به تبت سفر کنیم.
ماجرای کتاب «تن‌تن در تبت» دربارۀ جستجوی تن‌تن برای یافتن دوستی‌ست که به‌نظر می‌رسد در سانحۀ سقوط هواپیمایی در هیمالیا کشته شده باشد. تن‌تن اما خواب می‌بیند که دوستش زنده اما به‌شدت مجروح است و به کمک احتیاج دارد. تن‌تن معتقد است که دوستش زنده است و او باید به کمکش بشتابد، پس همراه با دو تن از یاران غارش، کاپیتان هادوک و میلو، راهی محل سقوط هواپیما می‌شود.
در ادامۀ کتاب «تن‌تن در تبت» می‌بینیم که تن‌تن و همراهانش چگونه، به‌راهنمایی شِرپایی به نام تارکی، خود را به فلات تبت و محل سقوط هواپیما می‌رسانند و ردی از گمشده‌ای که دنبالش می‌گردند پیدا می‌کنند. این اما تازه اول ماجرا و دردسر است. تن‌تن، با کمک میلو، ردپای دوستش را پی می‌گیرد. آن‌ها به غاری می‌رسند که در آن سنگی هست و بر آن سنگ نام دوست گمشدۀ تن‌تن حک شده است. تن‌تن و میلو همچنین، بعد از اینکه گرفتار طوفان می‌شوند، چشمشان به پرهیبی انسان‌گونه می‌افتد. شِرپای راهنمای تن‌تن و همراهانش معتقد است که پرهیبی که آن‌ها دیده‌اند متعلق به یتی است. یتی یک موجود غول‌پیکرِ انسان‌نماست که بسیاری معتقدند در کوههای هیمالیا و کشورهای نپال و تبت زندگی می‌کند. پیشنهاد شِرپا این است که تن‌تن و همراهانش جستجو را ادامه ندهند و برگردند. وقتی تن‌تن این پیشنهاد را رد می‌کند، شِرپا از ادامۀ سفر با او و همراهانش سر باز می‌زند. اما در ادامۀ این سفر چه اتفاق‌هایی قرار است برای تن‌تن و همراهان او بیُفتد و چه ماجراها و خطرات دیگری در انتظار آن‌هاست؟ نقش یتیِ غول‌پیکرِ مرموز که تن‌تن و میلو پرهیبی از او را دیده‌اند در داستان چیست؟ پایان این سفر پرمخاطره در تبت چگونه قرار است رقم بخورد؟ آیا تن‌تن می‌تواند دوست گمشدۀ خود را بازیابد؟ پاسخ این پرسش‌ها را با خواندن کامل کتاب «تن‌تن در تبت» درمی‌یابید.

دربارۀ هرژه، نویسنده و تصویرگرِ کتاب «تن‌تن در تبت»
ژرژ پروسپه رمی (Georges Prosper Remi)، معروف به هرژه (Hergé)، متولد 1907 و درگذشته به ‌سال 1983، کارتونیست و نویسندۀ بلژیکی بود. هرژه بیش از هرچیز به‌خاطر مجموعه‌کتاب‌های مصور «ماجراهای تن‌تن» مشهور است و به‌واسطۀ این مجموعه نام خود را در تاریخ کمیک‌بوک و ادبیات کودک و نوجوان جاودانه کرده است.
کمیک‌بوک‌های «ماجراهای تن‌تن»، با قصه‌های جذاب و شخصیت‌پردازی و نقاشی و تصویرسازی‌های ماهرانه‌شان، نه‌فقط محبوب کودکان و نوجوانان که برای بزرگسالان نیز جذاب و خواندنی‌اند.
هرژه پیشتاز سبک موسوم به «لینیه کلر» در طراحی قصه‌های مصور است که سبکی‌ست که در آن از هاشور استفاده نمی‌شود و مبتنی بر رسم خطوط واضح با ضخامت یکسان و رنگ‌های شفاف است.
کتاب «تن‌تن در شوروی»، که در ایران به نام «فرار از شوروی» هم به چاپ رسیده، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، اولین کتاب منتشرشده از «ماجراهای تن‌تن» بود. متن اصلی کتاب «تن‌تن در شوروی» اولین بار بین سال‌های 1929 تا 1930 به‌صورت دنباله‌دار و هفتگی در نشریه‌ای منتشر شد و سپس در سال 1930 به‌صورت کتاب به چاپ رسید.
هرژه، به‌جز مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، دو مجموعه‌کمیک‌بوک معروف دیگر به نام‌های «کوئیک و فلوپکه» و «ماجراهای ژو، زت و ژوکو» را هم خلق کرده است.
شهرت و محبوبیت مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» برای هرژه به‌قدری بود که او در اواخر عمر این شهرت را دست‌وپاگیرِ خود می‌دید، چون تن‌تن، با شهرتش، هرژه را مجبور می‌کرد که تنها به او بپردازد و هرژه سالهای زیادی از عمرش را بر سر خلق ماجراهای تن‌تن گذاشت. این احساس فشار از جانب تن‌تن منبع الهامی برای هرژه شد که نقاشی‌هایی علیه این شخصیتِ خیالیِ مخلوقِ خود خلق کند که یکی از آن‌ها نقاشی‌ای‌ست که در آن تن‌تن اربابِ هرژه است.
مردم اما تن‌تن را دوست داشتند و هنوز هم دوست دارند. مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن» دستمایه‌ای برای انواع اقتباس‌های تئاتری و رادیویی و تلویزیونی و سینمایی و بازی‌های کامپیوتری بوده است. هرژه همچنین تأثیری چشمگیر بر کمیک‌بوک، مخصوصاً کمیک‌بوک اروپایی، گذاشته است.
محبوبیت و شهرت و اهمیت هرژه در حوزۀ کمیک‌بوک باعث شد که در سال 2009 موزه‌ای در بلژیک به نام او افتتاح شود.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تن‌تن در تبت»
کتاب «تن‌تن در تبت» با ترجمۀ نادر تکمیل‌همایون در نشر کتاب چ، ناشر کتاب‌های کودک و نوجوانِ خانوادۀ فرهنگی چشمه، منتشر شده است.
نادر تکمیل‌همایون، متولد 1347 در پاریس، فیلمساز، فیلمنامه‌نویس، مترجم، منتقد فیلم و روزنامه‌نگار ایرانی است. او فرزند ناصر تکمیل‌همایون، جامعه‌شناس و مورخ ایرانی، است.
تکمیل‌همایون دارای لیسانس مترجمی و ادبیات فرانسه است. او همچنین در مدرسۀ سینمایی فمیس در فرانسه کارگردانی خوانده است.
تکمیل‌همایون ساخت چهار فیلم کوتاه، از جمله مستندی به نام «ایران: یک انقلاب سینمایی»، و یک فیلم بلند داستانی، به نام «تهرون»، را در کارنامۀ فیلمسازی خود دارد. فیلم «تهرون» او جایزۀ هفتۀ منتقدین جشنوارۀ فیلم ونیز را گرفته است. او همچنین در دورانی که در ایران دانشجو بود، به‌عنوان منتقد فیلم و روزنامه‌نگار، با نشریات سینمایی، از جمله ماهنامۀ فیلم و هفته‌نامۀ سروش، همکاری می‌کرد.
از ترجمه‌های نادر تکمیل‌همایون از مجموعۀ «ماجراهای تن‌تن»، به‌جز کتاب «تن‌تن در تبت»، می‌توان به کتاب‌های «ماجرای تورنسل»، «راز اسب شاخ‌دار»، «گنج راکام سرخ‌پوش»، «هدف کره‌ی ماه»، «روی ماه قدم گذاشتیم»، «تن‌تن در سرزمین طلای سیاه»، «هفت گوی بلورین»، «معبد خورشید»، «ستاره‌ی اسرارآمیز» و از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «مارتین اسکورسیزی»، «استیون اسپیلبرگ»، «آکیرا کوروساوا» و «تمرین فیلمنامه‌نویسی» اشاره کرد.

از کتاب «تن‌تن در تبت» ترجمه‌های فارسی دیگری هم موجود است. از جملۀ این ترجمه‌ها می‌توان به ترجمۀ گروه مترجمان نشر رایحۀ اندیشه، منتشرشده در همین انتشارات، اشاره کرد. این ترجمه با عنوان «جستجو در غار هیولا» به چاپ رسیده است.
کتاب «تن‌تن در تبت» در سال‌های دور نیز، با ترجمۀ خسرو سمیعی، در انتشارات یونیورسال منتشر شده است.