جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی

کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» به ‌قلم جمعی از نویسندگان و به ‌کوشش و گزینش مهران افشاری
مقالاتی در یادآوری اهمیت و ضرورت یادگیری زبان و ادبیات فارسی و شیوه آموزش آن به جوانان ایرانی. کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی»، با عنوان فرعی «دوازده گفتار به قلم ادیبان و نویسندگان برجسته در اهمیّت فراگیری زبان و ادب فارسی برای جوان ایرانی»، چنانکه از عنوانش برمی‌آید، شامل دوازده گفتار از صاحبنظران زبان و ادبیات فارسی است. در گفتارهای کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی»، که به قلم گروهی از ادیبان مشهور و نام‌آشنای ایرانی که به متون کهن فارسی به‌خوبی مسلط بوده‌اند و اقتضائات دوران معاصر را نیز می‌شناخته‌اند نوشته شده‌اند، از موضوعاتی نظیر هدف از آموختن زبان و ادبیات فارسی و فایده‌های آن و کارکردهایش در طول تاریخ و شیوه تدریس آن در مدارس سخن رفته و از اینکه چه بر سرِ زبان فارسی آمده است و برای اینکه نسل جوان با ادبیات کهن فارسی آشتی کند و درست‌نویسی را بیاموزد چه باید کرد.
اگرچه بسیاری از گفتارهای کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» اولین بار در سال‌های دور و در مجلات ادبی قدیمی منتشر شده‌اند، اما این گفتارها هنوز هم خواندنی‌اند و حاوی نکاتی که می‌توانند امروز هم کاربردی باشند. مهران افشاری این گفتارها را، با دغدغۀ زنده‌کردن زبان و ادبیات فارسی و آشتی‌دادن جوانان امروزی با ادبیات کهن و مقابله با غلط‌نویسی‌های رایج و فارسی‌نویسی نادرست که امروزه بسیار متداول و گسترده شده، در کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» گردآوری کرده تا این کتاب یادآوری‌ای باشد بر ضرورت حفظ زبان و ادبیات فارسی از گزند فراموشی و بی‌توجهی و راهکارهایی ارائه دهد برای اینکه جوانان میراث کهن فارسی را بشناسند و با آن اُخت شوند و این‌گونه درست و پاکیزه نوشتن را بیاموزند و فرهنگ کهن ایرانی را زنده نگه دارند و آن را اشاعه دهند.

مروری بر کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی»
کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» از دیباچۀ مهران افشاری و مقاله‌ای از او به جای مقدمه و با عنوان «ادبیات کهن ایران و نسل نو» که اولین بار در سال 1380 در «فصلنامۀ هستی» منتشر شده بوده و دوازده گفتار تشکیل شده که عبارتند از: «زبان فارسی افزونتر از یک زبان» و «ادبیات و عصر فضا» نوشتۀ محمدعلی اسلامی ندوشن، «مشکل لغت» نوشتۀ منوچهر بزرگمهر، «بلای انشاء و املاء عوامانه» نوشتۀ سید محمدعلی جمالزاده، «علوم و ادبیات به زبان ساده» نوشتۀ محمود صناعی، «زبان فارسی را دریابیم» نوشتۀ محمدجعفر محجوب، «زبان و خطِّ ما» نوشتۀ جلال متینی، «زبان فارسی» نوشتۀ مجتبی مینوی، «درس فارسی»، «تدریس زبان و ادبیات فارسی» و «روش تازه در تدریس قواعد فارسی» نوشتۀ پرویز ناتل خانلری و «عواطف بشری در ادب فارسی» نوشتۀ غلامحسین یوسفی.
گفتارهای کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» از مجلات «نامۀ پارسی»، «سخن»، «یغما»، «راهنمای کتاب»، «مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی» دانشگاه تهران، «صدف» و «مجلۀ ایران‌شناسی» انتخاب شده‌اند. در این گفتارها گروهی از ادیبانِ وارد به چَم‌وخمِ ادبیات کهن فارسی و آگاه به ضرورت آشنایی جوانان ایرانی با این ادبیات، از زبان فارسی و کاربردهای آن سخن گفته‌اند و از اینکه چگونه می‌توان به بهترین شکل زبان فارسی را به جوانان درس داد. بسیاری از مقالات کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» مربوط به سال‌های قبل از انقلاب و دهه‌های 30 و 40 و 50 خورشیدی‌اند، اما به معضلاتی در باب بی‌توجهی به آموزش زبان فارسی اشاره دارند که امروزه هم هنوز برقرارند و برطرف نشده‌اند و درنتیجه می‌توانند نقشۀ راهی برای آموزش درست زبان و ادبیات فارسی در روزگار ما هم به دست دهند. از جمله گفتارهای خواندنی این کتاب گفتارهای پرویز ناتل خانلری‌اند درباره آموزش و تدریس زبان فارسی و مسائل مربوط به آن. در این گفتارها که سال‌ها پیش نوشته شده‌اند به نکاتی باریک‌تر از مو درباره آموزش زبان فارسی برمی‌خوریم که امروزه نیز می‌توانند راهنمایی باشند برای اینکه دریابیم برای رفع کاستی‌های آموزش زبان و ادبیات فارسی و رسیدن به شیوه‌ای کارآمد در این زمینه چه باید کرد.
کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی» به کوشش و گزینش مهران افشاری در انتشارات جهان کتاب منتشر شده است.

درباره مهران افشاری، گردآورنده کتاب «جوان ایرانی و زبان و ادبیات فارسی»
مهران افشاری، متولد 1346 در تهران، پژوهشگر ادبیات فارسی و عضو هیئت علمی «دانشنامۀ جهان اسلام» است. افشاری دارای فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی است و از او تاکنون مقالات پژوهشی بسیاری در نشریات منتشر شده است. او پژوهش‌های زیادی در زمینۀ فرهنگ و ادبیات عامیانۀ ایران انجام داده و در تصحیح و انتشار بعضی داستان‌های عامیانۀ فارسی مثل داستان عامیانۀ معروفِ «قصۀ حسین کُرد شبستری» و نیز داستان عامیانۀ «هفت کشور» با ایرج افشار همکاری داشته است. از مهران افشاری به جز تصحیح برخی متون قدیمی، مثل کتاب «فتوّت‌نامه‌ها و رسائل خاکساریّه» که آن نیز تصحیح متونی از فرهنگ و ادبیات عامیانه است، چند کتاب از مجموعه مقالات و جُستارها و نقدها و یادداشتهایش در موضوعات مختلف ادبی نیز منتشر شده که از آن جمله‌اند: «عشق و شَباب و رندی: جستارها، یادداشتها، نقدها و نظرها درباره ادبیات فارسی و فرهنگ ایران» و «نشانِ اهلِ خدا: مجموعه‌ی مقاله‌ها در نقد و تحلیل ادبیات عرفانی فارسی». از افشاری کتاب خاطراتی هم با عنوان «وقتی که آسمان تهران آبی بود» منتشر شده است.