راه باریک آزادی

کتاب «راه باریک آزادی» اثر دارون عجم اوغلو و جیمز ای. رابینسون
اثری درباره یک آرزوی جمعی و اساسی انسان‌ها در طول تاریخ: آزادی. کتاب «راه باریک آزادی» اثری است که با بررسی نمونه‌هایی عینی به این موضوع پرداخته که جوامع در چه روندی و چرا به آزادی می‌رسند یا چرا به رغم تلاش‌هایی گاه مستمر شکست می‌خورند و آزادی برایشان دسترس‌ناپذیر می‌نماید. کتاب «راه باریک آزادی» بیش از هرچیز درباره آزادی است.
دارون عجم اوغلو و جیمز. ای. رابینسون در کتاب «راه باریک آزادی» معتقدند که برای تحقق آزادی به حکومت و قوانین نیاز داریم اما می‌دانیم که اغلب این حکومت‌ها هستند که سلب آزادی می‌کنند و از این‌رو آنها می‌گویند این جوامع هستند که باید آزادی را به دست بیاورند.

مروری بر کتاب «راه باریک آزادی»
آزادی چیست و چگونه برخی جوامع توانسته‌اند به آزادی دست پیدا کنند و تلاش‌های برخی دیگر از جوامع در تحقق آزادی با شکست مواجه شده است؟ این شاید اساسی‌ترین پرسشی باشد که نویسندگان کتاب «راه باریک آزادی» طرح کرده و کوشیده‌اند به آن پاسخ دهند. آنها همچنین در اثرشان به این نکته هم توجه کرده‌اند که مبارزه در راه آزادی چه پیامدهایی برای جوامع داشته و چه نسبتی میان آزادی و رفاه و سعادت جمعی وجود دارد.
کتاب «راه باریک آزادی» آن‌طور که از عنوانش هم برمی‌آید اثری درباره آزادی است. استدلال نویسندگان کتاب «راه باریک آزادی» این است که مردم با مشارکت سیاسی‌شان می‌توانند آزادی را کسب کنند.
فیلسوفان و اندیشمندان مختلف در طول تاریخ تعاریف متعدد و گوناگونی از آزادی به دست داده‌اند که برخی از آنها وجوه مشترک دارند و برخی نیز تفاوت‌های عمده‌ای با هم دارند. نویسندگان کتاب «راه باریک آزادی» در استفاده از مفهوم آزادی از توصیف جان لاک پیروی کرده‌اند. لاک بر این باور بود که انسان‌ها زمانی آزادند که «اختیار کامل نظم بخشیدن به کنش‌هایشان را داشته باشند و جان و مال‌شان را هرگونه که مناسب بدانند... بدون استجازه، یا وابستگی به اراده هر شخص دیگری، در خدمت بگیرند.» لاک می‌گفت که هیچ فردی نباید به حیات و سلامت و آزای یا اموال دیگران آسیب برساند.
بر اساس این تعریف، نویسندگان کتاب «راه باریک آزادی» از یک‌سو نگاهی به حکومت‌ها دارند و از سوی دیگر نگاهی به جوامع و وجود هر دو را با کیفیتی خاص در تحقق آزادی ضروری می‌‌دانند. استدلال آنها را می‌توان این‌گونه خلاصه کرد که برای تحقق آزادی هم حکومت و هم جامعه باید قدرتمند باشد. آنها در توضیح این استدلال‌شان نوشته‌اند: «حکومت قوی نیاز است تا خشونت را مهار کند، قوانین را به اجرا بگذارد و به ارائه خدمات عمومی بپردازد، خدماتی که برای زندگی مردم توان‌یافته برای دست زدن به گزینش و دنبال کردن انتخاب‌هایشان تعیین کننده‌اند. به جامعه قوی بسیج‌شده نیز نیاز داریم تا حکومت قوی را منقاد سازد و در بند بکشد... دالان باریک آزادی فشرده شده میان ترس و سرکوبی که حکومت‌های استبدادی ایجاد می‌کنند و خشونت و بی‌قانونی ناشی از فقدان آنها، قرار دارد. در این دالان است که حکومت و جامعه یکدیگر را متوازن می‌سازند. این توازن محصول نه یک لحظه انقلابی، بلکه میوه مبارزه‌ای دائمی و هر روزه میان این دو به حساب می‌آید. این مبارزه منافعی به بار می‌آورد. در این دالان حکومت و جامعه نه فقط رقابت، که همکاری نیز می‌کنند. این همکاری موجب ظرفیتی بیشتر برای حکومت می‌شود تا خواسته‌های جامعه‌ را به انجام برساند، و بسیج اجتماعی عظیم‌تری را تهییج می‌کند تا این ظرفیت افزوده دولت مورد پایش قرار گیرد. آنچه این وضعیت را دالان و نه در ورودی می‌سازد این واقعیت است که نیل به آزادی یک فرایند است؛ پیش از آنکه خشونت تحت مهار درآید، قوانین نوشته و اجرا شود، و حکومت شروع به ارائه خدمات به شهروندانش کند سفری طولانی درون این دالان لازم است. این یک فرآیند است، زیرا حکومت و فرادستان حکومتی باید قبول و تحمل غل و زنجیرهایی را که جامعه بر دست‌ها و پاهایشان می‌بندد بیاموزند و بخش‌های مختلف جامعه باید یاد بگیرند به رغم اختلافات‌شان به همکاری با یکدیگر بپردازند.»
‌
درباره دارون عجم اوغلو، جیمز. ای. رابینسون نویسندگان کتاب «راه باریک آزادی»
دارون عجم اوغلو، متولد 1967، نویسنده و اقتصاددان امریکایی‌تبار معاصر است که در خانواده‌ای ارمنی در استانبول ترکیه متولد شده است. او در خانواده‌ای فرهنگی رشد کرد. پدرش مدرس دانشگاه و وکیل بود و مادرش نیز معلم و مدیر مدرسه بود. عجم‌اوغلو تحصیلات متوسطه‌اش را در ترکیه پشت سر گذاشت و برای تحصیلات دانشگاهی به بریتانیا رفت. او مقطع کارشناسی را در دانشگاه یورک پشت سر گذاشت و پس از گرفتن مدرک فوق‌لیسانس در زمینه اقتصادسنجی و اقتصاد ریاضیاتی، سرانجام دوره دکتری خود را در مدرسه اقتصاد لندن سپری کرد. عجم اوغلو در سال‌های اخیر چهره مشهوری در زمینه اقتصاد بوده است و علاوه بر تدریس به عنوان پژوهشگر نیز فعالیت‌های متعددی داشته است و جوایزی هم به دلیل فعالیت‌های مختلفش کسب کرده است. از او آثاری به فارسی ترجمه شده که از میان آنها می‌توان از این کتاب‌ها نام برد: «قدرت و پیشرفت»، «راه باریک آزادی»، «ریشه‌های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی»، «در تکاپوی حکمرانی خوب» و «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند».
جیمز ای. رابینسون، متولد 1960، نویسنده و اقتصاددان معاصر انگلیسی است. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته اقتصاد در دانشگاه‌های اقتصاد لندن، وارویک و ییل تا مقطع دکتری ادامه داد و سپس به به عنوان مدرس در دانشگاه هاروارد مشغول به کار شد. رابینسون در کنار تدریس به پژوهش هم مشغول بوده و به طور خاص درباره توسعه اقتصادی در کشورهای امریکای لاتین و آفریقا مطالعه کرده است. عجم اوغلو و رابینسون در مدسه اقتصاد لندن با هم آشنا شدند و این آشنایی زمینه‌ساز همکاری‌های بعدی آنها در تالیف کتاب‌هایی در حوزه‌های اقتصاد و علوم سیاسی بوده است.

درباره ترجمه کتاب «راه باریک آزادی»
کتاب «راه باریک آزادی» با ترجمه مشترک سید علیرضا بهشتی شیرازی و جعفر خیرخواهان در نشر روزنه منتشر شده است.
سید علیرضا بهشتی شیرازی، متولد 1339، مترجم، روزنامه‌نگار، ناشر و سیاستمدار ایرانی است. او دبیر هیئت دولت در دوران نخست‌وزیری میرحسین موسوی بود و پس از آن و در سال‌های بعدی انتشارات روزنه را تأسیس کرد. در زمان انتشار روزنامه «کلمه سبز» بهشتی شیرازی به عنوان سردبیر در آن مشغول به کار بود. از او ترجمه‌هایی اغلب در زمینه‌های علوم سیاسی و علوم انسانی منتشر شده است. «دانشنامه سیاست حزبی»، «قرن دیوانه من»، «کلیات علم اقتصاد»، «مائده‌های آسمانی» و «والدن» برخی از ترجمه‌های او هستند.
جعفر خیرخواهان، متولد 1347، نویسنده، مترجم و مدرس ایرانی است. او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در مقطع دکتری اقتصاد در دانشگاه علامه طباطبایی سپری کرده است. تز دکتری او به موضوع مقایسه مدیریت رانت نفتی در ایران و نروژ مربوط بوده است. از خیرخواهان تالیفات و ترجمه‌هایی در زمینه اقتصاد و به خصوص موضوع فقر و ثرت ملت‌ها منتشر شده است. «راه دیگر»، «معمای فراوانی»، «اقتصاد فقیر» و «معمای شکوفایی» برخی از ترجمه‌های او هستند.