تعقیب هومر

رمان «تعقیب هومر» اثر لاسلو کراسناهورکایی
یک رمان کوتاهِ غریب، تودرتو و وهم‌آلود دربارۀ تعقیب، فرار و ترس. رمان «تعقیب هومر»، با عنوان اصلی Mindig Homérosznak، رمانی‌ست در حال‌وهوای آثار کافکا و بکت.
لاسلو کراسناهورکایی، نویسندۀ مجارستانیِ معاصر، در رمان «تعقیب هومر»، آن‌گونه که خاصِ آثار اوست، جهانی غریب را ساخته و پرداخته است که کلید ورود به آن مشارکت ذهنیِ فعالانه از جانب خواننده است.
رمان «تعقیب هومر» یک داستان حادثه‌ای‌ست اما حادثه و ماجرا در این رمان نه به‌سیاقِ معمولِ این‌گونه داستان‌ها، بلکه به‌شیوه‌ای غریب و نامتعارف روایت می‌شود تا خواننده، به‌جای اینکه حوادث داستان را با هیجان دنبال کند، در سطرسطرِ رمان درنگ و مکث کند و به عمق جهان پیچیده‌ای که نویسنده خلق کرده است راه یابد. بی‌دلیل نیست که در یکی از مرورهایی که بر رمان «تعقیب هومر» نوشته شده، این رمان تلاقیِ فیلمی از ژان کلود ون دام و آثار فرانتس کافکا و ساموئل بکت توصیف شده است.
رمان «تعقیب هومر» با نقاشی‌های مکس نویمن و موسیقی سیلوستر میکلوس همراه است، به این صورت که در ابتدای هر فصل از رمان نقاشی‌ای از نویمن چاپ و همچنین یک کیو آر کُد درج شده است. کیو آر کُدهای درج‌شده در ابتدای هر فصل از رمان «تعقیب هومر» امکان دسترسی خواننده به موسیقیِ مخصوص همان فصل را فراهم می‌آورند.
متن اصلی رمان «تعقیب هومر» اولین بار در سال 2019 منتشر شده است.

مروری بر رمان «تعقیب هومر»
راوی و شخصیت اصلی رمان «تعقیب هومر» آدمی ناشناس و بدون هویت است که از گذشته‌اش چیزِ زیادی نمی‌دانیم و فقط می‌دانیم در زمینۀ بعضی زبان‌های کهن، از جمله فارسی باستان، تبحر دارد. راوی در حال فرار از گروهی است که او را تعقیب می‌کنند. از تعقیب‌کنندگان او هم چیزِ چندانی نمی‌دانیم.
رمان «تعقیب هومر» رویات غریب و پیچیدۀ فرار راوی است؛ روایتی که راوی در حین آن مدام گریز به چیزهای دیگر می‌زند، شگردهایی را که برای فرار از چنگ تعقیب‌کنندگانش به‌کار می‌زند شرح می‌دهد و تأملاتش را بیان می‌کند.
هرچه در رمان «تعقیب هومر» پیش‌تر می‌رویم و بیشتر با راویِ فراری این رمان همراه و همگام می‌شویم و نبضِ روایت او را بیشتر به‌دست می‌آوریم چیزهای بیشتری هم از قضیۀ فرار او دستگیرمان می‌شود اگرچه نویسنده هرگز دربارۀ این فرار توضیحی قاطع نمی‌دهد و باب تفسیر را باز می‌گذارد. آیا واقعاً تعقیب‌کنندگانی وجود دارند و فرارِ راوی از چیزی در بیرون از وجودِ اوست؟ لاسلو کراسناهورکایی نویسنده‌ای نیست که به این پرسش‌ها پاسخی قاطع بدهد.
رمان «تعقیب هومر» رمانی‌ست که از مؤلفه‌های آشنا و متداولِ داستان‌گویی تبعیت نمی‌کند و قواعدی متفاوت با قواعد مرسوم را به‌کار می‌گیرد. در این رمان ارجاعی هم به هومر، شاعر و داستان‌سرای یونان باستان و خالق «ایلیاد» و «اُدیسه»، وجود دارد.
در بخشی از رمان «تعقیب هومر» می‌خوانید: «قاتلان در تعقیبم هستند، و نه، قوها نه، البته که قوها نه، اصلاً نمی‌دانم چرا گفتم قوها – و نگفتم گوسفندها، یا کبوترها، یا توده‌ای سنجاقک – و برایم مهم هم نیست، صرفاً چیزی بود که از دهانم پرید و، برای همین با خودم می‌گویم قاتلان، نه قوها، چیزکی که مدام با خودم تکرار می‌کنم چراکه گاهی اوقات، گرچه به‌ندرت اما به‌هرحال پیش می‌آید، متوجه شده‌ام گاهی اوقات تمرکزم را از دست می‌دهم، فقط برای لحظه‌ای یا نهایتاً کمی طولانی‌تر، همین، اما همان لحظات کوتاهی که تمرکزم از دست می‌رود، علی‌الخصوص اوقاتی که مثلاً برای لحظه‌ای نشسته‌ام روی نیمکت ایستگاه اتوبوس تا نفسی تازه کنم، یا مثلاً اوقاتی که لابه‌لای توریست‌ها دمِ فواره‌ای پرسه می‌زنم، قاتلان، این چیزی است که با خودم می‌گویم، همراه با تهییجِ خودم، و نه قوها، و در همین احوال کم‌کم به خودم می‌آیم...»

دربارۀ لاسلو کراسناهورکایی، نویسندۀ رمان «تعقیب هومر»
لاسلو کراسناهورکایی (László Krasznahorkai)، متولد 1954، داستان‌نویس، فیلمنامه‌نویس و جُستارنویس مجارستانی است. کراسناهورکایی تحصیلکرده رشته‌های حقوق و زبان و ادبیات مجار است. او مدتی، در سفر به امریکا، با الن گینزبرگ، شاعر معروف امریکاییِ نسل بیت، هم‌خانه بوده و گینزبرگ در نوشتن رمان «جنگ و جنگ» کمک بزرگی به او کرده است.
لاسلو کراسناهورکایی را، علاوه بر نیکلای گوگول و هرمان ملویل، با فرانتس کافکا و ساموئل بکت نیز مقایسه کرده‌اند. طنز سیاه، مالیخولیا، وحشت، خشونت و حال‌وهوای آخرالزمانی و ویرانشهری از ویژگی‌های اصلی آثار لاسلو کراسناهورکایی هستند.
کراسناهورکایی به خاطر آثارش جوایز متعددی گرفته است که از آن جمله می‌توان به جایزۀ من بوکر در سال 2015 اشاره کرد. در بیانیۀ هیئت داوران جایزۀ من بوکر در وصف او و آثارش آمده است: «نویسنده‌ای با تخیلی غریب و بیانی نافذ که تاروپود واقعیتِ امروزی زندگی را نشانمان می‌دهد؛ با خلق تصاویری که همزمان وحشتناکند و عجیب، طنز بعضاً حال‌به‌هم‌زنی دارند و در عین حال تا سرحد فروپاشی زیبا هستند... آثاری بی‌نظیر، محصول تخیلی عمیق.»
از دیگر آثار لاسلو کراسناهورکایی می‌توان به «تانگوی شیطان»، «مالیخولیای مقاومت» و «آخرین گرگ» اشاره کرد.
از کراسناهورکایی فیلمنامه‌ها و داستان‌هایی هم، به‌کارگردانی بلا تار، به فیلم تبدیل شده‌اند که از جملۀ آن‌ها می‌توان به «تانگوی شیطان» و «اسب تورین» اشاره کرد.
گفتنی‌ست که کراسناهورکایی در سال 2020 قصه‌ای کوتاه با عنوان «بورشت» منتشر کرد که تأثیر همه‌گیری کرونا در آن مشهود بود. او از خوانندگان این قصه خواست که روایتشان را از آن بنویسند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «تعقیب هومر»
رمان «تعقیب هومر» با ترجمه و مقدمۀ نیکزاد نورپناه در نشر خوب منتشر شده است.
نیکزاد نورپناه، متولد 1360، مترجم، داستان‌نویس و وبلاگ‌نویس ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تکرار» و «آخرین گرگ» و از آثار داستانی‌اش می‌توان به رمان «ناپدید شدن» اشاره کرد.