گاوخونی

کتاب «گاوخوني» اثر جعفر مدرس صادقي
رماني کوتاه دربار? زندگي و مرگ، زايش و نابودي، حرکت و سکون، گذشته و اکنون، رهايي و اسارت و خواب و واقعيت. کتاب «گاوخوني» از آثار معروف و تحسين‌شد? جعفر مدرس صادقي و يکي از بهترين آثار اوست.
جعفر مدرس صادقي در کتاب «گاوخوني» به زباني ساده که پيچيدگي را در پشت خود مخفي کرده است و با روايتي که هم خواننده را به‌راحتي دنبال خود مي‌کشاند و هم او را درگير مي‌کند و به تعمق در لايه‌هاي زيرين خود فرامي‌خواند، از پيچيدگي‌هاي زندگي و اضطراب‌ها و کابوس‌هاي آدمي سخن مي‌گويد.
چاپ اول کتاب «گاوخوني» را نشر نو در سال 1362 منتشر کرد اما چاپ‌هاي بعدي اين کتاب تا امروز در نشر مرکز منتشر شده است.
براساس کتاب «گاوخوني» فيلمي هم به همين نام و به‌کارگرداني بهروز افخمي ساخته شده است. اين فيلم در سال 1384 (2005 ميلادي) برند? جايز? اصلي جشنوار? فيلم سئول در کر? جنوبي شد.

مروري بر کتاب «گاوخوني»
وقايع کتاب «گاوخوني» در اصفهان و تهران و ميان خواب و بيداري و گذشته و حال مي‌گذرد. راوي کتاب «گاوخوني» مردي جوان و بيکار و علاف است که با دو دوستش در خانه‌اي مجردي در تهران زندگي مي‌کند. او، که قبلاً در اصفهان زندگي مي‌کرده و اصفهان و زاينده‌رود پس‌زمين? خاطرات و خواب‌هايش هستند، خواب‌هاي خود را مي‌نويسد؛ خواب‌هايي که زاينده‌رود و پدر راوي، که مردي عاشق آبتني در زاينده‌رود بوده است، در آن‌ها حضوري پررنگ و برجسته دارند. مرگ و هراس از مرگ يکي از موضوعات ثابت و تکرارشونده در خواب‌هاي راوي است. در يکي از اين خواب‌ها، راوي، همراه با پدر و معلم دوران دبستانش، بر زاينده‌رود قايق مي‌رانند. قايقران، معلم است. پدر راوي اصرار دارد که با قايق تا باتلاق گاوخوني بروند. راوي از افتادن در باتلاق و فرورفتن در آن هراس دارد. معلم با نگاه به او مي‌گويد که اگر مي‌خواهد از باتلاق نجات پيدا کند پدرش را در آب بيندازد. راوي پدرش را هُل مي‌دهد اما پدر نمي‌افتد و به همين دليل راوي، خودش را در آب مي‌اندازد. اين شمه‌اي از کابوس‌هاي راوي است. درسراسر کتاب «گاوخوني» مي‌بينيم که راوي به‌نحوي با خاطرات و شبح پدرِ مرده‌اش درگير است. او انگار نمي‌خواهد بزرگ بشود و تن به کاري جدي بدهد و مسئوليت زندگي را به‌عهده بگيرد.
راوي کتاب «گاوخوني» وقتي براي شرکت در مراسم تشييع‌جناز? پدرش به اصفهان مي‌رود، در آن‌جا با دخترعمه‌اش ازدواج مي‌کند. دخترعمه مغاز? خياطي پدر راوي را احيا مي‌کند اما راوي که شبح پدر را در مغازه مي‌بيند حاضر نيست در چرخاندن مغازه به زنش کمک کند و وقت به پرسه‌زني و مرور خاطرات گذشته مي‌گذراند و بالاخره هم از زنش جدا مي‌شود. پدر راوي نيز شخصيتي گريزپا همچون خود او داشته و نمي‌خواسته به قيود و آداب و عادات مرسوم زندگي تن بدهد اگرچه سرانجام پشت چرخ خياطي‌اش و حين تکرار کارِ هرروزه مرده است.
مدرس صادقي در کتاب «گاوخوني»، ضمن روايت داستان يک پدر و پسر و درگيري پسر با شبح پدر، روايتگر نوعي هراس از گذشته است؛ هراس از گذشته‌اي که گويي در انتهاي آن باتلاقي به کمين نشسته است. راوي از باتلاق مي‌ترسد. او نمي‌خواهد درجا بزند. مي‌خواهد خود را از ساي? سنگين گذشته خلاص کند و به پيش برود. اما به کجا؟ او سردرگم است و هدف مشخصي را دنبال نمي‌کند و گويي همين پرسه‌زني بي‌هدف را ترجيح مي‌دهد.
کتاب «گاوخوني» روايتِ ميل به گريز از يکجانشيني است. راوي پدرش را به ياد مي‌آورد که در مغاز? خياطي‌اش مرده است. اين تصوير گويي براي راوي نمودي از درجا زدن و گير کردن در گذشته و چنبر? تکرار است.
کتاب «گاوخوني» روايتي ساده و موجز دارد اما در پشت اين سادگي‌اش دنيايي پيچده نهفته است که يکي از ارکان اصلي آن، خواب‌هايي هستند که راوي مي‌بيند؛ خواب‌هايي که مرز خود با واقعيت را تا به آخر حفظ نمي‌کنند و به همين دليل است که در کتاب «گاوخوني» تا آن‌جا به همراه راوي پيش مي‌رويم که خواب و واقعيت به‌هم مي‌آميزند.

دربار? جعفر مدرس صادقي، نويسند? کتاب «گاوخوني»
جعفر مدرس صادقي، متولد 1333 در اصفهان، داستان‌نويس و ويراستار ايراني است. مدرس صادقي در سال 1351، بعد از اتمام تحصيلات متوسطه در اصفهان، براي ادام? تحصيل به تهران رفت. از سال 1353 در روزنام? «آيندگان» به کار ترجمه و معرفي و نقد کتاب مشغول شد. مدتي هم با قاسم هاشمي‌نژاد در انتشارات مرکز اسناد آسيايي به‌عنوان ويراستار و ناظر چاپ کار کرد و چندي نيز، باز با هاشمي‌نژاد، در روزنام? «اطلاعات» و به‌عنوان گزارش‌نويس.
نخستين قصه‌هاي مدرس صادقي در مجل? «رودکي» چاپ شد. در سال 1356 اولين مجموعه داستانش، با عنوان «بچه‌ها بازي نمي‌کنند»، را منتشر کرد و سه سال بعد، در سال 1359، نخستين رمانش را با عنوان «نمايش» که رماني کوتاه بود. شهرت او اما با رمان کوتاه «گاوخوني» رقم خورد. از ديگر آثار داستاني جعفر مدرس صادقي مي‌توان به رمان‌هاي «کله‌ي اسب»، «سفر کسرا»، «شريک جرم» و «آب و خاک» و از مجموعه داستان‌هايش مي‌توان به «قسمت ديگران»، «کنار دريا، مرخصي و آزادي»، آن‌طرف خيابان» و «وقايع اتفاقيه» اشاره کرد.
مدرس صادقي همچنين در مقام ويراستار مجموعه‌اي از متون کهن فارسي را، به شکلي که خواندن آن براي مخاطب عادي آسان‌تر باشد، ويرايش و در مجموعه‌اي به نام «مجموعه‌ي بازخواني متون» منتشر کرده است. از جمله کتاب‌هايي که به ويرايش او در اين مجموعه منتشر شده مي‌توان به «ترجمه‌ي تفسير طبري»، «مقالات شمس»، «سيرت رسول‌الله»، «قصه‌هاي شيخ اشراق» و «تاريخ بيهقي» اشاره کرد.
در زمين? ترجمه نيز کتابي با عنوان «لاتاري، چخوف و داستانهاي ديگر» به ترجم? مدرس صادقي و با مقدمه‌اي از او منتشر شده که ترجم? هفت قصه از هفت نويسند? مطرح و شش مقاله است.
از مدرس صادقي کتابي هم به نام «اندر آداب نوشتار» منتشر شده که مقالاتي است دربار? نوشتار و رسم‌الخط فارسي. از ديگر آثار غيرداستاني او مي‌توان به کتاب «سه استاد» اشاره کرد که مرور و نقدي است بر آثار ابراهيم گلستان، شميم بهار و قاسم هاشمي‌نژاد.