تاریخ فرهنگی تاریکی

کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» نوشتۀ نینا ادواردز
پژوهشی جذاب در دل تاریکی. کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی»، با عنوان اصلی Darkness: A Cultural History، کتابی‌ست که پیوند فرهنگ با مفهوم و ماهیت تاریکی را در چشم‌اندازی تاریخی مورد واکاوی قرار می‌دهد.
نینا ادواردز در کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» با چراغ در درازنای شبِ تاریخ سفر می‌کند تا ردپای تاریکی را در فرهنگ بیابد و نشان دهد که فرهنگ چگونه در طول تاریخ از تاریکی رنگ گرفته و با تاریکی بارور شده است و همچنین از تاریکی ترسیده است.
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» کندوکاوی در وجوه گوناگون تأثیرات مفهوم و ماهیت تاریکی بر فرهنگ بشری است.
متن اصلی کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» اولین بار در سال 2018 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی»
شب و تاریکی جلوه‌ها و نمودهای مختلفی در فرهنگ بشری داشته‌اند و دارند، به‌نحوی که می‌توان گفت تاریکی، از دیرباز، مفهوم و وضعیتی عجین‌شده با فرهنگ بوده است. چه بسیار حکایت‌ها و تمثیل‌ها که با تاریکی ساخته شده‌اند و چه بسیار آثار هنری که با محوریت تاریکی خلق شده‌اند و عنوان خود را از تاریکی گرفته‌اند. در کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» سخن از حضور فیزیکی و ذهنی و استعاری تاریکی در متن فرهنگ بشری است.
نینا ادواردز در کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» از فرهنگ هراس از تاریکی و نیز فرهنگ کشش به‌سمت تاریکی سخن می‌گوید. او در این کتاب، از خلال بررسی مفاهیم و موقعیت‌های فیزیکی و استعاری و ذهنیِ مرتبط با تاریکی نظیر بینایی و نابینایی و شب‌کوری و مه و گرگ‌ومیش و غروب و سپیده‌دم و هوشیاری و رؤیا و ترس از تاریکی، هم به تاریکی فیزیکی می‌پردازد و هم به تصویر فرهنگی تاریکی.
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» سفری‌ست در اعصار گوناگون تاریخ و فرهنگ، به‌جستجوی نشانه‌های تاریکی در ادبیات و دیگر شاخه‌ها و وجوه فرهنگ. این کتاب از نوع مواجهۀ انسان با تاریکی و مقابله با آن و همچنین جذبِ آن شدن سخن می‌گوید و از نفوذ تاریکی به گفتمان‌های مختلف فرهنگی و تأثیر آن بر تخیل آدمی.
در کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» از جنبه‌های گوناگون تاریکی و از خوب و بد و زشتی و زیبایی آن، در متن فرهنگ و تاریخ، سخن به میان می‌آید و از اینکه تاریکی از آن‌چه فکر می‌کنیم به ما نزدیک‌تر است و بسیار با زندگی ما پیوسته و عجین است.
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» از نسبت تاریکی با زیبایی و آگاهی و تخیل سخن می‌گوید و از اینکه تاریکی چقدر به تخیل کمک می‌کند. نویسنده در این کتاب ما را به این موضوع توجه می‌دهد که تاریکی، با اطمینان و آرامشی که برمی‌انگیزد، «می‌تواند مترادف با اوج آگاهی و چه‌بسا اوج زیبایی شود.»
در کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی»، همراه با نویسندۀ کتاب و به‌جستجوی تاریکی و انواع جلوه‌ها و معناهای آن، تا دورترین اعصار تاریخ و به دوران کشف آتش سفر می‌کنیم و طول تاریخ را، از آن اعصارِ دور تا دوران مدرن، می‌پیماییم.
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» کاوشی‌ست در تاریکی‌های درون و تاریکی‌های بیرون؛ کاوشی در جغرافیای ذهنی و عینی تاریکی، از خلال ارجاعات فراوان به اساطیر و ادبیات و دیگر وجوه فرهنگ بشری و نیز ارجاع به طبیعت و دنیای جانوران و پیوند و ربط آن‌ها با تاریکی.
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» از مقدمه، هشت فصل و یک مؤخره تشکیل شده است.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» عبارتند از: «خاک و آتش: تاریکی چگونه پدید آمد»، «باستانیان، و چگونه تاریکی همه‌ی چیزهای دیگر را پدید آورد»، «هنر تاریکی»، «سرگرمی در تاریکی»، «عکاسی، برق، و تصویر متحرک»، «روان‌شناسی تاریکی و خواب»، «مُد تاریک» و «تاریکی روشنایی خواهد شد».
در بخشی از کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» می‌خوانید: «تاریکی می‌تواند هیجان‌انگیز باشد، ولی نزدیک‌ترین خویشاوندش ترس است. می‌تواند نفس‌گیر و سرشار از امکانات بالقوه باشد، اما در پوشش آن شاید اتفاقات شگفت‌آور و رازناکی هم بیفتد. تداعی‌های آن بی‌کران است و همه‌ی درجات تاریکی را در بر می‌گیرد، از مرگ و گورستان گرفته تا پیامد سوخته و سیاه‌شده‌ی هولوکاست هسته‌ای. می‌تواند اشباح هراس‌انگیز را احضار کند؛ و منزلگاه روسپیان و دزدان و تجاوزگران و جانیان است، چه در مثل گفته می‌شود "شب شرم نمی‌شناسد". تاریکی الهام‌بخش افسانه‌ها و قصه‌های پریان، داستان‌های ترسناک، سیاه‌چال‌های ادبیات گوتیک و زاغه‌های بتونیِ سینمای نوآرِ نُردیک بوده است – یا قصه‌های کودکانه‌ی نادی که در آن‌ها "عروسک‌های سیاه بدجنس" لباس‌ها و ماشین او را می‌دزدند و خودش را لختِ لخت در جنگل تاریکِ تاریک رها می‌کنند. عروسکی که او را به بیراهه می‌برد هرهر می‌خندد و می‌خواند:
اصلاً خوب نیست
در جنگل تاریک تاریک،
در نیمه‌های شب
که هیچ‌جا روشن نیست؛
اصلاً خوب نیست
در جنگل تاریک تاریک.»

دربارۀ نینا ادواردز، نویسندۀ کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی»
نینا ادواردز (Nina Edwards) مورخ فرهنگی و پژوهشگر مستقل ساکن لندن است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «کله‌پاچه: یک تاریخ جهانی»، «علف‌های هرز» و «حاضریراق برای جنگ: یونیفورم، لباس غیرنظامی و زیورآلات، 1914 تا 1918» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی»
کتاب «تاریخ فرهنگی تاریکی» با ترجمۀ حسن افشار در نشر ماهی منتشر شده است.
حسن افشار، متولد 1332، مترجم ایرانی است. افشار در حوزه‌های تاریخ، ادبیات، فلسفه، علوم سیاسی و هنر ترجمه می‌کند و آثار متعددی را از این حوزه‌ها به فارسی ترجمه کرده است.
از ترجمه‌های حسن افشار می‌توان به کتاب‌های «صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد: فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه‌ی معاصر»، «جنگ صلیبی اول: فراخوان از شرق»، «اختناق ایران»، «فن سینما و بازیگری در سینما»، «سه رساله‌ی پیشانقدی»، «سفید بینوا»، «آیرونی»، «سیاست‌ورزی در ایران عصر صفوی: قدرت، دیانت، بلاغت»، «شب بی‌پایان»، «سلام اول: تاریخ انقلاب امریکا»، «تاریخ فرهنگی زشتی»، «راه‌های ابریشم: تاریخ جهان از دیدگاهی نو» و «جنگ‌های ایران و یونان» اشاره کرد.