کتاب «سفر شهرزاد» اثر فاطمه مرنيسي
شهرزاد ترحل الي المغرب
کتاب «سفر شهرزاد» اثر فاطمه مرنيسي بازخواني اقتباسي از متن هزارويکشب و خودزندگينامهاي از نويسنده است. نويسنده در کتاب «سفر شهرزاد» تجربههاي خاص خودش را در موقعيت زني آزاد و مستقل که با مواردي غيرمنتظره از فرهنگ غرب مواجه ميشود؛ بيان ميکند. مرنيسي با تأملي در هزارويکشب در جهان غرب درباره مواردي چون زيبايي و نگاه مردان در فرهنگ شرق و غرب و ديگر موضوعات در زمين? علوم اجتماعي در کتاب سخن ميگويد. کتاب «سفر شهرزاد» ميکوشد، ردپاي شهرزاد را در جهان غرب دنبال کند. در بخشهايي از کتاب، نويسنده داستانها را کامل در متن کتاب آورده و گاهي با ارجاعاتي به متن اصلي توضيحاتي ميدهد. مترجم در بخشي از يادداشت مينويسد: «امروز مرنيسي را «فمينيست مسلمان» و متفکر برجستهي «فمنيسيم اسلامي» مينامند؛ دو برچسبي که خودش هرگز از آنها براي معرفي خود استفاده نکرد. در نگاه مرنيسي آرمانِ «زن خاموش، منفعل و مطيع» هيچ ربطي به پيامهاي موثق اسلام ندارد! اين ساختاريست که علماي سنتگرا و فقهاي مذهبي افراطگرا و متون ديني تحريف شده به منظور حفظ نظام مرد سالار ايجاد کردهاند.»
يادآوري ميشود:کتاب «سفر شهرزاد» براي دوستداران و علاقهمندان به مطالع? موضوع جامعهشناسي زنان مناسب است.
درباره کتاب «سفر شهرزاد»
کتاب، زندگينام? خودنوشتي است که با تخيل داستاني گره ميخورد و روايتي سرشار از نکتهسنجي را براي مخاطب ارائه ميدهد. همچنين روايتي ژرف و اثرگذار از دنياديدگي نويسنده را براي خواننده روشن ميکند. فهرست کتاب عبارت است از: «حکايت بانويي با لباس پردار»، «آيا بين حرمسراي غربي و حرمسراي شرقي رابطهاي وجود دارد؟»، «رويارويي با حرمسراي غربي»، «ذهن همچون سلاحي اروتيک»، «شهرزاد به غرب ميرود»، «خرد در برابر زيبايي»، «حرمسراي ژاک: زيبارويان بينقابِ بيصدا»، «حرمسراي من: هارون الرشيد، مجلس»، «حرمسراي اروپايي: موسيو انگر، شيرين، شاهزاده نورجهان شکارچيِ ببرها»، «سايز 6: حرمسراي زنان غربي».
در بخشي از حکايت بانويي با لباس پردار ميخوانيم:
«اگر در فرودگاه کازابلانکا يا در قايقي بادباني که از سوي شهر طنجه ميآيد اتفاقي مرا ببيند، فکر ميکنيد اعتماد به نفس دارم، اما ندارم. حتي حالا در اين سن و سال هم هنگام عبور از مرزها وحشتزدهام، از اينکه نتوانم غريبهها را بفهمم وحشت دارم. ياسمينا مادربزرگم بود، او ميگفت: “بهترين راه براي يادگيري و قدرت دادن به خود سفر کردن است.” ياسمينا سواد خواندن و نوشتن نداشت و در حرامسرا زندگي ميکرد، در خانهاي سنتي که در آن زنان اجازهي گشودن قفل درهايش را نداشتند. ياسمينا ميگفت: “بايد به غريبههايي که ميبينيد توجه کنيد و سعي کنيد آنها را بفهميد. هر چه بيشتر يک غريبه را درک کنيد و هرچه بيشتر خودتان را بشناسيد قدرت بيشتري خواهيد داشت.” براي ياسمينا حرمسرا اسارتگاهي بود که زنان اجازهي ترک آن را نداشتند. از اين رو ياسمينا سفر را ميستود و آن را امتيازي پر ارزش، بهترين راه براي خلاصي از شر ناتواني و مجالي براي عبور از مرزها ميدانست. در شهر فِز، شهر قرون وسطاييِ دوران کودکيام، نقل محافل بود که استادان صوفيِ دوره ديده فقط چون به دنبال يادگيري از خارجيها بودند که در زندگيشان ملاقات کردند، “انوار: (اللوامع) خارقالعادهاي کسب کرده و معرفتشان به طور فزايندهاي گسترده شده است.»
در بخش ديگري از کتاب نيز چنين آمده است که: «”من در حرمسرا به دنيا آمدم.” اينطور که پيدا بود اين جمله کوتاه گيروگرفتاريِ اسرارآميزي در خود داشت، چون همه، بياستثنا، مثل فرمولي جادويي گفتوگويشان را با اين پرسش شروع ميکردند: “اول بگوييد شما واقعاً در حرمسرا به دنيا آمديد؟” و نگاهِ مصاحبهکننده بهحدي جدّي بود که معلوم بود نميخواهد من از زير آن در بروم، انگار که راز شرمآوري در آن موضوع باشد.»
درباره نويسنده کتاب «سفر شهرزاد»
فاطما مِرنيسي به فرانسوي Fatima Mernissi)) فمينيست و جامعهشناس مراکشي بود. مرنيسي سال 1940 در فاس، مراکش متولد شد. تحصيلات او در دانشگاه سوربن و دانشگاه برانديس در رشته علوم سياسي بود که تحصيلاتش را تا مقطع دکتري ادامه داد. مرنيسي زني با شهامت بود و تفسيرهاي زيادي درباره موضوعات مختلف زنان انجام داد. موضوعاتي که او دربارهشان صحبت ميکرد از ديدگاه تفسير قرآن و متون سنتي اسلامي تابو محسوب ميشدند. مرنيسي نخستين کتابش را با عنوان «آنسوي حجاب» درباره تحليلهاي گذشته و کلاسيک از وضعيت زنان در جهان اسلام منتشر کرد.
فاطمه مرنيسي در کنار سوزان سانتاگ نويسنده و نظريهپرداز آمريکايي برنده جايزه «شاهدخت آستورياس» در حوزه ادبيات شد. بهتر است بدانيد: هيئت داوران مرنيسي را «يکي از صداهاي فصيح روشنفکري عرب» دانسته و آثار وي را ستايش کرده است.
از کتابهاي ترجمه شده مرنيسي به فارسي ميتوان «زنان پردهنشين و نخبگان جوشنپوش»، «زنان بر بالهاي رويا» و «سفر شهرزاد» در دهه 1380 و مدتي پس از ترجمه کتاب «زنان پردهنشين و نخبگان جوشن پوش» به دستور قاضي مرتضوي کتابها جمعآوري شدند.
فاطمه مرنيسي سال 2015 در سن 75 سالگي از دنيا رفت.
درباره ترجمه فارسي کتاب «سفرشهرزاد»
کتاب «سفر شهرزاد» با عنوان فرعي «فرهنگهاي گوناگون حرمسراهاي گوناگون» توسط شيرين کريمي به فارسي برگردانده شده است. ترجم? کريمي توسط انتشارات کراسه منتشر شده است.
رتبه کتاب «سفر شهرزاد» در گودريدز: 3.9 از 5.
