اسلام گرایی
سومین جنبش مقاومت رادیکال

معرفی کتاب اسلام ‌گرایی

کتابی در بررسی و تحلیل جنبش‌ها و نهضت‌های اسلامی معاصر و ریشه‌هایشان. اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال، با عنوان اصلی Die dritte radikale Widerstandsbewegung: der Islamismus، بررسی و تحلیل و تفسیری‌ست که ارنست نولته، مورخ و اندیشمند برجستۀ آلمانی، از کشورهای اسلامی و جریان‌های مختلف اسلام‌گرا در متن تاریخی دویست‌ساله و با محوریت کشمکش اسلام و صهیونیسم ارائه داده است.
متن اصلی کتاب اسلام‌گرایی ارنست نولته اولین بار در سال 2009 منتشر شده است.

دربارۀ کتاب اسلام‌ گرایی

ارنست نولته در کتاب اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال به بررسی جریان‌هایی در خاورمیانۀ معاصر می‌پردازد که همگی حول محور اسلام‌گرایی و با رویکردهایی دینی شکل گرفته‌اند. نولته اسلام‌گرایی را سومین جنبشی می‌داند که پس از مارکسیسم – لنینیسم و ناسیونال‌سوسیالیسم، در برابر غرب لیبرال شکل گرفت.
اما خود اسلام‌گرایی جریانی یکدست و یکپارچه نیست و شاخه‌های مختلفی دارد که در مواردی خود این شاخه‌ها در خاورمیانه مقابل هم قرار گرفته‌اند. نولته در کتاب اسلام‌گرایی با نگاهی جامع به این جریان‌های مختلف، از اخوان‌المسلمین گرفته تا اندیشه‌های علی شریعتی در ایران و دیدگاه‌های سید جمال‌الدین اسدآبادی و بسیار جریان و تفکر دیگر که در چارچوب اسلام‌گرایی قرار می‌گیرند و به انواع نهضت‌های ضد غرب که در خاورمیانۀ معاصر شکل گرفته‌اند، از جمله انقلاب اسلامی ایران، می‌پردازد و اسلام‌گرایی را تا سالهای اخیر و شکل‌گیری بنیادگرایی اسلامی مورد بررسی و تحلیل و ریشه‌یابی قرار می‌دهد.
آنچه در کتاب اسلام‌گرایی نولته جایگاهی محوری دارد ایجاد کشور اسرائیل در خاورمیانه و کشمکشی است که میان اسلام‌گرایان و جریان‌ها و نهضت‌های اسلام‌گرا با اسرائیل و صهیونیسم درگرفت؛ کشمکشی که نولته در کتاب اسلام‌گرایی به آن جایگاهی ویژه می‌دهد.
کتاب اسلام‌گرایی از مقدمه، هشت بخش، بخشی با عنوان «گریز» و یک مؤخره تشکیل شده است. بخش‌های هشت‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «نخستین جنبش‌های مقاومت رادیکال»، «غرب به‌مثابه چالشی زودهنگام برای اسلام»، «شکست بزرگ امپراتوری عثمانی و موفقیت‌های کوچکِ اسلام»، «دوران میانی دو جنگ، جنگ جهانی دوم و چالش صهیونیسم برای اسلام»، «اسرائیل به‌مثابه رگه‌ای از "مدرنیته" در حوزۀ پهناور اسلام»، «انقلاب اسلامی در ایران و قتل "فرعون" مصر»، «اسلام‌گرایی به‌عنوان قدرت ستیزه‌جوی دفاعی در منازعۀ جدید جهانی» و «ملاحظۀ پایانی».
اسلام‌گرایی: سومین جنبش مقاومت رادیکال با ترجمه و مقدمۀ مهدی تدینی، به‌همراه یادداشتی از ناشر بر ترجمۀ فارسی این کتاب، در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

بخشی از کتاب اسلام ‌گرایی

«اگر این روزها یک موضوع نقل محافل شده باشد، حتماً "اسلام‌گرایی" است و نمی‌توان گفت فقط اسلام‌شناسان یا خاورشناسان خود را در این موضوع صاحب‌نظر می‌انگارند. در مقالات روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌ها و در بسیاری از سخنرانی‌های سیاستمداران، اسلام‌گرایی موضوعی پربسامد است. مسئله واقعیتی است که دست‌کم از زمان حملۀ بی‌سابقۀ یازدهم سپتامبر به مرکز تجارت جهانی و ویرانی برج‌های دوقلو سراسر جهان غرب را به تب‌وتاب انداخته، زیرا واقعیتی بسیار نو و تهدیدکننده است. اغلب این گونه است که نخست نظر کارشناسان علمی این حوزه را می‌پرسند، اما در تفسیرها خیلی زود پا را از این حد فراتر می‌نهند. شایع‌ترین تفسیری که در این باره وجود دارد – همانا این که اسلام‌گرایی شورشی بنیادگرایانه علیه مدرنیته است – چیزی نیست که بتوان آن را از نفس دانش اسلام‌شناسی استنتاج کرد، زیرا تنها زمانی می‌توان به گونه‌ای معقول از "مدرنیته" سخن گفت که پیش‌تر این پرسش به صراحت به بحث گذاشته شود که مدرنیته به راستی چیست؛ به این دلیل که اسلام‌گرایی تنها زمانی می‌تواند علیه مدرنیته آشکارا بشورد که نخواهد تابع مفهوم آن قرار گیرد و بدین‌سان پدیده‌ای یکسر "ضدمدرن" یا دست‌کم "نامدرن" باشد.»

دربارۀ ارنست نولته، نویسندۀ کتاب اسلام ‌گرایی

ارنست نولته (Ernst Nolte)، متولد 1923 و درگذشته به سال 2016، استاد دانشگاه، مورخ و فیلسوف اهل آلمان بود. نولته از پژوهشگران برجستۀ مطالعات تطبیقیِ فاشیسم و کمونیسم است و تحقیقات ارزنده‌ای دربارۀ خاستگاه و ماهیت نظام‌های فاشیستی و کمونیستی و ویژگی‌های این نظام‌ها انجام داده و در آثارش عمدتاً به بررسی فاشیسم و کمونیسم در زمینه‌ای تاریخی پرداخته است.
کتاب «فاشیسم در دوران آن» مشهورترین و مهمترین اثر ارنست نولته است. کتاب‌های «قرن بیستم: ایدئولوژی‌های خشونت» و «جنبش‌های فاشیستی: بحران نظام لیبرالی و تکامل فاشیسم» از دیگر آثار این اندیشمند و مورخ آلمانی هستند.

کتاب اسلام‌ گرایی برای چه مخاطبانی مناسب است؟

خواندن اسلام‌گرایی ارنست نولته را به همۀ علاقه‌مندان تاریخ و علوم سیاسی، خصوصاً علاقه‌مندان مطالعه در زمینۀ تاریخ خاورمیانۀ معاصر و جریان‌های اسلام‌گرا در این منطقه، پیشنهاد می‌کنیم.