چرا کشورها شکست می خورند

کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» اثر دارون عجم اوغلو و جیمز ای. رابینسون
اثری تحسین شده در زمینه توسعه اقتصادی، گذر از نظام الیگارشی و ضرورت تقویت جامعه مدنی. کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» را می‌توان مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای دانست که به اقتصاد، جامعه‌شناسی و علوم سیاسی مربوط است و البته ارجاعات متعدد تاریخی نیز در آن قابل مشاهده است.
کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» به خصوص برای ما که با مسئله توسعه اقتصادی روبرو هستیم کتابی قابل توجه است. نویسندگان این اثر تلاش کرده‌اند راهی را نشان دهند که به واسطه آن می‌توان ساختارهای الیگارشی را تغییر داد و به توسعه اقتصادی دست یافت.
دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون در کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» پرسش‌هایی بنیادی درباره علل فقر و غنای کشورها مطرح کرده‌اند و با بررسی نمونه‌هایی متعدد تاریخی به این پرسش‌ها پاسخ داده‌اند.

مروری بر کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟»
مباحث مربوط به توسعه اقتصادی معمولا مخاطبانی خاص دارند اما کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند» به به دلیل آنکه کتابی میان‌رشته‌ای است و به سراغ مسایل کاملا انضمامی رفته گستره وسیع‌تری از خوانندگان را می‌تواند به خود جذب کند و میزان فروش این کتاب نیز نشان‌دهنده همین نکته است.
کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» درباره وضعیت اقتصادی انواع جوامع از جماعات و آبادی‌های اولیه تا کشورهای امروزی است اما ارجاعات بسیاری به تجربه‌های جهانی در کتاب وجود دارد و این سبب شده که کتاب خصلتی تاریخی هم داشته باشد به شکلی که حتی می‌توان گفت کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» به تاریخ تحولات اقتصادی جوامع با تاکید بر مبحث توسعه مربوط است. در پیشگفتار آغاز کتاب درباره این ویژگی اثر آمده: «با وجود اینکه مشرب اقتصادی مولفان (نهادگرایی) در سراسر کتاب با قوت تمام جاری است، کتاب بیش از آنکه ذیل یکی از نحله‌های اقتصادی قرار گیرد، از لون تاریخ است. سبک تاریخ‌نگاری کتاب، کاملا نوآورانه و تلفیقی از سبک‌های سه‌گانه رایج در جهان است. تاریخ نیز مانند دیگر رشته‌های دانش مورد نزاع اهل نظر است. با این تفاوت که نزاع مورخان بر خلاف سیاستمدران، اقتصاددانان و جامعه‌شناسان، کمتر جنبه نظری دارد و عمدتا بر داوری‌های ایدئوژیک در باب نیک و بد رفتارهای گذشتگان متمرکز است. همین تفاوت باعث شده است، تاریخ به عنوان رشته‌ای علمی، دانشگاهی، حاوی بنیان‌های مفارقتی روشن نباشد و به درستی نتوان مورخان جهان را به صورت متناظر با مکاتب اقتصادی و سیاسی، ذیل مکاتب تاریخی دسته‌بندی کرد. اما در عین حال، صف‌بندی مورخان در میدان عمل، بسیار پررنگ و چه بسا حادتر از دیگر معارف باشد و با وجود این ناروشنی و عدم تعین، پژوهشگران تاریخ نیز متاثر از مکاتب فلسفی، سیاسی و اقتصادی تا حدودی قابل تفکیک هستند گو اینکه این تفکیک نه در ماهیت وقایع تاریخی بلکه تابعی از تعهد تاریخ‌نگاران به مکاتب سیاسی، اقتصادی و فلسفی و نحوه ثبت و ضبط این وقایع است.»
آن‌طور که در پیشگفتار ابتدایی اثر نیز اشاره شده زبان کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» روایی و ساده است و مهم‌ترین مباحث مربوط به اقتصاد و سیاست و فرهنگ و حتی برخی مسایل علمی مهم که بر تحولات اقتصادی اثر گذاشته‌اند، به گونه‌ای در آن مطرح شده‌اند که برای خوانندگان غیرمتخصص دانشی گسترده فراهم آورده است و همچنین برای متخصصان و دانشوران نیز می‌تواند الهام‌بخش پژوهش‌های جدید باشد.
کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» شامل پیشگفتار ناشر/ویراستار، مقدمه مترجمان و مقدمه نویسندگان است و از پانزده فصل با این عناوین تشکیل شده است: «دو دنیای چنین متفاوت در کنار هم»، «نظریه‌هایی که کار نمی‌کنند»، «ثروت‌زایی و فقرآفرینی»، «تفاوت‌های کوچک و بزنگاه‌های تاریخی تاثیر تاریخ»، «من آینده را را دیده‌ام و آن کار می‌کند: رشد در چارچوب نهادهای بهره‌کش»، «جدا شدن راه‌ها»، «نقطه عطف»، «در قلمرو ما نه: موانع توسعه»، «توسعه معکوس»، «گسترش شکوفایی»، «چرخه فضیلت»، «چرخه رذیلت»، «چرا کشورها امروزه ناکام می‌مانند»، «شالوده‌شکنی»، «درک شکوفایی اقتصادی و فقر».

درباره دارون عجم اوغلو، جیمز. ای. رابینسون نویسندگان کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟»
دارون عجم اوغلو، متولد 1967، نویسنده و اقتصاددان امریکایی‌تبار معاصر است که در خانواده‌ای ارمنی در استانبول ترکیه متولد شده است. او در خانواده‌ای فرهنگی رشد کرد. پدرش مدرس دانشگاه و وکیل بود و مادرش نیز معلم و مدیر مدرسه بود. عجم‌اوغلو تحصیلات متوسطه‌اش را در ترکیه پشت سر گذاشت و برای تحصیلات دانشگاهی به بریتانیا رفت. او مقطع کارشناسی را در دانشگاه یورک پشت سر گذاشت و پس از گرفتن مدرک فوق‌لیسانس در زمینه اقتصادسنجی و اقتصاد ریاضیاتی، سرانجام دوره دکتری خود را در مدرسه اقتصاد لندن سپری کرد. عجم اوغلو در سال‌های اخیر چهره مشهوری در زمینه اقتصاد بوده است و علاوه بر تدریس به عنوان پژوهشگر نیز فعالیت‌های متعددی داشته است و جوایزی هم به دلیل فعالیت‌های مختلفش کسب کرده است. از او آثاری به فارسی ترجمه شده که از میان آنها می‌توان از این کتاب‌ها نام برد: «قدرت و پیشرفت»، «راه باریک آزادی»، «ریشه‌های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی»، «در تکاپوی حکمرانی خوب» و «چرا کشورها شکست می‌خورند».
جیمز ای. رابینسون، متولد 1960، نویسنده و اقتصاددان معاصر انگلیسی است. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته اقتصاد در دانشگاه‌های اقتصاد لندن، وارویک و ییل تا مقطع دکتری ادامه داد و سپس به به عنوان مدرس در دانشگاه هاروارد مشغول به کار شد. رابینسون در کنار تدریس به پژوهش هم مشغول بوده و به طور خاص درباره توسعه اقتصادی در کشورهای امریکای لاتین و آفریقا مطالعه کرده است. عجم اوغلو و رابینسون در مدسه اقتصاد لندن با هم آشنا شدند و این آشنایی زمینه‌ساز همکاری‌های بعدی آنها در تالیف کتاب‌هایی در حوزه‌های اقتصاد و علوم سیاسی بوده است.

درباره ترجمه کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟»
کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» با ترجمه مشترک پویا جل عاملی و محمدرضا فرهادی‌پور در نشر دنیای اقتصاد منتشر شده است.
پویل جبل عاملی، متولد 1361، مترجم و دانش‌آموخته اقتصاد است. او مدرک دکتری خود را از دانشگاه لستر انگلستان گرفته است و تاکنون کتاب‌هایی چون «اقتصاد کلان مدرن» و «جاده باریک آزادی» با ترجمه او منتشر شده‌اند.
محمدرضا فرهادی‌پور، متولد 1356، مترجم ایرانی است. او عمدتا در زمینه اقتصاد سیاسی و نابرابری‌های سیستم سرمایه‌داری و مباحث مربوط به توسعه آثاری ترجمه کرده است. «تاریخ کوتاه برابری»، «سرمایه‌داری رفاقتی در خاورمیانه»، «خروج، اعتراض، دولت» و «میل به خودزنی» عناوین برخی از ترجمه‌های او هستند.