کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» نوشت? حميدرضا صدر
شرحِ شرحهشرح? مواجهه با مرگ. حميدرضا صدر در کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي»، کتابي که به وصيت خود او بعد از درگذشتش منتشر شده است، تجربههايش از دوران ابتلا به بيماري کُشنده سرطان ريه را نوشته است. کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» يک کتاب اتوبيوگرافيک است. اين کتاب را شايد بتوان شخصيترين و تلخترين کتاب حميدرضا صدر و نيز يکي از آثار مهم اتوبيوگرافيک ايراني که با محوريت رنج و بيماري و مرگ نوشته شده به شمار آورد. حميدرضا صدر در کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» در مجاورت مرگ به زندگي مينگرد. او در اين کتاب هم از رَوَندِ بيماري مرگبار خود مينويسد و هم از نظرگاه کسي که خود را نزديک مرگ ميبيند لحظات زندگي روزمره را روايت ميکند و گاه با طنزي تلخ و گاه با اندوه، گاه خشمگين و گاه آرام و در مجموع با نگاهي واقعبينانه، هم زندگي و هم تجرب? مواجهه با بيماري و نزديکي به مرگ را ثبت ميکند. او ميکوشد وضعيت واقعي انساني قرار گرفته در چنين تجرب? تراژيکي را ترسيم کند و البته طبيعي است که در روايت او که اهل فوتبال و سينما و خاطره است، جاهايي از فيلم و فوتبال نيز سخن به ميان آيد و به خاطرات گذشته نيز گريز زده شود.
مروري بر کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي»
کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» از مقدمهاي با عنوان «به جاي مقدمه»، دو بخش به نامهاي «در تهران» و «در امريکا» و مؤخرهاي با عنوان «به جاي مؤخره» تشکيل شده است. کتاب با اشاره به سفري متفاوت آغاز ميشود که در کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» قرار است شرح آن را بخوانيم؛ سفري از سلامتي به بيماري و از بيماري به جانب مرگ؛ سفري که حميدرضا صدر در سطرهاي آغازين کتاب در وصف آن مينويسد: «اي داد که چه سفري پيشِ رو داري، پسرجان. سفري متفاوت با سفرهاي پيشين. سفري بدون سرخوشي، سفري بدون خنده. سفري بيبازگشت. سفري با پرسشهايي پيشپاافتاده: حقيقت زندگي در سلامتي است يا بيماري؟ از دست دادن مهمتر است يا به دست آوردن؟ اميد قويتر است يا نوميدي؟ فقدان چيست و وفور کدام است؟»
بعد از اين سطرها روايت اينکه بيماري چطور شروع شد آغاز ميشود. حميدرضا صدر در کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» ما را با خود مرحلهبهمرحله در سفر رنجباري که پيموده همراه ميکند. همراه با او در اين سفر از پشت عينک کسي که درد و تحليل جسم و رنج روحيِ برآمده از آن را تجربه ميکند به جهان مينگريم؛ هم به جهان بيماران و هم به جهان بيرون از بيمارستان و دور از بيماري که همان جهان عادي و روزمرگيهاي زندگي هر روزه است.
کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي»، چنانکه گفته شد، به جز مقدمه و مؤخره از دو بخش تشکيل شده است. بخش نخست وقايعنگاري دوران اولي? بيماري در تهران است و بخش دوم مربوط به زماني که صدر براي درمان بيماري راهي امريکا و مقيم آنجا شده است. صدر در کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» با دقت به خود و اطراف خود و آنچه در دوران بيماري تجربه ميکند مينگرد. از بيماران ديگري که ميبيند مينويسد و نيز از وداع تلخ با عزيزان و نزديکان. او در اين کتاب احساسات و افکار خود را بيپرده بيان ميکند و تنهايي انسان در دم مرگ را به تصوير ميکشد.
اينک بخشي ديگر از اين کتاب:
«نشستهاي و به پشتي صندلي تکيه دادهاي. ظاهراً بر همهچيز مسلطي اما براي لحظهاي سرت گيج رفته. نفهميدهاي اتاق دور سرت چرخيده يا تو حرکت کردهاي. به خودت ميگويي، مگر هميشه انتظار فرارسيدنش را نميکشيدهاي؟ مگر پدر و عموزادههايش همگي در چنين باتلاقي دفن نشدهاند؟ مگر هميشه از مرگ سخن نميگفتي؟ مگر مرگانديش نبودهاي؟
احساس بيوزني، احساس سبکي، احساس بدل شدن به يک پَر، به يک تکه کاغذ کوچک رهاشده در هوا که چرخزنان به سوي زمين ميرود و نميداند کجا پايين بيايد. احساس کنده شدن از زمين. چشمانت را ميمالي و خودت را جمعوجور ميکني. روي صندلي جابهجا ميشوي.
دکتر ب--- دستور نمونهبرداري از لکه و توده را ميدهد. لزوم فرستادن نمونهها براي آزمايشات پاتولوژي. يکي از اوراق دفترچهبيمهي دستنخوردهات به سرعت برقوباد سياه شده و همين يک برگه براي کل زندگيات کافي است. همين چند واژه و چند آزمايش.
در اين لحظات هيچچيزِ رمانتيک و دراماتيکي از جنس آنچه در فيلمها ديدهاي و در کتابها خواندهاي وجود ندارد. کليشهها و قصهها مسخرهاند. همهچيز سرد است و سنگي. سنگ... سنگ... سنگ... هم فضا. هم ميز و هم صندلي. هم پزشکان. هم ساير بيماران. هم خودت. احساس ميکني ماهيت انسانيات محو شده. چون نميداني به کدام سو ميروي و تعريف روشني هم از نبودن نداري. انگار از عالموآدم کنده شدهاي و تک افتادهاي، متعلق به هيچ کجا. بله، همان ناکجاآباد.
بياهميت شدن همهچيز: سفر به امريکا، طرحهاي نو، کتابهاي جديد. ناگهان شدهاي يکي از آن بيماران منتظر. در صف مرگي که هميشه به آن فکر کردهاي.»
کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» در نشر چشمه منتشر شده است.
درباره حميدرضا صدر، نويسنده کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي»
سيد حميدرضا صدر، متولد 30 فروردينِ 1335 در مشهد و درگذشته به سال 1400 در کاليفرنيا، کارشناس و مفسر فوتبال، پژوهشگر تاريخ فوتبال، منتقد فيلم، جُستارنويس و داستاننويس ايراني بود. صدر داراي ليسانس اقتصاد و فوق ليسانس شهرسازي از دانشگاه تهران و نيز داراي دکتري برنامهريزي شهري از دانشگاه ليدز انگلستان بود. سينما و فوتبال دو علاق? اصلي حميدرضا صدر بودند. او در سالهاي اخير در برنامههاي تلويزيوني به عنوان مفسر و کارشناس فوتبال حضور مييافت و کتابهايي نيز درباره فوتبال و تاريخ فوتبال تأليف کرد. در مجل? «فيلم» بهطور ثابت درباره فيلم و سينما مينوشت و همچنين با نشريات «زن روز»، «هفت»، «سروش»، «تهران امروز»، «شرق» و «باني فيلم» و چند نشري? ورزشي همکاري ميکرد. همکاري با وبگاه «گل» و نيز شرکت در برنام? تلويزيوني «آنسوي نيمکت» از ديگر فعاليتهاي اوست.
حميدرضا صدر به مدت سه سال با بيماري سرطان ريه درگير بود اما اين موضوع تا روزهاي آخر زندگيش رسانهاي نشد. او براي درمان همين بيماري راهي امريکا شد و سرانجام در 25 تيرماهِ 1400 در کاليفرنيا درگذشت.
از جمله آثار تأليفي حميدرضا صدر در زمين? فوتبال و سينما ميتوان به کتابهاي «روزي روزگاري فوتبال: فوتبال و جامعهشناسي»، «پيراهنهاي هميشه (مردان فوتبال: تکنگاريها)»، «پسري روي سکوها: وقايعنگاري چهاردههاي فوتبال ايراني» و «درآمدي بر تاريخ سياسي سينماي ايران(1280 ـ 1380)» اشاره کرد.
از صدر دو رمان وقايعنگاران? تاريخي نيز منتشر شده است؛ يکي رمان «تو در قاهره خواهي مُرد» درباره محمدرضا پهلوي و ديگري رمان «سيصد و بيست و پنج» درباره حسنعلي منصور. رمان «تو در قاهره خواهي مُرد» در سال 1394 در جايزه ادبي «جلال آل احمد» مورد تقدير قرار گرفت.
صدر ترجم? دو رمان را نيز در کارنام? کاري خود دارد که عبارتند از: «يونايتد نفرينشده» و «يه چيزي بگو».
رتب? کتاب «از قيطريه تا اورنج کانتي» در گودريدز: 5 از 5.
