کتاب «راه باريک آزادي» اثر دارون عجم اوغلو و جيمز اي. رابينسون
اثري درباره يک آرزوي جمعي و اساسي انسانها در طول تاريخ: آزادي. کتاب «راه باريک آزادي» اثري است که با بررسي نمونههايي عيني به اين موضوع پرداخته که جوامع در چه روندي و چرا به آزادي ميرسند يا چرا به رغم تلاشهايي گاه مستمر شکست ميخورند و آزادي برايشان دسترسناپذير مينمايد. کتاب «راه باريک آزادي» بيش از هرچيز درباره آزادي است.
دارون عجم اوغلو و جيمز. اي. رابينسون در کتاب «راه باريک آزادي» معتقدند که براي تحقق آزادي به حکومت و قوانين نياز داريم اما ميدانيم که اغلب اين حکومتها هستند که سلب آزادي ميکنند و از اينرو آنها ميگويند اين جوامع هستند که بايد آزادي را به دست بياورند.
مروري بر کتاب «راه باريک آزادي»
آزادي چيست و چگونه برخي جوامع توانستهاند به آزادي دست پيدا کنند و تلاشهاي برخي ديگر از جوامع در تحقق آزادي با شکست مواجه شده است؟ اين شايد اساسيترين پرسشي باشد که نويسندگان کتاب «راه باريک آزادي» طرح کرده و کوشيدهاند به آن پاسخ دهند. آنها همچنين در اثرشان به اين نکته هم توجه کردهاند که مبارزه در راه آزادي چه پيامدهايي براي جوامع داشته و چه نسبتي ميان آزادي و رفاه و سعادت جمعي وجود دارد.
کتاب «راه باريک آزادي» آنطور که از عنوانش هم برميآيد اثري درباره آزادي است. استدلال نويسندگان کتاب «راه باريک آزادي» اين است که مردم با مشارکت سياسيشان ميتوانند آزادي را کسب کنند.
فيلسوفان و انديشمندان مختلف در طول تاريخ تعاريف متعدد و گوناگوني از آزادي به دست دادهاند که برخي از آنها وجوه مشترک دارند و برخي نيز تفاوتهاي عمدهاي با هم دارند. نويسندگان کتاب «راه باريک آزادي» در استفاده از مفهوم آزادي از توصيف جان لاک پيروي کردهاند. لاک بر اين باور بود که انسانها زماني آزادند که «اختيار کامل نظم بخشيدن به کنشهايشان را داشته باشند و جان و مالشان را هرگونه که مناسب بدانند... بدون استجازه، يا وابستگي به اراده هر شخص ديگري، در خدمت بگيرند.» لاک ميگفت که هيچ فردي نبايد به حيات و سلامت و آزاي يا اموال ديگران آسيب برساند.
بر اساس اين تعريف، نويسندگان کتاب «راه باريک آزادي» از يکسو نگاهي به حکومتها دارند و از سوي ديگر نگاهي به جوامع و وجود هر دو را با کيفيتي خاص در تحقق آزادي ضروري ميدانند. استدلال آنها را ميتوان اينگونه خلاصه کرد که براي تحقق آزادي هم حکومت و هم جامعه بايد قدرتمند باشد. آنها در توضيح اين استدلالشان نوشتهاند: «حکومت قوي نياز است تا خشونت را مهار کند، قوانين را به اجرا بگذارد و به ارائه خدمات عمومي بپردازد، خدماتي که براي زندگي مردم توانيافته براي دست زدن به گزينش و دنبال کردن انتخابهايشان تعيين کنندهاند. به جامعه قوي بسيجشده نيز نياز داريم تا حکومت قوي را منقاد سازد و در بند بکشد... دالان باريک آزادي فشرده شده ميان ترس و سرکوبي که حکومتهاي استبدادي ايجاد ميکنند و خشونت و بيقانوني ناشي از فقدان آنها، قرار دارد. در اين دالان است که حکومت و جامعه يکديگر را متوازن ميسازند. اين توازن محصول نه يک لحظه انقلابي، بلکه ميوه مبارزهاي دائمي و هر روزه ميان اين دو به حساب ميآيد. اين مبارزه منافعي به بار ميآورد. در اين دالان حکومت و جامعه نه فقط رقابت، که همکاري نيز ميکنند. اين همکاري موجب ظرفيتي بيشتر براي حکومت ميشود تا خواستههاي جامعه را به انجام برساند، و بسيج اجتماعي عظيمتري را تهييج ميکند تا اين ظرفيت افزوده دولت مورد پايش قرار گيرد. آنچه اين وضعيت را دالان و نه در ورودي ميسازد اين واقعيت است که نيل به آزادي يک فرايند است؛ پيش از آنکه خشونت تحت مهار درآيد، قوانين نوشته و اجرا شود، و حکومت شروع به ارائه خدمات به شهروندانش کند سفري طولاني درون اين دالان لازم است. اين يک فرآيند است، زيرا حکومت و فرادستان حکومتي بايد قبول و تحمل غل و زنجيرهايي را که جامعه بر دستها و پاهايشان ميبندد بياموزند و بخشهاي مختلف جامعه بايد ياد بگيرند به رغم اختلافاتشان به همکاري با يکديگر بپردازند.»
درباره دارون عجم اوغلو، جيمز. اي. رابينسون نويسندگان کتاب «راه باريک آزادي»
دارون عجم اوغلو، متولد 1967، نويسنده و اقتصاددان امريکاييتبار معاصر است که در خانوادهاي ارمني در استانبول ترکيه متولد شده است. او در خانوادهاي فرهنگي رشد کرد. پدرش مدرس دانشگاه و وکيل بود و مادرش نيز معلم و مدير مدرسه بود. عجماوغلو تحصيلات متوسطهاش را در ترکيه پشت سر گذاشت و براي تحصيلات دانشگاهي به بريتانيا رفت. او مقطع کارشناسي را در دانشگاه يورک پشت سر گذاشت و پس از گرفتن مدرک فوقليسانس در زمينه اقتصادسنجي و اقتصاد رياضياتي، سرانجام دوره دکتري خود را در مدرسه اقتصاد لندن سپري کرد. عجم اوغلو در سالهاي اخير چهره مشهوري در زمينه اقتصاد بوده است و علاوه بر تدريس به عنوان پژوهشگر نيز فعاليتهاي متعددي داشته است و جوايزي هم به دليل فعاليتهاي مختلفش کسب کرده است. از او آثاري به فارسي ترجمه شده که از ميان آنها ميتوان از اين کتابها نام برد: «قدرت و پيشرفت»، «راه باريک آزادي»، «ريشههاي اقتصادي ديکتاتوري و دموکراسي»، «در تکاپوي حکمراني خوب» و «چرا ملتها شکست ميخورند».
جيمز اي. رابينسون، متولد 1960، نويسنده و اقتصاددان معاصر انگليسي است. او تحصيلات دانشگاهياش را در رشته اقتصاد در دانشگاههاي اقتصاد لندن، وارويک و ييل تا مقطع دکتري ادامه داد و سپس به به عنوان مدرس در دانشگاه هاروارد مشغول به کار شد. رابينسون در کنار تدريس به پژوهش هم مشغول بوده و به طور خاص درباره توسعه اقتصادي در کشورهاي امريکاي لاتين و آفريقا مطالعه کرده است. عجم اوغلو و رابينسون در مدسه اقتصاد لندن با هم آشنا شدند و اين آشنايي زمينهساز همکاريهاي بعدي آنها در تاليف کتابهايي در حوزههاي اقتصاد و علوم سياسي بوده است.
درباره ترجمه کتاب «راه باريک آزادي»
کتاب «راه باريک آزادي» با ترجمه مشترک سيد عليرضا بهشتي شيرازي و جعفر خيرخواهان در نشر روزنه منتشر شده است.
سيد عليرضا بهشتي شيرازي، متولد 1339، مترجم، روزنامهنگار، ناشر و سياستمدار ايراني است. او دبير هيئت دولت در دوران نخستوزيري ميرحسين موسوي بود و پس از آن و در سالهاي بعدي انتشارات روزنه را تأسيس کرد. در زمان انتشار روزنامه «کلمه سبز» بهشتي شيرازي به عنوان سردبير در آن مشغول به کار بود. از او ترجمههايي اغلب در زمينههاي علوم سياسي و علوم انساني منتشر شده است. «دانشنامه سياست حزبي»، «قرن ديوانه من»، «کليات علم اقتصاد»، «مائدههاي آسماني» و «والدن» برخي از ترجمههاي او هستند.
جعفر خيرخواهان، متولد 1347، نويسنده، مترجم و مدرس ايراني است. او تحصيلات دانشگاهياش را در مقطع دکتري اقتصاد در دانشگاه علامه طباطبايي سپري کرده است. تز دکتري او به موضوع مقايسه مديريت رانت نفتي در ايران و نروژ مربوط بوده است. از خيرخواهان تاليفات و ترجمههايي در زمينه اقتصاد و به خصوص موضوع فقر و ثرت ملتها منتشر شده است. «راه ديگر»، «معماي فراواني»، «اقتصاد فقير» و «معماي شکوفايي» برخي از ترجمههاي او هستند.
