معرفي کتاب «شورشيان آرمانخواه» اثر مازيار بهروز
پژوهشي درباره تاريخ و عملکرد جنبش چپ در ايران قرن بيستم. کتاب «شورشيان آرمانخواه» مطالعهاي است در راستاي ترسيم بخشي از تاريخ ايران در قرن پرتلاطم بيستم با نگاهي دقيقتر به نقش احزاب و سازمانهاي چپ در اين دوران.
دغدغه و هدف اصلي نويسنده در عنوان فرعي کتاب يعني «ناکامي چپ در ايران» آشکار است. مازيار بهروز در کتاب «شورشيان آرمانخواه» به واکاوي علل و عواملي پرداخته که مانع از آن شدند که جنش چپ در ايران به قدرت سياسي دست يايد.
درباره کتاب «شورشيان آرمانخواه»
کتاب «شورشيان آرمانخواه» روايتي است مستند و فشرده از تاريخ گروهها و سازمانهاي مارکسيستي در ايران در فاصله ميان سالهاي 1320 تا 1362. البته اولين گروههاي چپ در ايران پيش از 1320 شکل گرفتند اما بررسي تاريخي اين اثر از دهه بيست و تشکيل حزب توده آغاز شده و تا زماني که آخرين سازمانهاي مارکسيستي در ايران فروپاشيدند پيش آمده است.
مازيار بهروز در بررسي تاريخياش در پي پاسخ به اين پرسش است که چرا جنبش چپ در ايران در تشکيل قدرت سياسي ناکام ماند. بر اين اساس او کتاب «شورشيان آرمانخواه» را در چهار فصل به اين ترتيب تدوين کرده است: «شکست و احيا: شکست بزرگ چپ (49-1332)، «تهاجم و بنبست: قهر و سرکوب (57-1349)»، «انقلاب: رقص مرگ (62-1357)» و «چرا ناکامي؟». کتاب همچنين يک پيوست هم دارد که شامل گاهشمار رويدادها، يادداشتهاي متن و کتابشناسي است.
يکي از ويژگيهايي که کتاب «شورشيان آرمانخواه» را از کتابهاي مشابه متمايز ميکند اين است که در اين پژوهش، تاريخ چپ در ايران تا سرانجام نهايياش دنبال شده است. همچنين در اين اثر نه تنها به بازيگران اصلي صحنه بلکه به بازيگران فرعي و حاشيهاي يعني گروهها و هستههاي کوچک مارکسيستي نيز توجه شده است.
نکته قابل توجه ديگر در مورد کتاب «شورشيان آرمانخواه» اين است که مازيار بهروز در اين اثر ضمن واکاوي تاريخ جنبش چپ در ايران به بررسي علل ناکامي آن و به ويژه فروپاشياش در دهه 1360 توجه کرده است.
خلاصه کتاب «شورشيان آرمانخواه»
مازيار بهروز در تحليل چگونگى و چرايى ناکامى و فروپاشى جنبش چپ در ايران، عوامل مؤثر را به سه دسته تقسيم کرده و در فصول مختلف کتاب «شورشيان آرمانخواه» به اين سه عامل پرداخته است: عوامل عمومى که در ناکامى همه سازمانها و گروههاى چپ مؤثر بود، عوامل خاص که ويژه برخى احزاب و سازمانهاى مارکسيستى بود و در نهايت عوامل ساختاري. يکي از نتايج اصلي اين کتاب اين است که: «پس از شکست خردکننده دهه 1980 و فروپاشي نظام شوروي به عنوان يک الگو، معناي چپ...، به سرعت در حال تغيير است و بيشتر به سوي چيزي شبيه سوسيال دموکراسي گرايش دارد.»
درباره مازيار بهروز نويسنده کتاب «شورشيان آرمانخواه»
مازيار بهروز، پژوهشگر تاريخ و مدرس دانشگاه، در سال 1337 در تهران متولد شد. او پس از تحصيلات ابتدايي و متوسطه به انگلستان رفت و در آنجا ديپلم گرفت و پس از آن تحصيلات دانشگاهياش را در امريکا ادامه داد. او داراي مدرک ليسانس تاريخ و علوم سياسي از کالج سنتمري، مدرک فوقليسانس در رشته تاريخ جديد اروپا از دانشگاه ايالتي کاليفرنيا و مدرک دکتري در رشته تاريخ دوران جديد خاورميانه از دانشگاه يو سي ال اي است. بهروز پس از اتمام تحصيلاتش، به عنوان مدرس تاريخ در دانشگاههاي امريکا مشغول به کار شد. بخش مهمي از آثار و پژوهشهاي او مربوط به جريان چپ در ايران است. او همچنين آثاري هم درباره دورههاي مختلف تاريخ ايران، اتحاد جماهير شوروي و رابطه ايران و امريکا منتشر کرده است. مازيار بهروز فرزند جهانگيز بهروز است که در سالهاي پيش از کودتاي 28 مرداد 32 از اعضاي حزب توده بود و با نشريات مختلف همکاري داشت. بهروز در ايران با کتاب «شورشيان آرمانخواه» شناخته ميشود که انتشار اين کتاب با واکنشهاي زيادي همراه بود. از او کتاب «تاملاتي پيرامون تاريخ شورشيان آرمانخواه» نيز به فارسي ترجمه شده است.
کتاب «شورشيان آرمانخواه» براي چه کساني مناسب است؟
کتاب «شورشيان آرمانخواه» براي علاقهمندان و پژوهشگران به تاريخ معاصر ايران به طور عام و تاريخ احزاب و گروههاي چپ به طور خاص خواندني است. همچنين اين کتاب براي خوانندگاني که به بستر و عوامل شکلگيري جنبشهاي سياسي و اجتماعي و همچنين جنبش مسلحانه در ايران پيش از انقلاب علاقه دارند اثري قابل توجه است.
