کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» نوشت? رضا قاسمي
داستاني دربارة مسخ، مرگ، مهاجرت، بيوطني و هويتهايي چندپاره در غربت و تنهايي. رضا قاسمي در کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» با روايتي که آميزهاي از وهم و واقعيت و طنز است، از هويتهاي مخدوش و روابط گسسته و بحرانها و کابوسها و توهمات و احوال ماليخوليايي مهاجراني غريب و بيوطن مينويسد و از خلال طرح داستاني جذاب و غريب که وقايع آن در فرانسه ميگذرد مسائلي بنيادين را درباب هويت و مرگ و زندگي پيش ميکشد.
کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» اولين رمان رضا قاسمي و مشهورترين و تحسينشدهترين اثر داستاني اوست. اين رمان، هم توجه داستاننويسان و منتقدان ادبي را به خود جلب کرد و هم در ميان مخاطبان عادي ادبيات داستاني جا باز کرد.
رضا قاسمي بهخاطر کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» برند? جوايز بهترين رمان اول سال 1380 جايز? هوشنگ گلشيري، بهترين رمان سال 80 جايز? نويسندگان و منتقدان مطبوعات و نيز رمان برگزيد? يک دهه در دور? دهم جايز? نويسندگان و منتقدان مطبوعات شد.
کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» اولين بار در سال 1996 در امريکا به چاپ رسيد و بعد از آن در سال 1380 در ايران، در نشر آتيه، منتشر شد. چاپ فعلي اين رمان در انتشارات نيلوفر منتشر شده است.
مروري بر کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها»
رضا قاسمي در کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» داستان يک مهاجر ايراني ساکن فرانسه و روابط او با ديگر مهاجران ايراني را روايت ميکند و ماجراي مخمصهاي را که اين مهاجر، که راوي رمان هم هست، به آن گرفتار ميشود.
راوي کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» ساکن ساختماني در فرانسه و همساي? مهاجريني ديگر است. آنچه اين راوي از سر ميگذراند و نقل ميکند به کابوس ميماند و وقايع کتاب در فضايي آميخته به وهم و واقعيت و کابوس رخ ميدهند. در روايت راوي اين رمان از موقعيتهاي بحراني و کابوسوار، رگههايي از طنز نيز وجود دارد.
رضا قاسمي در کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» با رويکردي انتقادي به تأمل در مسائل و بحرانهايي ميپردازد که ريشه در گذشته و فرهنگ شخصيتهاي رمان دارد. راوي اين رمان با مسائلي درگير است که ريش? آنها در گذشت? اوست.
در جاهايي از کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» به ادبيات کلاسيک فارسي نيز ارجاع داده شده است.
مسخ، سنت و گذشت? فرهنگي، بحران روابط عاطفي، سردرگمي، تنهايي، هويتهاي مبهم، وهم، ماليخوليا و مرگ از جمله عناصر مضموني برسازندة کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» هستند.
در بخشي از کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها» ميخوانيد: «نه، من کسي را نکشته بودم. وقتي هم "م الف ر" دوباره به سراغم آمده بود، همين که کاردِ آشپزخانه را برداشته بودم به حال خودم رهايم کرده بود. پس با حالتي حق به جانب گفتم: "قتل؟ من در عمرم حتا يک سيلي هم به کسي نزدهام."
فاوستِ مورنائو با خونسردي گفت: "قتل، نشرِ اکاذيب و اخلال در امنيت!"
افتاده بودم به گردابِ هايلي و با هر تقلا فقط بيشتر خود را غرقه ميکردم. براي آنکه دستم را به تختهپارهيي گير بدهم گفتم: "در هر صورت گمان نميکنم مرا همينطوري به آنجا برگردانيد."
از گفتنِ اين جمله، قصدم اين بود که دستِ کم محاکمهاي برقرار شود تا امکانِ دفاع داشته باشم. اما وضع از آن هم که بود، بدتر شد.
- قطعاً به همين صورت برتان نميگردانند. و مجازاتِ باز هم سختتري در انتظارِ شماست. چون علاوه بر همهي اينها، گناهِ ديگري هم مرتکب شدهايد که تا به حال سابقه نداشته است.
با حيرت پرسيدم: "کدام گناه؟"
- شما نه تنها همهي عمرتان با فريب و دروغ زندگي کردهايد بلکه اينجا هم دست از اغفالِ ديگران برنداشتهايد.
درمانده گفتم: "چه اغفالي؟"
فاوستِ مورنائو در حالي که کتابِ مرا نشان ميداد گفت: "شما چون ميدانستيد چنين روزي در پيش است به خيالِ خود دستِ پيش گرفتهايد و براي انحرافِ اذهان نامهي اعمالتان را پيشاپيش و به صورتي که مايل بودهايد نوشتهايد، نه آنطور که واقعاً بوده."»
دربار? رضا قاسمي، نويسند? کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها»
رضا قاسمي، متولد 1328 در ورنامخواستِ اصفهان، داستاننويس، موسيقيدان، کارگردان تئاتر و نمايشنامهنويس ايراني ساکن فرانسه است. قاسمي در کودکي به همراه خانواده و بهدليل شغل پدرش از اصفهان به ماهشهر رفت و تا هجدهسالگي ساکن اين شهر بود. کودکي و نوجوانياش چندان آسان نگذشت. پدري سختگير داشت که باعث ميشد او از آزاديهايي که ممکن بود بعضي از همسنوسالهاي ديگرش از آنها برخوردار باشند محروم بماند. علاوه بر اين، در ششسالگي به بيماري حاد پروستات دچار شد و در بيمارستان بستري شد و به کما رفت. در هجدهسالگي خان? پدري را ترک کرد و به اصفهان رفت. در آنجا مدتي کارگر يک مغاز? خشکشويي بود. بعد در کنکور شرکت کرد و وارد دانشگاه شد و در رشت? تئاتر در دانشکد? هنرهاي زيبا به تحصيل پرداخت. در دوران دانشجويي نيز سختيهايي را از سر گذراند و مدتي مجبور بود در خيابان بخوابد. در همان دوران دانشگاه اولين نمايشنامهاش را به نام «کسوف»، که آن را در هجدهسالگي نوشته بود، در دانشگاه تهران روي صحنه برد. از ديگر کارهايي که در دور? دانشجويي اجرا کرد نمايشنام? تکپردهايِ «آمد و رفت» از ساموئل بکت بود. در سال 1355 نمايشنامهاي از او با عنوان «چو ضحاک شد بر جهان شهريار» جايز? اول تلويزيون ملي ايران را بهعنوان بهترين نمايشنامه از آن خود کرد.
رضا قاسمي مدتي در کارگاه نمايش کارمند بود و در آنجا به کار تئاتر ميپرداخت. در کارگاه نمايش نمايشنامهاي از او با عنوان «نامههايي بدون تاريخ از من به خانوادهام و بالعکس» مورد توجه اعضاي کارگاه، از جمله آربي اوانسيان، قرار گرفت. اين نمايشنامه را خود رضا قاسمي در کارگاه نمايش و با گروه آربي اوانسيان اجرا کرد. در اين اجرا سوسن تسليمي نيز ايفاي نقش کرده است.
قاسمي در سال 1355 وقتي خدمت سربازي را در شاهرود ميگذراند در آنجا نمايشنام? «چاه»، نوشت? داود دانشور، را با بچههاي بين ده تا سيزده سال، که دور? پيشاهنگي را ميگذراندند، اجرا کرد و اجراي موفقي از اين نمايشنامه ارائه داد. در سال 1357 سربازياش تمام شد و به تهران برگشت و اين بار نمايشنام? «چاه» را با گروهي حرفهاي از بازيگران کارگاه نمايش در تهران اجرا کرد. اما با اوجگيري وقايع مربوط به انقلاب و عوض شدن حالوهواي جامعه، قاسمي اجرا را تعطيل کرد. بعد از انقلاب نيز سه نمايشنامهاش، به نامهاي «اتاق تمشيت»، «ماهان کوشيار» و «معماي ماهيار معمار»، را در ايران بر صحنه برد. در سال 1365 از ايران به فرانسه رفت. اولين رمانش، کتاب «همنوايي شبانه ارکستر چوبها»، را در فرانسه نوشت. انتشار اين رمان در ايران نام رضا قاسمي را به عنوان نويسندهاي مطرح در جامع? ادبي بر سر زبانها انداخت.
کتابهاي «چاه بابل» و «وردي که برهها ميخوانند» دو رمان ديگر رضا قاسمي هستند. از قاسمي شعري به نام «لکنت» نيز منتشر شده است. او همچنين مؤسس نشري? الکترونيک «دوات» است.
رضا قاسمي در زمين? موسيقي نيز کار و پژوهش کرده و در فرانسه به تدريس خصوصي موسيقي ميپردازد. همکاري بهعنوان نوازند? سهتار در آلبوم «گل صد برگ»، با صداي شهرام ناظري و بهسرپرستي جلال ذوالفنون، از جمله کارهاي مطرح رضا قاسمي در زمين? موسيقي است.
