کتاب «در باب عقل پوپوليستي» نوشت? ارنستو لاکلائو
On populist reason
مهمترين کتاب ارنستو لاکلائو کتاب «در باب عقل پوپوليستي» است که ايدههاي فلسفي او را در جهان مدرن به مخاطب بيان ميکند. لاکلائو فيلسوفي است که پروژههاي زيستي جهان مدرن، ليبراليسم و مارکسيسم را مورد نقد قرار ميدهد. او کاملترين نقدها را بر سنت فکري مارکسيست نوشته است. نويسنده با تفسيرهاي عميق و تحليلهايش در ايدههاي اصليِ امر سياسي، يکي از مهمترين کتابهاي فلسفهي سياسي را به مخاطب ارائه داده است.
مترجم در بخشي از مقدمه مينويسد: «لاکلائو با نگاهي به گذشته، يک قوهي تشخيص فلسفي ميپروراند که او را در موشکافي گفتمان سيادتطلبانه خواص يا سرآمدان ياري ميدهد، و در تقابل شديد با برخي از تحليلگران پوپوليسم، وي علاقهمند به اثبات پوپوليسم چنان يک ويژگي فرهنگي براي آمريکايي لاتين نيست، بلکه آن را زاييدهي شرايط سياسي مورد استفاده احزاب راست يا چپ در نقاط ديگر ميداند. با پديداري سياستهاي پوپوليستي در کشورهاي جهان سوم، او ريشههاي اين سياستها را در پيشنيهي فرهنگي آن جوامع دنبال ميکند تا ببيند که چگونه ريشههاي واقعي پوپوليسم کنار زده شدهاند.»
درباره کتاب «در باب عقل پوپوليستي»
کتاب با مباحث ريز و جزئيات بسيار، نقدي همه جانبه از نويسنده دارد و با ايدههاي نويسنده درباره امر سياسي، مارکسيسم، دموکراسي، عقلانيت پوپوليستي و پوپوليسم طبقهبندي شده است. کتاب، پرسشهايي را مطرح ميکند که مخاطب با موانع بحرانهاي مارکسيسم بيشتر آشنا ميشود. کتاب حاضر داراي سه بخش و هشت فصل است. عنوان بخش اول «بدنام کردن تودهها» است که از سه فصل با نامهاي «پوپوليسم: ابهامات و تناقضات»، «گوستاو لوبون: تلقين و بازنمايي تحريفشده» و «تلقين، تقليد، همسانسازي» تشکيل شده است. بخش دوم «برساخت «مردم»» نام دارد و در سه فصل ««مردم» و توليد مقالي تهيبودگي»، «دالهاي شناور و ناهمگني اجتماعي» و «پوپوليسم، بازنمايي و دمکراسي» تشکيل شده و در آن نويسنده به واکاوي مفاهيمي چون «دال شناور»، «ناهمگني اجتماعي»، «دموکراسي» و «بازنمايي» ميپردازد. «گونههاي پوپوليسم» عنوان بخش سوم است که دو فصل دارد با نام: «حماسه پوپوليسم» و «موانع و محدوديتهاي برساخت مردم». اين فصلها به موارد تاريخي و شرايط پديداري همسانيهاي مردمي ميپردازد و محدوديتهاي موجود در برساخت همسانيهاي مردمي را بررسي ميکند.
در بخشي از کتاب ميخوانيم:
«تفاوت ميان جامعيتبخشي يک پوپوليست و يک نهادگرا را بايد در سطح اين دالهاي مزيتيافته و سيادتطلب يافت که همچون نقاط گرهاي، مجموعهاي از سازند مقالي را ساختارپردازي ميکنند. ناهمساني و همارزي در هر دو مورد وجود دارد، اما گفتمان نهادگرا گفتماني است که سعي ميکند محدودهي سازند مقالي را با محدودهي اجتماع منطبق کند. بنابراين اصل جهاني «ناهمسانبودگي» به همارزي چيره در آن فضاي همگن اجتماعاتي تبديل ميشود. (براي مثال به يک ملت ديزرائيلي فکر کنيد.) عکس اين مسئله در مورد پوپوليسم اتفاق ميافتد: مرز تنافي جامعه را به دو فوج تقسيم ميکند. در اين حالت مردم چيزي کمتر از جامعيت اعضاي اجتماع است: اين يک همنهي جزئي است که با اين همه آرزو دارد که بهعنوان تنها جامعيت قانوني تصور شود. اصطلاحات سنتي ـ که به زبان مشترک ترجمه شده است ـ اين تفاوت را آشکار ميکند: مردم را ميتوان پوپوليس، پيکرهي تمام شهروندان، يا پِلِبس، مزيتنيافتگان، تصور کرد. با اين حال، حتي اين تمايز دقيقا مقصود من را برآورده نميکند، زيرا اين تمايز ميتواند به سرعت تغيير قانوني پيدا کند، و در اين صورت به سادگي ميشود ناهمساني در يک فضاي همگن که با تمام اجزاي همنهي آن مشروعيت جهانشمولي ميبخشد ـ يعني اينکه رابطه بين دو اصطلاح آن يک رابطهي پادستيز نخواهد بود. براي اينکه مردم را از پوپوليسم داشته باشيم، به چيز ديگري نياز داريم: ما به يک پِلِبس نياز داريم که ادعا ميکند که پوپولوس قانوني است ـ يعني يک جزئيتي که ميخواهد در جايگاه جامعيت اجتماع عمل کند. (تمام قدرت از آن شوروي ـ يا همارز آن در گفتمانهاي ديگر ادعاي کاملا پوپوليستي خواهد بود.) در مورد گفتمان نهادگرا ديديم که ناهمسان بودگي ادعا ميکند تنها همارز قانوني است: تمام ناهمسانيها با يک ارزش برابر درون جامعيتي گستردهتر لحاظ ميشوند. در مورد پوپوليسم، اين تقارن از ميان ميرود: جزئي وجود دارد که خود را با کل همسانسازي ميکند. بنابراين، همانطور که تاکنون دريافتهايم ـ يک تنافي راديکال درون فضاي اجتماعاتي رخ خواهد داد.»
درباره نويسنده کتاب «در باب عقل پوپوليستي»
ارنستو لاکلائو فيلسوف آرژانتيني است که سال 1935 به دنيا آمد. او در دانشگاه بوينس آيرس تحصيل کرد و سال 1969 عضو حزب سوسياليست ملي شد. لاکلائو از بنيانگذاران «مکتب تحليل گفتمان اِسِکس» در انگلستان بوده است. او به همراه همسرش، شانتال موفه از سردمداران مکتب مذکور شناخته ميشوند.
ارنستو لاکلائو در سال 2014 چشم از جهان فرو بست.
درباره ترجم? فارسي کتاب «در باب عقل پوپوليستي»
کتاب «در باب عقل پوپوليستي» توسط علي ربيعي به فارسي برگردانده شده است. نشر نيماژ کتاب را براي علاقهمندان چاپ و منتشر کرده است. اما ترجمه ديگري از کتاب با عنوان «دربارهي عقل پوپوليستي» توسط مراد فرهادپور و جواد گنجي به فارسي برگردانده شده است که نشر مرکز چاپ و انتشار آن را به عهده داشته است.
رتبه کتاب «در باب عقل پوپوليستي» در گودريدز: 4 از 5
