در یتیم
خشکیدن آب دهان عنکبوت

معرفی کتاب در یتیم

صادق هدایت به‌روایت محمود دولت‌آبادی. کتاب در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت، روایتی از سرگذشت صادق هدایت است با تمرکز بر روزهای آخر زندگی این نویسندۀ برجستۀ ایرانی در پاریس.

دربارۀ کتاب در یتیم

راوی بوف کور هدایت برای سایه‌اش می‌نوشت و با سایه‌اش حرف می‌زد چون کسی را نداشت که بتواند با او حرف بزند. اکنون که سال‌ها از مرگ نویسندۀ «بوف کور» می‌گذرد، سایۀ او در کتاب در یتیم محمود دولت‌آبادی به سخن آمده است و داستان روزهای پایانی زندگی هدایت را می‌گوید. این سایه نقش راوی اول‌شخص را در در یتیم ایفا می‌کند و می‌گوید که چه‌ها از هدایت دیده و دریافته است.
دولت‌آبادی در کتاب در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت به‌شیوه‌ای داستان‌وار از صادق هدایت می‌گوید و تحلیل‌ها و تأملات خود دربارۀ هدایت و آثارش را هم لابه‌لای این نقل داستان‌وار می‌گنجاند.
در یتیم، تلاش یک نویسنده است برای درک نویسنده‌ای دیگر به‌یاری مستندات و تخیل و تأمل. این کتاب همچنین تصویری از تنهایی نویسنده در زمانه‌ای ناساز است و روایتی از تراژدی نویسنده‌بودن در جامعه‌ای که نویسنده در آن جایگاه و ارج و قربی ندارد و هیچ‌کس صدای او را نمی‌شنود و نویسنده از همه‌جا مانده و رانده است. در یتیم تصویری از هدایت و آثار اوست در متن جامعه‌ای عقب‌مانده و گرفتار استبداد و خفقان و تاریک‌اندیشی و تنگ‌نظری.
خشکیدن آب دهان عنکبوت که عنوان فرعی کتاب در یتیم دولت‌آبادی است، ارجاع به داستانی ناتمام از هدایت دارد؛ داستانی به نام عنکبوت نفرین‌شده که هدایت قصد داشته روی آن کار کند اما در روزهای آخر عمرش پیش‌نویس آن را پاره کرده بوده است. این داستان دربارۀ عنکبوتی است که مادرش او را عاق کرده و برای همین دیگر نمی‌تواند تار بتند.
در یتیم: خشکیدن آب دهان عنکبوت در نشر چشمه منتشر شده است.

بخشی از کتاب در یتیم

«گفتند خوابیده بود کف آشپزخانه، آرام. من داخل اتاق نشدم. نمی‌خواستم او را نعش ببینم. همان جا که ایستاده بود کنار پنجره به بیرون نگاه می‌کرد در نظرم بود. آمدند و او را بردند. باز هم نگاه نکردم. عصری مادام آمد به سرکشی و گفت چه آقای خوب و آداب‌دانی، و نمی‌دانست که من صدایش را می‌شنوم. هر چه به‌دردبخور را برده بودند. عینک شکسته افتاده بود کنار پایه‌ی میز، آن را برداشتم و می‌دانستم کیسه‌ی چرمی محتوی سه‌تار زیر تخت جا مانده، برداشتم و آمدم ایستادم کنار در. حالا مادام از آن درِ تنگ بیرون آمد و رفت به آشپزخانه و اشیا را وارسی کرد. حتی درِ کابینت بالای صفحه‌ی گاز را هم بازوبسته کرد. لیوان‌ها و تنگ خالی آب سر جای‌شان بودند. رفت و ایستاد نزدیک دری که به بالکن باز می‌شد و دست برد به کناره‌ی پرده‌ی پیچازی که شخصِ من در آن‌جا مثل یک شاخه‌ی یخ ایستاده بود پشت‌به‌ما. مادام خواست پرده را بکشد و پنجره را بپوشاند که بی‌اختیار گفتم نه مادام، آن‌جا کسی ایستاده، توجه ندارید؟ آقای هدایت!
برگشت به صدا و طبعاً کسی را ندید. چون من پرواز کرده بودم!»

دربارۀ محمود دولت‌آبادی، نویسندۀ کتاب در یتیم

محمود دولت‌آبادی، متولد 1319 در دولت‌آباد سبزوار، داستان‌نویس ایرانی است. دولت‌آبادی یکی از نویسندگان بزرگ و محبوب و پرمخاطب ایران و از بهترین نویسندگان رئالیست است.
روستا زمینۀ اصلی بسیاری از آثار محمود دولت‌آبادی است و او در این دسته از آثارش مسائل بنیادین انسان را ماهرانه در دل مسائل زندگی روستایی و مناسبات حاکم بر روستا می‌گنجاند.
رمان‌های «جای خالی سلوچ» و «کلیدر» معروف‌ترین آثار محمود دولت‌آبادی و جزو بهترین آثار او هستند. از دیگر آثار دولت‌آبادی می‌توان به رمان‌های «روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده» و «آوسنۀ بابا سبحان» اشاره کرد.
در سال 2013 محمود دولت‌آبادی برندۀ جایزۀ ادبی یان میخالسکیِ سوئیس شد. همچنین در سال 2014 جایزۀ شوالیۀ ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد.
گفتنی‌ست که دولت‌آبادی اولین نویسندۀ ایرانی است که نام رمانی از او بر خیابانی گذاشته شده است. این خیابان که در سبزوار، محل تولد دولت‌آبادی، است قبلاً «سهراب چهار» نام داشته و به «گل‌افشانی» معروف بوده اما در سال 1398 «کلیدر» نام گرفته است.

کتاب در یتیم برای چه مخاطبانی مناسب است؟

خواندن در یتیم دولت‌آبادی را به همۀ علاقه‌مندان ادبیات داستانی معاصر ایران، خصوصاً علاقه‌مندان مطالعه دربارۀ صادق هدایت و زندگی و آثار او، پیشنهاد می‌کنیم.