دوازده

کتاب «دوازده» اثر جاستين کرونين، ترجمه محمد جوادي، نشر کتابسراي تنديس
بخش دوم از سه‌گانه مشهور گذرگاه که مي‌توان آن را اثري آخرالزماني ناميد. کتاب «دوازده» دومين رمان سه‌گانه مشهور جاستين کرونين است که نوشتن آن بيش از ده سال طول کشيد و در کشورهاي مختلف جزو فهرست پرفروش‌ترين‌ کتاب‌ها جاي داشته است.
رمان ژانر همواره طرفداران و خوانندگان پروپاقرص خود را داشته و رمان‌هاي آخرالزماني نيز يکي از پرطرفدارترين گونه‌هاي اين دست از رمان‌ها هستند. سه‌گانه گذرگاه نوشته جاستين کرونين، شامل سه رمان با اين عناوين است: «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آينه‌ها». در هر سه اين رمان‌ها ما با تلفيقي از مولفه‌ها و ويژگي‌هاي رمان‌هاي ژانر وحشت، علمي- تخيلي و فانتزي روبرو هستيم. هر سه اين رمان‌ها پس از انتشار با اقبال بسيار خوبي روبرو شدند و مورد توجه منتقدين نيز قرار گرفتند. سه‌گانه گذرگاه پس از چاپ در شمار بهترين‌ آثار ادبيات فانتزي در طول سال‌هاي اخير جاي گرفت و براي مدتي طولاني جزو پرفروش‌هاي نيويورک‌تايمز قرار داشت.
جاستين کرونين براي نوشتن رمان‌هاي «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آينه‌ها» از مکان‌هاي واقعي در قاره آمريکا استفاده کرده و براي آنکه ظرايف و جزئيات روايتش انطباق بيشتري با واقعيت داشته باشد آن مکان‌ها را از نزديک ديده است. او در اين سه‌گانه تصويري از وضعيت ناگوار زندگي در جهان کنوني به دست داده که در آن انسان براي تسلط بر جهان از هر دستاويزي استفاده مي‌کند. کرونين با روايت داستاني پرحادثه و غيرقابل پيش‌بيني نشان داده که پيشرفت‌هاي علمي بيش از آنکه در خدمت انسان باشند در نهايت سبب تباهي او مي‌شود.
پس از انتشار سه‌گانه گذرگاه، شرکت فيلم‌سازي فاکس امتياز ساخت فيلمي بر اساس اين رمان‌ها را خريداري کرد. رمان‌هاي «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آينه‌ها» به گونه‌اي نوشته شده‌اند که مي‌توانند مخاطبان گسترده‌اي داشته باشند و ما در اين آثار با سبکي چندوجهي روبرو هستيم و ويژگي‌هاي چند ژانر ادبي مختلف در روايت اين داستان‌ها به کار گرفته شده است.

مروري بر کتاب «دوازده»
کتاب «دوازده» دومين بخش از سه‌گانه گذرگاه، در سال 2012 منتشر شد يعني دو سال پس از انتشار رمان اول با عنوان «گذرگاه». رمان «دوازده» نيز مثل بخش اول سه‌گانه جاستين کرونين، مورد تحسين نويسندگان شناخته شده جهان در ژانر وحشت و علمي-تخيلي قرار گرفت.
راوي داستان در کتاب «دوازده» داناي کل است اما در اين کتاب برخلاف بخش اول سه‌گانه، با تعدد راوي روبرو نيستيم. اما هما‌ن‌طور که مترجم اثر نيز در پيشگفتارش توضيح داده، فضاي داستان و جريان حوادث همواره و به‌طور متناوب با تغيير زاويه‌ ديد از طرف شخصيت‌هاي مختلف پيش مي‌رود. در کنار اين موضوع، ابهام زماني هم ديده مي‌شود؛ به‌طوري‌که در برخي قسمت‌ها، داستان به شکلي مبهم از زمان حال به گذشته مي‌رود و ذهن خواننده را کاملا در هم مي‌ريزد. بر خلاف رمان «گذرگاه»، اين تغييرهاي زمانيِ گسترده با بازه‌ها‌ي کوتاه همراه شده و با فلاش‌بک‌هاي متعدد، تعليق و پيچيدگي رمان را دوچندان کرده است. بر اين اساس مي‌توان گفت رمان «دوازده» علاوه بر اين‌که داستان ناتمام رمان «گذرگاه» را پيش مي‌برد، تکميل‌کننده‌ تکه‌هاي پازل رمان اول نيز هست. البته «دوازده» گره‌هاي جديدي را نيز اضافه مي‌کند؛ به‌ويژه در چند بخش اول که داستان در فضايي مبهم جريان دارد و مخاطب را با شخصيت‌هاي جديدي آشنا مي‌کند. به‌طور کلي، داستان در کنار سير خطي خود، از نوعي جريان سيال ذهن نيز بهره مي‌گيرد و همه اين ويژگي‌ها موجب جذابيت ماجراهاي داستان شده‌اند.
مترجم کتاب «دوازده» به چالش مشترک ترجمه اين رمان و رمان «گذرگاه» هم اشاره کرده و نوشته: «در ترجمه‌ي اين رمان، اولين و شايد به‌نوعي مهم‌ترين چالشِ پيش‌رو، سبک نويسنده در استفاده‌ از جمله‌هاي بسيار بلندِ چندخطي بود. سعي شده است در ترجمه‌ چنين جمله‌هايي ضمن حفظ سبک نويسنده، جمله‌هاي فارسي جذاب و روان باشد که بي‌شک، با توجه به تفاوت ساختاري زبان مبدأ و مقصد، کاري وقت‌گير و نيازمند تسلط بر نوع روايت، نحو و معادل‌هاي فارسي و حتي آشنايي با مباحث زبان‌شناسي بود».
همان‌طور که اشاره شد کتاب «دوازده» دومين بخش سه‌گانه‌ گذرگاه است و درواقع در اين کتاب ما با ادامه داستاني که در بخش اول شرح داده شده بود روبرو هستيم. براي همين در آغاز کتاب «دوازده» خلاصه‌اي از بخش اول سه‌گانه آمده تا خوانندگاني که رمان «گذرگاه» را نخوانده‌اند بتوانند با خواندن اين خلاصه مستقيما به سراغ خواندن کتاب «دوازده» بروند.
در ماجراي بخش اول سه‌گانه گذرگاه، فساد و تباهي به واسطه شيوع يک ويروس جهان را دربرمي‌گيرد و همه چيز در آستانه تباهي قرار دارد. اما در اين ميان کودکي به نام امي ذهن و قلبي پاک دارد و سرنوشت‌اش چنين است که در برابر نابودي بايستد. اما حوادث متعددي پيش روي امي قرار مي‌گيرد و به مرور مي‌بينيم که مسير پيش روي او تا چه حد دشوار است. در بخش دوم سه‌گانه يعني در رمان «دوازده» ادامه داستان پرپيچ‌وخم امي را مي‌خوانيم. در بخشي از آغاز رمان امي گذشتهِ طولانيِ پشت شر گذاشته شده و مسير دشوار آينده‌اش را با خود مرور مي‌کند: «امي با خودش فکر کرد آن‌ها در رؤياهايشان کودک هستند- هنوز کودک هستند. کودکي خودش طولاني‌ترينِ خاطره‌ها بود، چکيده‌اي از تاريخ، و بااين‌حال، همان‌طورکه به کودکان خوابيده‌اي نگاه مي‌کرد که در آن سوي چشم‌هاي بسته‌ در رؤياهايشان بازيگوشانه جست‌وخيز مي‌کردند، خود را به کودکي‌اش نزديک‌تر حس مي‌کرد- زماني که خودش هم موجود کوچکي در جهان بود، بي‌خبر از آنچه پيش رو داشت، سفر بسيار طولاني زندگي‌اش. زمان در درون او گستره‌اي بود، سال‌ها چنان زياد بود که نمي‌توانست آن‌ها را از هم تشخيص دهد. و شايد، دليل سرگرداني‌اش در ميان آن‌ها همين بود: به‌ياد آوردن.»
رمان «دوازده» و به طور کلي سه‌گانه گذرگاه جاستين کرونين مورد توجه منتقدان مختلفي قرار داشته و برخي اين اثر را با آثار نويسندگان مطرحي چون کورمک مک‌کارتي و مارگارت اتوود مقايسه کرده‌اند.

درباره جاستين کرونين نويسنده کتاب «دوازده»
جاستين کرونين از نويسندگان معاصر آمريکايي است که در سال 1962 در نيواينگلَند آمريکا به‌دنيا آمد. کرونين پس از تحصيلات متوسطه، دوره کارشناسي را در دانشگاه هاروارد و در رشته ادبيات انگليسي پشت سر گذاشت و سپس براي ادامه تحصيل به دانشگاه آيووا رفت. او پس از فارغ‌التحصيل شدن به عنوان مدرس در دانشگاه رايس در تگزاس شروع به فعاليت کرد. کرونين به عنوان نويسنده، تاکنون چندين رمان منتشر کرده که سه گانه گذرگاه را مي‌توان اثر مشهورتر او دانست. او براي آثارش جوايز مختلفي از جمله جايزه‌ي همينگوي و جايزه استفتن کرين را به‌دست آورده است.

درباره ترجمه کتاب «دوازده»
کتاب «دوازده» با ترجمه محمد جوادي در نشر کتابسراي تنديس منتشر شده است.
محمد جوادي، متولد 1359 در تهران، مترجمي است که از زبان‌هاي انگليسي و فرانسه به ترجمه مي‌پردازد. او زبان انگليسي را پيش از ورود به دانشگاه آموخته بود و در دانشگاه علامه طباطبايي هم به تحصيل در رشته مترجمي زبان فرانسه پرداخت. او از آغاز دهه هشتاد به ترجمه مشغول شد و تا امروز آثار زيادي در زمينه‌هاي ادبيات و روان‌شناسي به فارسي برگردانده است. «کارآگاهان وحشي»، «تاريک‌تر از جادو»، «همه ما شبي در تخت‌هايمان خواهيم سوخت»، «شرور»، «مزرعه سنگي»، «سربازان سالاميس»، «داستان‌هاي ماشين تحرير» و «شواليه‌هاي روشنايي» از ديگر ترجمه‌هاي او هستند.